________________
(થોય) સ્તુતિ છે. તેમ વિરતિના પચ્ચકખાણનું કરેમિ ભંતે સૂત્ર-૮૬ અક્ષરનું શાશ્વતું સૂત્ર છે. આ અક્ષરોનું ઉચ્ચારણ કર્યા પછી શ્રાવક ૨ ઘડી ૬ કોટીના પચ્ચખ્ખાણ લઈ શુદ્ધ સામાયિક કરે તો તે આત્મા તરત જ ૯૨, ૧૯, ૨૫, ૯૨૫ પલ્યોપમથી અધિક દેવગતિનું આયુષ્ય બાંધે. તકલીફ એજ છે કે, આ આત્મા એકચિત્તે, શુદ્ધમને, સમભાવે ૩૨ દોષરહિત ધર્મધ્યાનમાં પોતાનો સમય પૂરો કરતો નથી.
શાસ્ત્રમાં સામાયિકના નીચે મુજબ ૮ પ્રકાર વર્ણવ્યા છે. નામ અર્થ
ઉત્તમ આરાધક ૧. સામાયિક - સમતાભાવ રાખવો.
દમદમત્ત રાજા ૨. સમયિક - દયા સહિત કરવું.
મેતાર્યમુનિ ૩. સમવાદ - રાગ-દ્વેષ ત્યજી વ્યવસ્થિત બોલવું. કાલકાચાર્ય ૪. સમાસ - થોડા અક્ષરમાં જ તત્ત્વને જાણવું. ચિલાતીપુત્ર ૫. સંક્ષેપ - થોડા અક્ષરમાં દ્વાદશાંગીનો અર્થ વિચારવો. લૌકીકાચાર્ય પંડિતો ૬. અનવદ્ય - પાપ વગરનું આદરવું.
ધર્મરુચિ અણગાર ૭. પરિજ્ઞા - તત્ત્વનું જાણપણું (જે સામાયિકમાં હોય). ઈલાચીકુમાર ૮. પ્રત્યાખ્યાન - નિષેધ કરેલી વસ્તુનો ત્યાગ કરવો. તેટલીપુત્ર
એજ પ્રકારે સામાયિકના – સમ્યકત્વ સામાયિક, શ્રુત સામાયિક, દેશવિરતિ સામાયિક (૧૨) અને સર્વવિરતિ સામાયિક (૫) ભેદ (ચારિત્ર) છે.
ચારિત્રના જેમ ૧૭ પ્રકાર (ભદ) છે તેમ કરણ સિત્તરી (ક્રિયાત્મક પ્રવૃત્તિ)ના ૭૦ અને ચરણસિત્તરી (આચરણાત્મક)ના ૭૦ ભેદ છે. જે આત્મા ૧૨ મહિના સુધી નિરતિચાર પણે ચારિત્રધર્મનું ઉત્તમોત્તમ પાલન કરે તે અનુત્તરવાસિ દેવના સુખને પણ ઓળંગી જાય. માત્ર મોક્ષનગરી સુધી પહોંચવા માટેના જે ચાર દરવાજા છે એ આરાધનાની સાથે ખોલવા પ્રયત્ન કરવો પડે. પ્રભુવીરે નરકગતિથી બચવા શ્રેણિક રાજાને પચ્ચખાણ, અહિંસા, સુપાત્રદાન અને સામાયિક એ ચાર સાધનો બતાડેલા પણ એ જીવ કાંઈ કરી ન શક્યો. ટૂંકમાં સામાયિક-ચારિત્ર નરકગતિને નિવારે છે.
પૂ. ઉપા. વીરવિજયજી મહારાજે પૂજામાં કહ્યું છે કે, “બે ઘડી પણ મળો એકાંતે' પ્રભુની સાથે મિલન થાય તો શાશ્વત-અચલ સુખ સાધતા વાર નહિ લાગે. સામાઈય વયજુત્તો સૂત્રમાં “બહુસો સામાઈયં કુજ્જાવારંવાર સામાયિક કરવા જોઈએ એમ કહી ચારિત્રધર્મની આરાધનાનો મહિમા વધાર્યો છે. પૂ. કેશી ગણધરના સમાગમમાં અંબડ પરિવ્રાજક આવેલો. એ તાંત્રિક હતો, સાધક હતો. ગણધર • ૪ દરવાજા : ૧. દર્શન-આંખ દ્વારા જોવું, ૨. જ્ઞાન-કાન દ્વારા જાણવું, ૩. ચારિત્ર-પગ
દ્વારા આચરવું, ૪. તપ-શરીર દ્વારા કરવું.
