________________
૧૫
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાયઢાળ-૧/ગાથા-૯-૧૦ અવતરણિકા :
Nઆવશ્યકમય પ્રતિક્રમણ કરતાં પૂર્વે સાધુ સામાયિક આવશ્યકમાં હોય છે અને શ્રાવક સામાયિક આવશ્યકમાં નહિ હોવાથી પ્રથમ સામાયિક ગ્રહણ કરે છે અને પછી પ્રતિક્રમણનો પ્રારંભ કરે અને પ્રતિક્રમણનો પ્રારંભ કરતાં પૂર્વે સાધુ-શ્રાવક બંને દેવ-ગુરુને વંદન કરે છે. તેથી હવે, તે વંદન કેમ કરાય છે તે બતાવવા અર્થે કહે છે –
ગાથા :
સફલ સકલ દેવ ગુરુ નતિ, ઇતિ બારે અધિકાર રે; દેવ વાંદી ગુરુ વાદીએ, વર ખમાસમણ તે ચ્યારે રે. શ્રુત૦ ૯
ગાથાર્થ :
સકલ કાર્યો દેવ-ગુરુની નડિંથી=નમસ્કારથી, સફળ બને છે. તેથી દેવસિક પ્રતિક્રમણમાં બાર અધિકાર દ્વારા પ્રથમ દેવને વંદન થાય છે. અને પછી “ભગવાનë” વગેરે ચાર ખમાસમણથી ગુરુને વંદન થાય છે. IIII
ભાવાર્થ :
સર્વ ઉત્તમ કાર્યના પ્રારંભમાં દેવ-ગુરુને નમસ્કાર કરવાથી જ તે કાર્ય સફળ થાય છે; કેમ કે ઉપાસ્ય એવા દેવ-ગુરુને નમસ્કાર કરવાથી ચિત્ત ગુણના પક્ષપાતવાળું બને છે. જેથી તેઓને કરાયેલા નમસ્કારના બળથી સંચિત વીર્યવાળા થઈને મહાત્માઓ તે કાર્ય સમ્યક પાર પમાડી શકે છે. તેથી પ્રતિક્રમણમાં પણ પ્રારંભમાં બાર અધિકારથી દેવને વંદન કરવામાં આવે છે. અને દેવને વંદન કર્યા પછી “ભગવાન” વગેરે ચાર ખમાસમણથી ગુરુને વંદન કરાય છે. III અવતરણિકા :
હવે, દેવ-ગુરુને નમસ્કારપૂર્વક જ પ્રતિક્રમણનો આરંભ કેમ કરાય છે તે લોકપ્રસિદ્ધ દાંતથી બતાવવા અર્થે કહે છે –
