________________
૧૪
પ્રતિક્રમણ હેતુગર્ભિત સ્વાધ્યાયઢાળ-૧/ગાથા-૭-૮ અવતારણિકા:
હવે, ઉત્સર્ગથી અને અપવાદથી સાંજના પ્રતિક્રમણ અને સવારના પ્રતિક્રમણનો કાલ બતાવે છે –
ગાથા :
અરધ નિબુડ રવિ ગુરુ, સૂત્ર કહે કાલ પૂરો રે; દિવસનો રાતિનો જાણીયે, દસ પડિલેહણથી સૂરો રે. શ્રુત૦ ૭ મધ્યાહથી અધરાતિતાઇ, હુએ દેવસી અપવાદે રે; અધરાત્રિથી મધ્યાન્હતાઈં, રાઈ, યોગ-વૃત્તિ નાદે રે. શ્રુત૦ ૮
ગાથાર્થ :
અર્ધ ડૂબેલો સૂર્ય દિવસના પ્રતિક્રમણનો પૂરો ઉચિત કાલ, ગુરુ સૂત્રથી કહે છે અને દસ પડિલેહણથી સૂરો સૂર્યોદય થાય, તે રાત્રિ પ્રતિક્રમણનો કાલ જાણવો. વળી, અપવાદે મધ્યાહ્નથી અર્ધરાત્રિ સુધી દેવસિક પ્રતિક્રમણ થાય છે. અપવાદે અર્ધરાત્રિથી મધ્યાહ્ન સુધી રાઈ પ્રતિક્રમણ થાય છે. યોગવૃત્તિના નાદથી કથનથી, તે જણાય છે. Il૭-૮II
ભાવાર્થ :
સૂર્ય અડધો ડૂળ્યો હોય તેવો સાંજના પ્રતિક્રમણનો કાળ તે ઉત્સર્ગથી આવશ્યકનો કાળ છે. અને સાધુ સવારનું પ્રતિક્રમણ કરી દસ પડિલેહણા કરી રહે ત્યારે સૂર્યનો ઉદય થાય તે રાત્રિ પ્રતિક્રમણનો કાળ છે. અહીં પંચવટુક ગ્રંથની ગાથા-૨૫૭ પ્રમાણે દસ પડિલેહણા આ પ્રમાણે છે. મુહપત્તિ, રજોહરણ, બે નિસેથિયા, ચોલપટ્ટો, ત્રણ કપડાં, સંથારો અને ઉત્તરપટ્ટો. વળી, અપવાદથી મધ્યાહ્નથી માંડીને અર્ધરાત્રિ સુધી દેવસિય પ્રતિક્રમણનો કાળ છે અને મધ્યરાત્રિથી માંડીને મધ્યાહ્ન સુધી “રાઈ પ્રતિક્રમણનો કાળ છે. આ પ્રમાણેનો અર્થ “યોગવૃત્તિ”ના નાદથી કથનથી, જણાય છે. l૭-૮
