________________
આધાર છે. આ દુઃષમ કાળરૂપ રાત્રીના સમયે શ્રુતરૂપ દીપકનો વ્યવહાર ઉપયોગ સાચો છે. ૧
શ્રી જિનેશ્વર પ્રભુનું આગમ બત્રીશ દોષરહિત છે અને આઠ ગુણોથી ભરેલું છે. એ આગમ અર્થથી શ્રી અરિહંત પરમાત્માએ પ્રકારેલું છે અને સૂત્રથી ગણધરોએ રચેલ છે. ૨
ગણધર ભગવંતે, પ્રત્યેકબુદ્ધ મુનિએ, શ્રુતકેવળી (ચૌદ પૂર્વધારી)એ તેમજ દશપૂર્વીએ જે રચેલું હોય તે સૂત્ર કહેવાય છે. સૂત્ર રાજાસમ ગણાય છે અને અર્થ પ્રધાનસમ ગણાય છે. તે સૂત્ર ચાર અનુયોગથી પૃથ્વી સમાન છે. તેમાંથી ચાર અનુયોગની ઉત્પત્તિ થાય છે. ૩
શ્રુતના જેટલા અક્ષર ભણાવે તેટલા હજાર વર્ષનું દેવનું આયુષ્ય ભણાવનાર ભોગવે, પરિણામે અનંતા સ્વર્ગનાં સુખ ભોગવી ભવસમુદ્રનો પાર પામે છે. ૪
કેવળજ્ઞાન કરતાં પણ વાચકપણાને માટે શ્રુતજ્ઞાન સમર્થ છે. શ્રુતજ્ઞાની શ્રુતજ્ઞાન દ્વારા કેવળજ્ઞાનની જેમ પદાર્થોને-પદાર્થોના ભાવોને જાણી શકે છે. ૫
કાળ, વિનય વગેરે આઠ પ્રકારે જ્ઞાનાચાર સૂત્રમાં કહેલ છે. શ્રુતજ્ઞાનીનો વિનય ન કરે તો તે સંબંધી અતિચાર લાગે છે. ૬
શ્રુતના ચૌદ ભેદ તેમજ વીશ ભેદ પણ છે. સૂત્રના ૪૫ આગમરૂપ ૪૫ ભેદ છે. શ્રુતપદનું આરાધન કરવાથી રત્નચંડ તીર્થંકરપદ પામેલ છે અને સૌભાગ્યલક્ષ્મીના સુખને-મોક્ષને ભાગવનાર થાય છે. ૭ વિવરણ :
શ્રતનો અર્થ અપેક્ષાએ શાસ્ત્ર થશે. શાસ્ત્ર પાપને નિવારનાર ભવ ભ્રમન મટાડનાર ઔષધ છે. શાસ્ત્ર (વાંચન-મનન-ચિંતન) નવા પુણ્યબંધનું કારણ છે. શાસ્ત્ર કેવળ-સર્વગતુચક્ષુ છે અને શાસ્ત્ર સર્વ અર્થને સાધી આપનાર છે.
ધર્મ-અર્થ-કામ અને મોક્ષ. આ ચારમાં ધર્મ અને મોક્ષ પરમોપકારક છે. જ્યારે અર્થ (ધન) અને કામ સાચા અર્થમાં જન્મ-મરણ અશાંતિ વધારનાર છે. આ તત્ત્વ સમજવા માટે શાસ્ત્રનું શરણું લેવું પડે.
શ્રુતપદનું આરાધન-અંતર્ગત ૧૧ અંગ જે ગણધર ભગવંતે રચેલા છે તેનો પાર પામવો દુર્લભ છે. આ ઉપરાંત બારમું અંગ-જે ગણિકપિટ્ટક કહેવાય છે તે ગણધર ભ. સિવાય કોઈ જાણી-સમજી સમજાવી શકતા નથી. આ બારમાં અંગમાં ૧૪ પૂર્વ આવે છે. તેનો સામાન્ય પરિચય નીચે મુજબ છે.
૧૫૫
