________________
ક્ષયોપશમ સમકિત *અસંખ્ય વખત જીવનમાં આવ-જા કરે છે. જીવનમાં એક વખત અલ્પસમય માટે ચારિત્ર ન હોય તો પણ તે આત્મા મોક્ષે જઈ શકે છે. કેવળી થઈ શકે છે. પણ જેના જીવનમાં સમકિત-સમ્યગુદર્શન નથી એ આત્મા કેવળી કે મોક્ષગામી ન થાય. સમકિત એ જીવન મહેલનો પાયો છે.
સમ્યગ્દર્શનમાં લૌકિક ધર્મથી સર્વ પ્રથમ બચવું જોઈએ અને લોકોત્તર ધર્મમાં વસવું, સ્થિર થઈ જવું જોઈએ. જો દ્રષ્ટિ સુધરે તો દ્રષ્ટિદોષ દૂર થાય. દર્શનના ૮ આચારો અતિચારની આઠ ગાથામાં નીચે મુજબ દર્શાવ્યા છે. આચારને અપનાવો તો અતિચાર દૂર થશે. દર્શનાચારના આચાર : * નિસ્સકિઅ - શંકારહિત
* ઉવહૂવ - ગુણપ્રસંશા * નિકંખિઅ - કાંક્ષારહિત * સ્થિરિકરણ - સ્થિર કરવું * નિયતિગિચ્છા - ધૃણા ન કરવી * વચ્છલ - ભક્તિ * અમૂઢ દ્રષ્ટિ - મોહિત ન થવું * પ્રભાવના - વિસ્તારવું. દર્શનાચારના અતિચારઃ લૌકિક
લોકોત્તર * દેવગત - અન્ય દેવ
* દેવગત - વીતરાગી પાસે સંસારી યાચના * ગુરુગત - સંસારી ગુરુ + ગુરુગત - ત્યાગી પાસે સંસારવૃદ્ધિ ભાવ * પર્વગત - હોળી, બળેવ વિ. ધર્મ * ધર્મગત - સુખશાંતિ માટે ધર્મ-તપ.
આત્મા સત્ય દર્શનની નજીક પહોંચતો નથી એનું કારણ પણ કર્મ જ છે. દર્શનાવરણીય કર્મની ૯ પ્રકૃતિ છે. તેના મુખ્ય બેજ વિભાગ છે. એક દર્શનાવરણીય કર્મ જોવાની ક્રિયામાં અવરોધ કરે છે. અને બીજું પ્રમાદ જન્ય કર્મ. મળેલી શક્તિનો ઉપયોગ કરવામાં રોકે છે. એ બન્ને પરસ્પર સંકળાયેલા છે. તેથી ધાર્યું કામ પાર પડતું નથી.
કર્મ સિદ્ધાંતમાં ક્રિયમાન, સંચિત પ્રારબ્ધ પ્રદેશોદય અને રસોદય એવા પાંચ કર્મ ભોગવવાની અનુભવ કરવાની પદ્ધતિ છે. કેટલાક કર્મ સ્વાભાવિક રીતે જોગવાઈ જાય છે. જીવને કાંઈ ખબર પણ પડતી નથી. ત્યારે કેટલાક દીર્ઘ કાળ કે આજીવન ભોગવવા પડે છે. અને તેથી વર્તમાન ભવમાં ધાર્યું પરિણામ આવતું નથી. દર્શનાવરણીય
* હીંચકો જેમ ઉચે જાય ને નીચે આવે તેમ. • આ ઉપરાંત સ્યાદ્વાદ, વેદક, નિસર્ગ, અધિગમ જેવા બીજા ભેદ પણ છે. * મોતિયાનું ઓપરેશન થાય તો જોવાની શક્તિ વિકાસ પામે.
