________________
સમજ્યા-વિચાર્યા પછી ભાવશ્રાવક બ્રહ્મચર્ય સ્વીકારવા-પાળવા વિલંબ ન કરે. “ક્ષણ એક લાખેણી જાય રે' આ વાત ધ્યાનમાં રાખી મળેલા દુર્લભ જન્મને સફળ કરે. ભીડ વગેરેમાં (૧) વિજાતીય સામાન્ય સ્પર્શ, (૨) સ્વપ્નદોષ, (૩) શારીરિક વ્યાધિના કારણે સેવા લેવી પડે તો તેની જયણા રાખવામાં આવે છે.
શ્રાવકના અતિચારમાં ખાસ-બ્રહ્મચર્યની બાબતમાં ગ્રહિત-અગ્રહિત બેનો સાથે અસભ્ય વ્યવહાર ન કરવા ભારપૂર્વક કહેવામાં આવેલ છે. તેના બદલે બેનોને ઉંમરના આધારે માતા-બેન-પુત્રી તરીકે માનવી-સ્વીકારવી શોભાસ્પદ છે. બ્રહ્મચર્ય સંબંધી પાંચ અતિચાર દર્શાવવામાં આવ્યા છે. (૧) અપિરિગ્રહીતા ગમન (૨) ઈત્વર પરિગ્રહિતા ગમન (૩) અનંગક્રિડા (૪) પરવિવાહ કરણ અને (૫) તીવ્ર કામાભિલાષા
મુખ્યત્વે અબ્રહ્મનું સેવન સ્વાર્થના કારણે, બાહ્ય પ્રેમ-લાગણીને કારણે, વિષયોને આધિન હોવાના કારણે થાય તેમ કહી શકાય. આ દૂષણથી બચવા માટે જીવનની શુદ્ધ આચરણાનો સ્વીકાર આવશ્યક છે. બ્રહ્મચર્યની શુદ્ધિ સાચવવા ૧૦ સમાધિના સ્થાનને સાચવે-સ્વીકારે-જાળવે એ જ શોભાસ્પદ છે. મુનિઓ ૧૮,૦૦૦ શીલાંગરથના ધારક હોય છે. તેથી લીધેલું વ્રત અણિશુદ્ધ પાળી શકે છે.
અજિતશાંતિ સ્તવમાં બે ભગવાનની વિવિધ રીતે સ્તવના કરી છે. એ સ્તવ ઉપર પૂ. અભયદેવસૂરિ તેના અર્થને હાવભાવપૂર્વક વર્ણવે છે. દેવ-દેવી કઈ રીતે પ્રભુભક્તિ કરે છે તે શ્રૃંગાર રસથી કહે છે. તે વાત રાજપુત્રી મદનમંજરીએ સાંભળી અને સૂરિની રાગી થઈ. રાજપુત્રીને શિષ્યના રાગમાંથી મુક્ત કરવા અને વૈરાગ્યરસથી ભીંજાવી દેવા ગુરુ જિનેશ્વરસૂરિએ અર્થને વૈરાગ્યરસ દ્વારા દ્વિઅર્થી કરવા શિષ્યને આજ્ઞા કરી. પરિણામે અભયદેવસૂરિ અને રાજપુત્રી બન્ને વૈરાગ્યવાન થયા અને શુદ્ધ બ્રહ્મચારી થયા.
બ્રહ્મચર્યના પાલન વખતે ખાસ સાધકે આહાર ઉપર કંટ્રોલ રાખવો જોઈએ. છ વિગઈમાંથી ઓછામાં ઓછી વિગઈનું સેવન, તળેલું, મીઠાઈનું અલ્પમાત્રામાં સેવન, ખાધેલું પચી ગયા પછી જ ભોજન કરવાની ભાવના વિ.ના કારણે બ્રહ્મચર્ય શુદ્ધ પાળી શકાય. તેજ રીતે રાગના કારણે, વિષયના કારણે જે આપઘાત-મૃત્યુ પામે છે તે દુષણ પણ બ્રહ્મચર્યના પાલનથી ટળી જાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એજ કે, વ્યવહારીક, લૌકિક કે આધ્યાત્મિક રીતે બ્રહ્મચારીનું જીવન આદર્શમય હોય છે. બ્રહ્મચર્ય વ્રતપદના આરાધક ચંદ્રવર્મા રાજવી :
શરીર દારિક અને વૈક્રિય આદિ પુલોનું બને છે. તેની વધુ માવજત કરનારને વધારે પરાધીન બનવું પડે છે. પાપનો અનુરાગ વધારે છે. અનુભવીઓએ કહ્યું છે : ૧૦૪
