________________
પૂજા કરી છે. દ્રવ્ય ભલે અલ્પ પણ ક્રિયા ભાવવાળી માટે પ્રસંશનીય-અનુમોદનીય થાય એ નિશ્ચિત છે.
- ક્રિયતે ઈતિ ક્રિયા જે કરવામાં આવે તેનું નામ ક્રિયા, માત્ર કરતી વખતે આત્મા-મન શુભ પરિણામવાળા છે કે નહિં એજ જોવાનું. તે કારણથી ક્રિયાને બીજી રીતે શુક્લ ધ્યાનમાં જોઈન્ટ કરવામાં આવેલ છે. ધ્યાન-૪ પ્રકારના છે. તેના પણ વલી બીજા પ્રકાર કરીશું. તો ધ્યાનના ૧૬ પ્રકાર થઈ જશે. ધ્યાનના સહારે અંતિમ ક્ષણે આ જીવ ચારે ગતિનું પરીભ્રમણ નક્કી કરે છે. તેથી એકલું ધ્યાન જ નહિ પણ તેના સાથીઓ પણ કાંઈક નવા-જૂની કરે છે. કરવા પ્રેરાય છે. જન્મ વખતે જેમ નક્ષત્ર-રાશી વિ. ઉપરથી ભવિષ્ય ભાખવામાં આવે છે. તેમ જેવી ગતિ તેવી મતિ મુજબ જીવ તે ગતિમાં જન્મે છે.
આર્તધ્યાન - વિષયોના અનુરાગથી થાય છે. જ રૌદ્રધ્યાન - હિંસાદિના અનુરાગથી થાય છે.
ધર્મધ્યાન - સમાદિ ૧૦ પ્રકારના ધર્મના આચરણથી થાય. ક શુકલધ્યાન - શોકને દૂર કરનાર, રાગને પુષ્ટ ન કરનાર એટલે રાગ
વિનાનું ધ્યાન. જેમ ધ્યાન નામની ક્રિયા વિશસ્થાનકના આરાધનામાં સંકળાયેલી છે. તેથી સારું-ખરાબ જન્મ-મરણનું ફળ માનવીને અનુભવવું પડે છે. તેમ ધ્યાનની સાથે લેશ્યા પણ સક્રિય હોય છે અને તે પણ સદ્ગતિ-દુર્ગતિની દાતાર છે. લેચ્છા મુખ્ય - ૨, અવાંતર-૨૪૭=૬ પ્રકારની છે.
કૃષ્ણ-નીલ-કાપોત આ ત્રણ લેશ્યા અપ્રશસ્ત છે. તેના કારણે જીવને દુર્ગતિમાં જવું પડે છે. તે વખતના અધ્યવસાય તેના અયોગ્ય-અશુભ હોય વર્ણ-રૂપરસ ગંધ-સ્પર્શ પણ નીમ્ન કોટીના હોય.
તેજો-પા-શુક્લ આ ત્રણ લેશ્યા પ્રશસ્ત કક્ષાની હોય. અધ્યવસાય-પરિણામની ધારા ક્રમશઃ શુદ્ધ થતી જાય. વર્ણ-રૂપ-રસ-ગંધ અને સ્પર્શ પણ સારા ક્રમશઃ થતા હોય.
આધ્યાત્મિક જગતમાં ધ્યાનને છ કુંડલી (ષચક્ર)માં વિસ્તારેલ છે. આજે અવાંતર રીતે જેને મેડિટેશન યા યોગ એવા નામથી ઓળખાવી શકાય. જેને (શાસન) દર્શનમાં મૂલાધાર-સ્વાધિષ્ઠાન-મણિપુર-અનાહત-વિશુદ્ધ-આજ્ઞા એવા છે ચક્રનો અધિકાર આવે છે. દરેક ચક્રના ઓછા-વધુ આરા હોય. સ્થળ-રંગ-મૂળાક્ષર(બીજાક્ષર) અધિષ્ઠીત ભગવાન-યક્ષિણી-સાધનાનો ઉદ્દેશ-ફળ વિદ્યાદેવી વિગેરે ૯ વિચારો તેમાં સંકળાયેલા છે. જે હઠયોગી હોય, સાધક હોય તે આ છ ચક્રમાંથી
૧૧ ૨
