________________
૮૨
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાય)ઢાળ-૧૦ ગાથા-૧થી ૪ તે પ્રમાણે પૂકાર કીધા-આજ્ઞા કરી. જે પાછે પગલે ઓસરે=જે ભૂલથી સૂત્રમાં પેસીને પાછે પગલે વળે, તેના પ્રાણ રાખજે. રાજાની આ પ્રમાણેની આજ્ઞા સાંભળી તે રક્ષકો, હાથમા ધનુષ્ય-બાણને ધારણ કરીને સજ્જ થઈ રહ્યા. II૧-૨-૩-૪ll
ભાવાર્થ :
પ્રતિક્રમણ પદાર્થને આશ્રયીને ગ્રંથકારશ્રી અધ્વનું માર્ગનું, દૃષ્ટાંત કહે છે કે : કોઈક નગરમાં એક રાજા છે તે નગરની બહારમાં જે માર્ગ છે તે સ્થાનમાં ઘર=મહેલ, કરવાના પરિણામવાળો છે. ત્યારપછી આ દૃષ્ટાંતનું યોજન ગાથા૩ સાથે કરે છે અને વચમાં બતાવે છે કે પ્રતિક્રમણ ક્રિયાનો ભાવ બહુ સોહામણો છે, તે તમે સાંભળજો. વળી, જે વેધક દૃષ્ટિવાળો સૂક્ષ્મપ્રજ્ઞાવાળો, હશે તે આ પ્રતિક્રમણ શબ્દનો પરમાર્થ જાણશે. જે મૂર્ખ હશે તે કાનનું ઔષધ આંખોમાં ઘાલીને બૂમો પાડશે તેમ પ્રતિક્રમણની ક્રિયા જે રીતે કરવાની છે તે રીતે કર્યા વગર ખાલી સૂત્રોચ્ચારણરૂપે કરીને કાનનું ઔષધ આંખમાં નાંખવા તુલ્ય વિપરીત ક્રિયા કરીને બૂમો પાડે છે કે આ પ્રતિક્રમણની ક્રિયા તો કંટાળાજનક પ્રવૃત્તિ છે. તેમાંથી કોઈ સુંદર ભાવ થતા નથી. વસ્તુતઃ તમે જોજો રે એ પ્રતિક્રમણ શબ્દનો ભાવ સોહામણો છે.
હવે તે રાજા ઘર=મહેલ, બાંધવાનો સંકલ્પ કર્યા પછી શું કરે છે તે કહે છે. સારા દિવસે રાજાએ ઉચિત સ્થાને દોરડાં બાંધ્યાં અર્થાત્ જ્યાં ગૃહ મહેલ નિર્માણ કરવાનો છે તે સ્થાને દોરડાં બાંધ્યાં જેથી તે સ્થાનેથી લોકોની અવરજવર બંધ થાય અને તે ભૂમિમાં ગૃહ નિર્માણ અર્થે આવશ્યક શુદ્ધિનો ઉચિત કાળે પ્રારંભ થઈ શકે. તે દોરડાં બાંધ્યા પછી સારા રક્ષકો ત્યાં મૂક્યા અને તેમને કહ્યું કે આ દોરડાની અંદરમાં જે પ્રવેશે તેને તમે મારી નાંખજો અને ભૂલથી કોઈ પ્રવેશ કરે પણ પાછા પગલે બહાર નીકળે તો તેના પ્રાણનું રક્ષણ કરજો. આ પ્રમાણે રાજાની આજ્ઞા મેળવી તે રક્ષક પુરુષો હાથમાં ધનુષ્ય અને બાણને ધારણ કરીને સજ્જ થઈ ત્યાં ઊભા છે. I૧-૨-૩-૪
