________________
૭૬
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાયઢિાળ-૯|ગાથા-૧-૨ ઢાળ નવમી – “પ્રતિક્રમણ”નો અર્થ (રાગઃ મેરે લાલ અથવા લૂખો લલના વિષયનો-એ દેશી)
ગાથા :નિજ થાનકથી પર થાનકે, મુનિ જાએ પ્રમાદે જેહ, મેરે લાલ. ફિરિ પાછું થાનકે આવવું, “પડિક્કમણું કહિયે તેહ, મેરે લાલ. ૧ પડિક્કમજો આનંદ મોજમાં, ત્યજી ખેદાદિક અડ દોષ, મેરે લાલ. જિમ જિમ અધ્યાતમ જાગશે, તિમ તિમ હોગ્યે ગુણ પોષ. મે૦
પડિક્કમને આનંદ મોજમાં. એ આંકણી. ૨ ગાથાર્થ :
મુનિ પોતાના સ્થાનકથી પરસ્થાનકે પ્રમાદથી જે જાય (ત્યાંથી) ફરી પાછું સ્થાનકે આવવું તે પ્રતિક્રમણ કહીએ. પ્રતિક્રમણ કરજો આનંદ મોજમાં ત્યજી ખેદાદિ આઠ દોષ ક્રિયાના ખેદાદિ આઠ દોષ ત્યજીને આનંદ મોજથી પ્રતિક્રમણ કરજો. જેમ જેમ અધ્યાત્મ જાગશે તેમ તેમ ગુણોનો પોષ હોશે અને આનંદ-મોજમાં પ્રતિક્રમણ કરજો. II૧-રા. ભાવાર્થ - પ્રતિક્રમણ શબ્દની વ્યુત્પત્તિને સામે રાખીને “પ્રતિક્રમણ”નો અર્થ કરે છે. મુનિ ત્રણ ગુપ્તિના સામ્રાજ્યવાળા હોય છે અને ત્રણગુપ્તિના પાલનમાં ક્યાંયે અલ્પ પણ પ્રમાદ થાય તો મુનિ ત્રણગુપ્તિના સ્થાનથી પર એવા અગુપ્તિના સ્થાનમાં જાય છે. આ રીતે “મુનિ અનાભોગ કે સહસત્કારથી પરસ્થાનમાં ગયા હોય તે ફરી પોતાના સ્થાને આવે અર્થાત્ ગુપ્તિના પરિણામમાં આવે તે પ્રતિક્રમણ કહેવાય છે.”
