________________
આરંભ-સમારંભ પાપપોષક પ્રવૃત્તિ છે. તેમાંથી નિવૃત્તિ લેવા, બચવા જ્ઞાની ભગવંતોએ ૧૪ નિયમ, ૧૨ વ્રત, ૫ મહાવ્રત અને શ્રાવકની ૧૦ પડિયા, છે આવશ્યક જેવી પ્રવૃત્તિ-ક્રિયા બતાડી છે. જે આત્મા આ ક્રિયાનો અનુરાગ જીવનમાં કરે તેને બહુ ચિંતા કરવાની અપેક્ષાએ જરૂર નથી. અઢારે પાપસ્થાનકથી, ૧૫ કર્માદાનથી એ અલિપ્ત થવા-રહેવામાં આનંદ માને. - ઘરમાં કેટલી-કેવી-કેટલા દ્રવ્યની રસોઈ કરવી એ જે ધર્મપત્ની હોય તે સમજી વિચારી શરૂ કરે. કામ કરતી વખતે ધર્મક્રિયા-આરાધનાને પણ નજર સામે રાખે.
જ્યારે વ્યાપારી ક્યો નિર્દોષ ધંધો કહેવાય ? ક્યો વ્યાપાર કરવાથી મન-હાથ કાળા નહિં થાય. ન્યાય-નિતિ-ધર્મ શેમાં સચવાશે એ બધો વિચાર કરી આગળ વધે. ટૂંકમાં ક્રિયા દ્વારા જ બધા પાપ-પુણ્યના કાર્ય થાય છે. તેમાંથી બચવાનો એક જ ઉપાય, જરૂરીઆત ઘટાડો.
ક્રિયાને અદત્તાદાન વિરમણ વ્રતની સાથે સંકળાવવામાં આવે તો ત્રીજા વ્રતના જાણે-અજાણે અતિચાર લાગે છે. તેમાંથી મુક્ત થઈ શકાય. આ વ્રતના પાલન વખતે ૧. સ્વામી અદત્ત-માલિકની સંમતિ વિના તે વસ્તુ વાપરવી, ૨. જીવ અદત્ત-જીવવાસી વસ્તુ જીવની રજા-અનુમતિ વિના વાપરવી, ૩. તીર્થકર અદત્ત-પ્રભુએ ઉપદેશધારામાં જે વસ્તુનાં નિષેધ કર્યો છે. તે વસ્તુ વાપરવી, ૪.ગુરુ અદત્ત-ગુરુની આજ્ઞા વિના તે વસ્તુને વાપરવી. તાત્પર્ય એજ કે રજા લેવાની પણ ક્રિયા ન કરો તો પાપ લાગે. એ વાત નિશ્ચિત છે કે, રજા વિના કોઈપણ વસ્તુ લેવાય-વપરાય નહિ અને રજા લેવી, અનુમતિ લેવી એ ક્રિયા છે. એવી ક્રિયા ન કરી એજ ખામી સમજવી.
| ક્રિયા-શુભધ્યાનનું આરાધન એટલા માટે જ્ઞાની પુરુષોએ પ્રરૂપ્યું છે કે, આ પ્રવૃત્તિ-કાર્ય કરનાર આરાધનારને ક્રમશઃ મોક્ષ મંદિરે પહોંચાડે છે. ચિકણા કર્મનો ક્ષય કરાવી શકે છે ક્રિયા દરેક ક્ષેત્રે સ્થળે આત્માને બચાવે છે. આવું ક્રિયા પદ સૌનું કલ્યાણ કરો.
આઠ દ્રષ્ટિમાં પહેલી ચાર દ્રષ્ટિમાં જ્ઞાનની મુખ્યતા બતાડી છે. જ્યારે બાકીની ચારમાં રત્નત્રયીના આધારે કહી છે. ગમે તે કહો પણ તેમાં ક્રિયા ધ્યાનને આવકારવામાં આવેલ છે. ધર્માસ્તિકાયાદિ છ દ્રવ્યામાં પાંચ દ્રવ્ય ક્રિયા-પરિવર્તનસ્થાનાંતર કરે છે. જ્યારે અધર્માસ્થિકાય સ્થિર રહેવા માટે સહાયરૂપ બને છે. એક વાત નિશ્ચિત છે કે, ક્રિયા એ એક એવી શક્તિ છે કે પાપીને તારે છે, મોક્ષ પહોંચાડે છે, ઈચ્છીત કાર્ય સિદ્ધ કરી આપે છે. આવા ક્રિયા ધર્મને અગણિત અભિનંદન. શ્રી ક્રિયાપદ (શુભધ્યાન)ના આરાધક હરિવહન રાજા :
કોઈ ચિંતકે કહ્યું છે, ગુરુની મૂર્તિનું ધ્યાન ધરો, ગુરુના ચરણોની પૂજા કરો, ૧૧૪
