________________
જન્મ મરણનો સરવાળો સાધના, “મુનિવર પરમ દયાળ” એ કથન અનુસાર મુનિઓ સાનુકુળ કે પ્રતિકુળ યોગોમાં કષાયો ઉપર કાબુ રાખનારા હોય છે. સંસાર બગાડનાર-વધારનાર કર્મ છે અને તે મિથ્યાત્વ-અવિરતિ-પ્રમાદ-કષાયયોગના કારણે થાય છે. તેથી મુનિ જીવન સમતા-પરમ કરુણામય હોવું જોઈએ. કરુણા-દયા એ જૈનધર્મની માતા છે. દીનતાનો ક્ષય એટલે દીક્ષા. આ સંસારમાં જેટલા પણ પ્રકારના ભય છે, તે બધા સંયમી જીવનમાં નાશ પામે છે. પોતે અભય બને છે ને બીજાને અભય બનાવે છે.
યતિધર્માનુરક્તાનામ્ યોગશાસ્ત્રમાં શ્રાવકના વિશેષણમાંનું આ એક વિશેષણ છે. શ્રાવક સાધુની ભક્તિ-સેવા-ઉપાસના કરવાનો અનુરાગી હોય યાવત્ સાધુપણું સ્વીકારવાની ભાવના ભાવવાવાળો હોય. અભયકુમાર મંત્રીએ એક દિવસ ઉઘોષણા કરી જે શ્રાવકધર્મ (૧૨ વ્રત) સ્વીકારે તેને રજતનો ઢગલો અને જે સર્વવિરતિ ધર્મ (પાંચ મહાવ્રત) સ્વીકારે તેને સુવર્ણનો ઢગલો આપવામાં આવશે. આ છે સાધુ ધર્મના અનુરાગનું ઉદાહરણ.
- સાધુ પદની આરાધનાનો મંત્ર “નમો લોએ સવ્વ સાહૂણં' છે. આ મંત્ર દ્વારા આ સંસારમાં અઢી દ્વીપમાં જેટલા પણ સાધુ (પાંચેય પરમેષ્ઠી પણ સાધુ પ્રથમ થયા પછી જ આગળ વધ્યા) છે તે સર્વેને દ્રવ્ય-ભાવથી નમસ્કાર કરાય છે. તેજ રીતે આરાધના ૨૭ ખમાસમણા આપી કરાય છે. તે વખતે જે મંત્ર બોલાય છે તેમાં છ કાય પ-૧ પાંચ મહાવ્રત, પાંચ ઈન્દ્રિય પરિષહ, ત્રણ ૩ યોગ આદિને યાદ કરવામાં આવે છે. કહ્યું છે, જંગમ તીરથ મુનિ ઉપકારી. આવી સાધુ પદની જે આત્મા ત્રિવિધે આરાધના કરે તે ભવસાગરને તરી જવા માટે સુપાત્ર બને છે.
ધન્ય છે એ આરાધકને ધન્ય છે એ આરાધના ને ! સાધુ જીવનની વાતો-સંખ્યા (અંક)ની કરામતોઃ
૧. આત્મા - આત્માને શાશ્વત સ્થાને લઈ જાય. ૨. જીવ - સંસારી છે. મોક્ષગામી થવા પ્રયત્ન કરે છે. ૨ા દ્વીપમાં જ વિદ્યમાન હોય. ૩ ગુપ્તિ દ્વારા આત્માને શુદ્ધ કરે. ૩ શલ્યથી જીવન દૂર રાખે. ૪ કષાયથી જીવન મુક્ત રાખે. ૪ ધર્મનો ઉપદેશ આપે-પાળે. ૪ કથા ન સાંભળે, ન કરે. મુક્ત રહે. ૫ ઈન્દ્રિયને વશ કરે.
૫ આચાર - પાળે. ૫ મહાવ્રત સ્વીકારે, પાલન કરે. ૬ કાયની જયણા-રક્ષા કરે. ૬ વેશ્યા - ૩ પાળે ૩ ત્યજે. ૭ ભયથી નિર્ભય રહે.
૭ લક્ષણો - ભાવસાધુના હોય. ૭ ક્ષેત્રને પુષ્ટ કરે. ૫૮.
