________________
એક કાળમાં સાધુઓને “આર્ય', “સ્થવિર’, ‘રાજર્ષિ', “શ્રુતકેવળી”, “યુગપુરુષ' આદિ વિશેષણોથી ઓળખાવવામાં આવતા. એ ઉપરાંત ગોત્ર અને કુળ પણ નામ સાથે જોઈન્ટ કરવામાં આવતું. જ્યારે આજે અન્ય શબ્દોથી સન્માનનીય કરાય છે. ગમે તે હો પણ એક વાત નિચ્છિત છે કે, ત્યાગી-તપસ્વી-વંદનીય પૂજ્યોને કોટીશઃ વંદના. શ્રી સંયમપદ સંબંધિ શ્રી પુરંદર રાજાની કથા :
સમય જેમ બદલાતો જાય તેમ જીવન જીવવાની પદ્ધતિ પણ બદલાતી જાય છે. જૂના જમાનામાં માનવી શરીરરૂપી મશીનને વ્યવસ્થિત કામ કરતું રાખવા કાયકષ્ટધ્યાન-યોગ-કાઉસ્સગ્ગાદિ સાધના કરતો તેથી અન્નનળી, શ્વાસનળી શુદ્ધ હતી. જ્યાં શરીરની અંદરમાં શુદ્ધિ હોય પછી હુર્તિ-તંદુરસ્તી તેના હાથમાં છે. શરીર સંબંધિ કોઈ પ્રશ્ન મુંઝવણ ન કરે, આનો બીજો અર્થ સંયમ જીવન.
યાદ રાખો, શરીરને-મનને-સબંધને બગાડનાર આપણે જ છીએ. તેને સુધારવાનું કાર્ય પુરંદર રાજાએ કેવું કર્યું તે જાણવું જરૂરી છે.
વારાણસી નગરીમાં વિજયસેન રાજાને પદ્મમાલા અને માલતી બે રાણી હતી. પદ્માવતી રાણીથી સ્વરૂપવાન પુરંદરનામે કુમાર થયો. રૂપ-યૌવન અને બુદ્ધિના કારણે તે સર્વત્ર સન્માનીત થયો.
એક વખત કુમાર અરણ્યમાં એકલો ક્રિડા કરતો હતો. ત્યારે મુનિના દર્શનથી એ આનંદીત થયો. ક્રિયા છોડી મુનિને વંદના કરી તેઓ પાસે ધર્મચર્ચા કરવા લાગ્યો. મુનિએ પરસ્ત્રી ત્યાગ અને સંયમ માટે ઉપદેશ આપ્યો. કુમારને એ વાત પસંદ પડી તેથી વ્રતનો સ્વીકાર કરી ઉત્તમ પ્રકારે તેનું પાલન કરવા લાગ્યો.
અચાનક માલતી રાણી જે સાવકી માતા હતી તેનું મન કુમારના રૂપલાવણ્યના કારણે ખેચાઈ ગયું. શરમ છોડીને અયોગ્ય માગણી પણ કરી, કુમાર મુંઝાઈ ગયો. મહામુશ્કેલીએ ત્યાંથી એ મુક્ત થયો પણ અપરમાતાએ કપડાં ફાડી અવાજ કરી તેના ઉપર ખોટા આક્ષેપ કર્યા. રાજાએ પણ લાંબો વિચાર કર્યા વગર પુત્રને દેશનિકાલની સજા કરી.
કુમાર ત્યાંથી અરણ્ય તરફ નિકળી ગયો. ત્યાં પલ્લી પતિની સાથે યુદ્ધ થયું તેમાં એ વિજયી થયો. આગળ જતાં નંદીપુરમાં ભ. આદિનાથના દર્શન કરી બહાર નિકળતા એક દિવ્ય પુરુષનો મેળાપ થયો. તેણે પ્રસન્ન થઈ કુમારને વિદ્યાધિષ્ઠાયિકા દેવીની આજ્ઞાથી ગૈલોક્ય સ્વામિની વિદ્યા આપી. સવિધિ સાધના કરવાની પ્રેરણા પણ આપી ફળ સ્વરૂપ કુમાર સર્વ આપત્તિ-વિનમાંથી પાર ઉતર્યો. ૧૪૬
