________________
અરિહંત વગેરેનો પ્રશસ્ત ભાવે વિધિપૂર્વક વિનય કરનાર આહાર કરવા છતાં પણ હંમેશા ઉપવાસનું ફળ પામે છે. ૩
દેવવંદનવિધિના ૨૦૭૪ ઉત્તરભેદ (દવવંદન ભાષ્યમાં) કહ્યા છે અને ગુરુવંદનના ૪૯૨ ભેદ (ગુરુવંદન ભાષ્યમાં) કહ્યા છે તે વિચારી ગુરુવંદનને અવધારો-સમજો. ૪
ગુરુમહારાજનો વિનય કરવાથી રત્નત્રયી (દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર)ની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેનાથી સંવર થાય, તપથી થતી નિર્જરા થાય, ઘાતકર્મનો ક્ષય થવાથી કેવળજ્ઞાનરૂપ ગુણની પ્રાપ્તિ થાય અને પરિણામે વિનયવાન મોક્ષમાં અનંત સુખને પણ પામે છે. ૫
પાંચ પ્રકારના વંદનમાં ભાવવંદનની પ્રાપ્તિ શુભ ઉપયોગથી થાય છે અને અરિહંત આદિનો વિનય કરવાથી ચેતન તતૂપ થાય છે. ૬
દ્રવ્ય તથા ભાવ એ બંને પ્રકારના ભયથી વિશુદ્ધ એવા આ પદને સેવવાથી ધન્ના શેઠ શ્રદ્ધા, જ્ઞાન અને તત્ત્વ રમણતારૂપ ભાવચારિત્ર પામીને સૌભાગ્યલક્ષ્મી વડે દીપતા થયા છે. અર્થાત્ તીર્થકરપદને પામ્યા છે. ૭
* વિનય ધમ્મો મૂલ. * વિદ્યા વિનયન શોભતે.
* સર્વેષાં કલ્યાણાનાં ભાજન વિનય પ્રશમરતિ. (વિવરણ |
પ્રથમ ગણધર શ્રી ગૌતમ સ્વામીનું નામ જ્યારે પણ લઈશું ત્યારે તેઓને અનંત લબ્લિનિધાન-વિનયગુણના ભંડાર એમ બોલી વંદન કરવાનું સહેજે મન થઈ જશે.
માન” જેમ મનુષ્યનું દુષણ છે તેમ “વિનય' એ ગુણ છે. જ્યાં વિનય છે ત્યાં વિદ્યા અવશ્ય નિવાસ કરવાની અને તો જ સમકિત આત્માને પ્રાપ્ત થાય.”
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં વિનય' નામનું સર્વપ્રથમ ૪૮ શ્લોકવાળું અધ્યયન છે. આખું આગમ ૩૬ અધ્યયન ૧૭૧૬ શ્લોકવાળું ગદ્ય-પદ્યમાં લખાયેલું છે. પ્રભુ વીરની અંતીમ પાપ-પુણ્યના વિચારોને આવરી લેતી ૧૬ પહોરની દેશના આ આગમ સૂત્રમાં ગુંથાઈ છે તેથી તેનું મહત્વ ઘણું છે.
તપ ધર્મના ખાસ અભ્યતર ભેદમાં વિનયધર્મને સ્થાન આપ્યું છે. ગુણીનો વિનય કરવો-રાખવો-સાચવવો એ પણ અપ્રગટ તપ છે. તેથી જીવનમાં પૂજ્યો પ્રત્યેના પૂજ્યભાવમાં વૃદ્ધિ થાય છે. બીજા શબ્દમાં પૂજ્યોને આ રીતે જીવન સમર્પણ • રે જીવ ! માન ને કિજીએ ૮૨.
