________________
મુનિ જીવન ધ્યાનાગ્નિથી શુદ્ધ-પવિત્ર થાય છે. એટલું જ નહિં ૧. પાત્રાની પડીલહેણ કરતાં વક્કલચિરી, ૨. મોદકને પરઠાવતાં ઢંઢણ અણગાર, ૩. નૂતન મુનિને ખમાવતાં ચંડરૂદ્રાચાર્ય, ૪. કેવળીની આશાતનાનો પશ્ચાતાપ કરતાં ચંદનબાળાજી, ૫. સોનીના પરિષદને સહન કરતાં મેતારજમુનિ વિગેરે પોતાના આત્માનું કલ્યાણ કરી ગયા. માટે જ હંમેશાં વૈરાગ્યમય ભાવના ભાવવી જોઈએ કે, “સસનેહી પ્યારા રે, સંય કબ હી મિલે.”
મુનિ સવારથી સાંજ સુધી દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર-તપની આરાધના કરવામાં પ્રવૃત્તિશીલ હોય. વૈયાવચ્ચ કરવાની તક એ શોધતા જ હોય. એ માટે શાસ્ત્રમાં ૧૦ આત્મા વૈયાવચ્ચ કરવા માટે યોગ્ય છે એમ કહ્યું છે. મુનિ એ કથન નજર સામે હંમેશાં રાખે. વૈયાવચ્ચ કરવાથી મુનિ જીવન ધન્ય બને છે, પવિત્ર બને છે, કૃપાને પાત્ર બને છે. એ વાત હંમેશાં તેઓ મનમાં વાગોળતા હોય છે.
શાસ્ત્રોમાં શ્રમણને ભારવાહક (વજન ઉપાડનાર)ની સરખામણી એ માટે કરી છે કે, (૧) મુનિ અનંતકાલીન મિથ્યાત્વનું જીવન બદલનારા-ત્યાગનારા છે. (મજુર વજનના કારણે ખભા બદલે), (૨) સમ્યકત્વ પામ્યા પછી દેશવિરતિ જીવન ત્યજનારા છે. (મજુર થાક, શરીરની શંકા દૂર કરવા ઉભો રહે.), (૩) સર્વવિરતિ જીવન સ્વીકારી આરાધના-સાધનામાં નિત્ય આગળ વધે (મજુર ધર્મશાળા-ઝાડનીચે વિશ્રામ લે), (૪) છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકથી ૧૪માં ગુણસ્થાનક સુધી પ્રગતિ કરી સિદ્ધશીલા ઉપર મોક્ષે જાય. (ભાર તેના માલિકને સુપ્રત કરી શાંતિ પામી સ્વ-ઘરે જાય.)
ત્યાગી-તપસ્વી-જ્ઞાન-ધ્યાન-મુનિઓની સેવા-સુશ્રુષા જે શુભભાવે કરે તે આત્મા બાહુબલીજીની જેમ બીજે ભવે બળ પ્રાપ્ત કરે. મુનિને કલ્પનીય આહારાદિની ભક્તિ કરે તો તેથી આઠે કર્મની પ્રકૃતિ ગાઢ હોય તો શિથીલ થાય. કર્મની સ્થિતિ લાંબી હોય તો અલ્પકાલીન થાય. પુષ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધે. કહેવાનું તાત્પર્ય એજ કે સેવા-સુશ્રુષા એ અપ્રતિપાતિ ગુણ છે. વિકાસ પામે. જ્યારે જ્ઞાન-તપ એ પ્રતિપાતિ છે. તેજ રીતે શરીર દ્વારા આ જીવ અશુભ કર્મ બાંધે તો આત્માને ભોગવવા પડે અને મનના શુભ પરિણામથી સુપાત્રમાં દાનાદિ કર્મ કરે તો આત્માના જન્મ-મરણ જલ્દી ઘટે.
સાધુ પદ એક એવું પદ છે કે, અરિહંત-સિદ્ધને સન્માનનીય બનાવે. આચાર્યઉપાધ્યાયદિને માનપાન અપાવે. અર્થાત્ પંચ પરમેષ્ઠીના પાંચે પદ સાધુ (ચારિત્ર) પદથી સંકળાયેલા છે. જ્યાં નજર નાખો ત્યાં વર્તમાનમાં કે ભૂતકાળમાં એ સાધુ - આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, તપસ્વી, નવ દીક્ષીત, ગ્લાન, સ્થવિર, મનોજ્ઞ, સંઘ, કુલ, ગણ. • શાલીભદ્ર, ધનસાર શ્રેષ્ઠી
