________________
પ્રથમ પગથિયું કહીશું તો દેશવિરતિ-સર્વવિરતિ ધર્મને બીજું પગથિયું કહેવું પડશે. આ પગથિયે ચડેલા એ જીવને કિં કર્તવ્યમ્'ની શોધ કરવા સમ્યગૂજ્ઞાનનો સહારો લેવો પડશે. આ જ્ઞાન મોક્ષનું દ્વાર બતાડે છે, એ દ્વાર સુધી પહોંચવાનો માર્ગ દર્શાવે છે. એ માર્ગ એટલે “સમ્ય દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રાણી મોક્ષ માર્ગ.”
જીવનમાં સમ્યગુદર્શન મળ્યા પછી જેન ધર્મના પાયારૂપ ચાર પ્રકારના ધર્મદાન, શીલ, તપ અને ભાવને જીવનમાં ઉતારવા જોઈએ. ચિકણા કર્મનો ક્ષય કરવા માટે અને મોક્ષમાર્ગના પ્રરૂપક-શાસનના સ્થાપક થવા માટે મુખ્યત્વે વીશ સ્થાનકનું ત્રિકરણ શુદ્ધિએ આરાધન કરવું જોઈએ. દાન-ત્યાગધર્મથી સત્કર્મબંધ માટે થાય. શીલ-આત્મગુણોના વિકાસ અથવા આદર્શ ગુણવાન થવા માટે જ્યારે તપ એ મુખ્યત્વે કર્મક્ષય માટે કરવાનું હોય છે. આ ત્રણે ધર્મમાં ભાવ-અનિવાર્ય જરૂર હોવો જ જોઈએ. ભાવ એ સોનામાં સુગંધ જેવું કામ કરે છે.
અપેક્ષાએ તપનું આરાધન કરતાં છએ કાયના જીવોને અભયદાન અપાય છે. ઉત્તમ પ્રકારે શીલનું પાલન કરવાનો ચાન્સ મળે છે અને સભાવથી શરીર ઉપરની મમતા ત્યજી દેવાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એજ કે, તપ ધર્મની સાથે બાકીના ત્રણે ધર્મનું સહેલાઈથી આ જીવ આરાધન કરી લે છે.
બીજી એક વાત સમજવા જેવી છે કે, ભ.2ષભદેવ, પાર્શ્વનાથ, શાંતિનાથ કે મહાવીરસવામીને લક્ષમાં રાખી તપ કરાય છે. એટલું જ નહિં પણ કલ્યાણક તપ કે સહસ્ત્રકુટ જેવી મહાન તપસ્યા પણ અનેકાનેક તીર્થકર ભાના નામસ્મરણથી યુક્ત થાય છે. જ્યારે વિશસ્થાનક તપ એક એવી આદર્શ ભાવનાથી કરવામાં આવે છે કે જેના ફળરૂપે *તીર્થકર નામકર્મનો આત્મા બંધ કરી ધન્ય બને છે. પોતે તરે ને બીજાને તારવાનો માર્ગ આપી જાય છે
વીશ સ્થાનક એટલે જૂદા જૂદા ૨૦ પદનું આરાધન. આ દરેક પદ દ્વારા તીર્થકર નામકર્મનો બંધ થાય છે. એના માટે આરાધક જીવે ઘણી સાવધાની રાખવાની હોય છે. વર્તમાન તીર્થકર ભગવાનનું આલંબન લઈ ભાવિ માટે એવું પરમોપકારી પદનું નિર્માણ આરાધક આત્મા કરે છે. સ્નાત્ર પૂજામાં કહ્યા પ્રમાણે જીવનમાં ઉત્તમ ભાવનો અનુભવ પણ કરે છે.' * તિજ્ઞાણ તારયાણ. • વિશસ્થાનક વિધિએ તપકરી, ઐસી ભાવ દયા દીલમાં ધરી,
જો હોવે મુજશક્તિ ઈસી સવિજીવ કરું શાસનરસી. જ પોતાનું, કુટુંબનું અને જગતનું કલ્યાણ કરવાની ભાવના દ્વારા તીર્થકર નામકર્મ મળે.
પોતાનું, અને કુટુંબનું કલ્યાણ કરવાની ભાવના દ્વારા ગણધરપણું મળે. માત્ર પોતાનું જ કલ્યાણ કરવાની ભાવના દ્વારા સિદ્ધ થવાય છે.
૧ર.
