________________
સાંકેતિક, ૧૦. અદ્ધા, એવા ૧૦ પ્રકાર દર્શાવ્યા છે. હવે નવમાં સાંકેતિક પચ્ચક્ખાણના આઠ પેટા ભેદ છે. સામાન્ય રીતે નવકારસીના પચ્ચક્ખાણમાં ૪ (ભાંગા) વિચાર આવે છે. ત્યાર પછીના પચ્ચક્ખાણમાં તેથી વધુ આવે. તેજ રીતે નીચે મુજબ પચ્ચક્ખાણ પારતી વખતે પણ આરાધકને માર્ગદર્શન આપવામાં આવેલ છે.
૧ ફાસિઅં
૨ પાલિઅં
૩ સોહિઅં
૪ તીરિઅં
૫ કીટ્ટીઅં
-
-
-
-
પચ્ચક્ખાણ (નો સમય) પૂર્ણ થયું છે. તે વિચારવું.
સતત કરેલા પચ્ચક્ખાણ સંબંધિની જાગૃતિ ઉપયોગ.
ગુરુ મહારાજ - સાધર્મિકની ભક્તિ કર્યાબાદ વાપરવું. પચ્ચક્ખાણ તારનારી આરાધના છે. એમ સમજી પચ્ચક્ખાણ આવ્યા બાદ ૧૦/૧૫ મીનીટ પછી વાપરવું.
કરેલા પચ્ચક્ખાણનો આનંદ અનુભવવો, ધન્ય ઘડી આજ શક્તિ ગોપાવ્યા વિના મેં તપ કર્યું.
૬ આરાહિયં - વિધિપૂર્વક પચ્ચક્ખાણની આરાધના કરી.
કોઈપણ નાનું મોટું પચ્ચક્ખાણ કરતાં પૂર્વે તે જ્ઞપરિક્ષાનું કરું છું કે પ્રત્યાખ્યાન પરીક્ષાનું તે શોધી લેવું જોઈએ. જ્ઞપરીક્ષા દ્વારા પાપો કઈ રીતે બંધાય તે જાણવું અને પ્રત્યાખ્યાન પરીક્ષા દ્વારા પાપો બંધાતા અટકાવવાનો પ્રયત્ન કરવો, નિયમ લેવો, પચ્ચક્ખાણ ક૨વું. ઉદ્દેશ જો સમજાય તો તેથી જીવનમાં ઘણા પરીવર્તન-ફાયદા થાય. લાંધણ રૂપે અથવા નિયાણારૂપે કરવામાં આવતું તપ નિરર્થક છે. કદાચ નવા પાપનો તેથી બંધ પણ થઈ શકે. કેટલાક તપ આર્તધ્યાન-રીસામણકષાય જેવા કારણે જીવ કરવા પ્રેરાય છે, તે બધા અનર્થકારી છે.
નવતત્ત્વમાં આશ્રવ-સંવર-નિર્જરા અને બંધ એ ચારની રજુઆત કરી છે. છતાં એ બધા એક અપેક્ષાએ એક બીજાના વિરોધી છે. કર્મને આવવાના દ્વારને આશ્રવ કહેવાય છે. આવી રહેલા કર્મને રોકવા અટકાવવાનું કામ સંવરૂપે તપાદિ દ્વારા થાય છે. બાંધેલા કર્મ ઉદયમાં આવતા હોય તો તેવા કર્મને ક્ષમાદિ દ્વારા સત્કારવા સમભાવે સહી લેવા તે-નિર્જરા. હવે જે નવા કર્મનો બંધ થાય છે. તેનું કારણ મિથ્યાત્વ-અવિરતિ-પ્રમાદ છે. તે ન વધે પૂર્વના આશ્રવાદિથી ઓછા થાય તે માટે કર્મ ખપાવવા કર્મની નિર્જરા કરવા તપ સર્વોત્તમ સાધન છે. આશ્રવાદિ ૪ના કુલ - ૪૨+૫૭+૧૨+૪+૯=૧૧૫ ભેદ છે.
તપ બાંધેલા કર્મ ખપાવવા માટે શુદ્ધ ભાવે કરવાનું હોય છે. જો ભાવ અશુદ્ધ તો તપ અશુદ્ધ, તેથી જીવને વધારે ભમવું પડશે. માટે જ ‘તપ કરીએ સમતા રાખી ઘટ'માં એમ કહેવામાં આવ્યું છે.
૧૨૦
