________________
૧૨
h-cō'
ઓશીયાળો અયોધ્યા.
શ્રી કુંભકર્ણ આદિ મુનિઓને શ્રી સિદ્ધપદની પ્રાપ્તિ થઈ લગ્ન પછીથી પણ શ્રીરામ-લક્ષ્મણ સપરિવાર ત્યાં જ રોકાયા છે. સુગ્રીવાદિ તેમની સેવામાં હાજર રહે છે અને શ્રીરામલક્ષ્મણ નિર્વિઘ્નપણે ભોગ ભોગવે છે. એમ છ વર્ષ વ્યતીત થઈ ગયાં. જે સમયે આ બધા ભોગ ભોગવવામાં મશગુલ હતા; તે સમયે શ્રી ઇન્દ્રજિત મુનિ, શ્રી મેઘવાહન મુનિ અને શ્રી કુંભકર્ણ મુનિ શ્રી સિદ્ધિગતિની સાધનામાં લીન બન્યા હતા. પરિણામે વિન્ધ્યસ્થલી ઉપર શ્રી ઇન્દ્રન્તિ અને શ્રી મેઘવાહન મુનિ તથા નર્મદા નદીના સ્થળે શ્રી કુંભકર્ણ મુનિ શ્રી સિદ્ધગતિને પામ્યા; આથી તે બંને સ્થળો અનુક્રમે મેઘરથ અને પૃષ્ટરક્ષિત નામે તીર્થ બન્યાં.
વિચારો કે છ વર્ષમાં શ્રી રામચંદ્રજી આદિએ શું મેળવ્યું અને શ્રી કુંભકર્ણ આદિએ શું મેળવ્યું ? શ્રી કુંભકર્ણ, શ્રી ઇન્દ્રજિત અને શ્રી મેઘવાહન વૈરાગ્ય પામીને અપ્રમત્તપણે આત્મસાધનામાં લીન બન્યા, તો શ્રી સિદ્ધિપદને પામ્યા. અપાર સંસારથી તરી ગયા. મર્યા તો ખરા, પણ એવા મરણે મર્યા કે ફેર જન્મ લેવો જ ન પડે. કર્મ બાકી હોય તો જ્ન્મ થાય ને ? સંસારના ભોગોમાં લીન બનવું એટલે જન્મ, જરા અને મૃત્યુને નિમંત્રણ કરવું; પણ તમને લાગે છે ક્યાં ? એમ લાગતું હોય તેની આ દશા હોય ? ખૂબ વિવેકપૂર્વક વિચારો અને હૃદયમાં જચાવો કે આ સામગ્રી મહાપુણ્યોદયે જ પ્રાપ્ત થાય છે. એનો દુરૂપયોગ થયો તો ફેર ક્યારે મળશે તે કહી શકાય નહિ. સંસારના ભોગો સારરૂપ હોત, તો શ્રી તીર્થંકરદેવો અને ચર્તિઓ તેને તજીને ચાલી નીકળ્યા, તે ચાલી નીકળત નહિ !
શ્રી કુંભકર્ણ વગેરે ધારત તો સંસારમાં રહીને લ્હેર કરી શક્ત, પણ તે મહાત્માઓ લઘુકર્મી હતા, એટલે સદ્-અસદ્ના વિવેકને પામ્યા અને શક્તિને ગોપવ્યા વિના મોક્ષની સાધનામાં લીન બન્યા તો શ્રી સિદ્ધિપદને પામ્યા. વાસ્તવિક કલ્યાણ પ્રાપ્ત કરવાનો એ વિના બીજો કોઈ માર્ગ જ નથી.
