________________
૧૮. વિદારશિકી ક્રિયા ઃ જીવ કે અજીવ વસ્તુ (ફોટો-મૂર્તિ)ને ફાડવા-ભાંગવાથી કે કોઈ ઉપર કલંક લગાડવાથી, અપશબ્દ બોલવાથી.
૧૯. અનાભોગિક ક્રિયા ઃ ઉપયોગ રહિત શૂન્ય ચિત્તે ક્રિયા-કાર્ય કરવાથી. ૨૦. અનવાંક્ષપ્રત્યયિકી ક્રિયા ઃ પરના હિતનો વિચાર કર્યા વિના આલોક-પરલોક વિરુદ્ધ પ્રવૃત્તિ કરવાથી.
૨૧. પ્રાયોગિક ક્રિયા ઃ મન, વચન, કાયાના અશુભ વ્યાપારો દ્વારા થતી ક્રિયા. ૨૨. સામુદાનિકી ક્રિયા ઃ સમૂહમાં મળીને (મનોરંજનાદિ સ્થળે) હિંસાદિ કરવાથી. ૨૩. પ્રેમિકી ક્રિયા : પ્રેમ (રાગ) કરવાથી યા તેવા વચનો બોલવાથી, પ્રવૃત્તિ કરવાથી.
૨૪. àષિકી ક્રિયા : દ્વેષ (ક્રોધ) કરવાથી યા બીજાને દ્વેષ ઉત્પન્ન થાય તેવી પ્રવૃત્તિ ક૨વાથી.
૨૫. ઈર્ષાપથિકી ક્રિયા : માર્ગમાં ગમણાગમણ કરવા માત્રથી અર્થાત્ માત્ર યોગના નિમિત્તવાળી ક્રિયા.
ટૂંકમાં ધર્મારાધનાની સાથે સંકળાયેલી જાપ-ધ્યાન-વિધિ-તપ-આસન-મુદ્રા જે કાંઈ ક્રિયાઓ છે તે મન-વચન-કાયાની એકાગ્રતાથી કરાય તો સન્માર્ગ પોષક બને. તેર કાઠીયાઓને ત્યજીને ક્રિયા કરીએ તો જન્મ મરણ ઘટાડે કર્મ બંધન તોડે પ્રગતિના પંથે જોડે. પરંતુ જો ક્રિયા ઉન્માર્ગ પોષક બીજાનું અહિત કરવા માટે, દુઃખી થાય તે માટે, પ્રગતિ-વિકાસ રૂંધાય તે માટે કરવામાં આવે તો તે પણ અપેક્ષાએ, ક્રિયા જ કહેવાય માત્ર તેના મીઠાં ફળના બદલે ખાટાં ફળ ચાખવા પડે. અશુદ્ધઅવિધિવાલી કહેવાય. ધર્મ-શુક્લ શુભધ્યાનવાળી ક્રિયા કહેવાય જ્યારે આર્ટરોદ્રધ્યાન એ અશુભ ક્રિયા છે.
ઘણાં માણસો કુળ-વર્ણ-જાતિ અનુસાર ક્રિયા કરનારા જોવા મળે છે. બ્રાહ્મણ-જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે કરાવે ક્ષત્રિય-શસ્ત્ર ચલાવે, હિંમત રાખે, વૈશ્ય-વ્યાપારાદિ અર્થ તંત્રને સંભાળે, ક્ષુદ્ર-ઘર, શેરી, નગર સાફ રાખે. આ વર્ણ માટે મનુષ્યના શરીરના જે ૪ વિભાગ છે તે ક્રમશઃ કામ કરે છે. ૧. મસ્તક, ૨. છાતી, ૩. પેટ (સુરક્ષિત રાખે) ૪ પગની નીચેનો ભાગ. તેજ રીતે વાણી માટે કહેવાય છે કે, જેવી વાણી, તેવું વર્તન હોય છે. વાણીના પણ ૪ વિભાગ કરી શકાય. તેના નામ આજ્ઞાકારી, વિધેયાત્મક, આજીજીકારી અને અભિમાનકારી છે.
-
શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે, કર્માનુસારી બુદ્ધિ એટલે જેવા જેના કર્મ હોય તેવા પ્રકારની તે બુદ્ધિ વાપરે અથવા તેવું જ તેને ગમે. કોઈ બાળકને શરીર વિજ્ઞાનની જો બુદ્ધિ હોય તો તે ડૉક્ટર જ થાય, તેને સી.એ. થવું અસ્થાને લાગે. જેને સંયમી થવું
૧૧૦
