________________
ગતસમકિત પૂરવબદાયુષ, દો વિનુ સમકિતવંત રે; વિણ વૈમાનિક આયુ ન બાંધે, વિશેષાવસ્યક કહત રે. પ્રભુજી. ૯ ભેદ અનેક છે દર્શનકેરા, સડસઠ ભેદ ઉદાર રે;
સેવતો હરિવિક્રમ જિન થાયે, સૌભાગ્યલક્ષ્મી વિસ્તાર રે. પ્રભુજી. ૧૦ ઢાળનો અર્થ :
દર્શનમોહનીય કર્મ દૂર થવાથી પ્રાણી સમ્યગુદર્શન પામે છે. તે જીવ કેવળી ભગવંતે દીઠેલું અને પ્રરૂપેલું મીઠું એટલે સત્ય માને છે. શ્રદ્ધા સર્વ ગુણોમાં મુખ્ય છે હે પ્રભુ ! મને સુખકારી એવું આ સમકિત આપો. ૧
આત્માને લાગેલા મિથ્યાત્વ મોહનીયનાં દળિયાં વિનાશ પામે તેનું નામ વાસ્તવિક સમકિત છે. સમકિતરૂપ ફળને પામેલાને જ જિનપ્રતિમાના સત્યરૂપે દર્શન થાય છે. ૨
શાસ્ત્રમાં દ્રવ્ય અને ભાવ એમ બે પ્રકારે સમકિત કહ્યું છે. જે પોતાના નેત્રોથી ધર્મ-ધર્મના સાધનોને જુવે તે દ્રવ્ય દર્શન કહેવાય છે. ૩
જિનવંદન, પૂજન, નમન વગેરે ધર્મના બીજ છે એમ નિર્ધારવું-જાણવું. યોગદષ્ટિસમુચ્ચય નામના ગ્રંથમાં તેનો અધિકાર કહ્યો છે. ૪
જો કે આ દ્રવ્યદર્શન નિર્બળ ગણાય છે, તો પણ તે આગામી કાળે અવશ્ય હિતકારક છે. શઠંભવભટ્ટની જેમ એવા દ્રવ્યદર્શનથી પણ કોઈ પ્રાણી ભાવદર્શન પામી શકે છે. ૫
સમકિત એ સર્વધર્મના આશ્રયસ્થાન તુલ્ય છે. તેને છ ઉપમા આપી છે. સમકિત વિના વાસ્તવિક ચારિત્ર અને જ્ઞાન હોતાં નથી એમ શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં કહેલ છે. ૬ - અંક વિના જેમ બિંદુ એટલે મીંડા લેખે નથી અર્થાત્ કિંમત વિનાના છે. તેમ
સમકિત વિનાની ક્રિયા લેખે લાગતી નથી. દશ અંકમાં જેમ નવનો અંક અભેદ છે (ગમે તે અંકે નવને ગુણવામાં આવે છતાં તે પોતાનું નવપણું છોડતો નથી, તેમ સમકિતી જીવ કુસંગમાં પણ નિષ્કલંકપણે રહે છે. ૭
અંતર્મુહુર્ત માત્ર પણ જે જીવ સારભૂત એવું સમ્યક્ દર્શન પામે તો તે જીવનો અર્ધપુદ્ગલ પરાવર્ત કાળથી વધારે સંસાર નિક્ષે હોતો નથી. અર્થાત્ તેટલા કાળમાં તે જીવ અવશ્ય મોક્ષ પામે છે. ૮
સમકિત આવીને ચાલ્યું જાય અથવા સમકિત પામ્યા અગાઉ આગામી ભવનું આયુષ્ય બાંધેલું હોય તો તે જીવ ચાર ગતિમાંથી જે ગતિનું આયુષ્ય બાંધ્યું હોય તે ૭૨
