________________
હે ગુણીજનો ! તમે સ્થવિર મહારાજને વંદન કરો. અને તમારા દુરિત-પાપનું નિકંદન કરો. ૧
વિરમુનિઓ સંયમયોગમાં સીદાતા એવા બાળગ્લાનાદિ સાધુઓને યથોચિત સહાય આપવાવડે તેમની સર્વ ઉપાધિ દૂર કરે છે. ૨
વિશ વર્ષથી ઉપરાંત દીક્ષાપર્યાયવાળા હોય તે પર્યાયસ્થવિર, સાઠ વર્ષથી ઉપરાંતની વયવાળા હોય તે વયસ્થવિર અને ચોથું અંગ જે સમવાયાંગ તે ઉપરાંત અભ્યાસવાળા હોય તે શ્રુતસ્થવિર કહેવાય છે. ૩
ત્રિશલામાતાના પુત્ર મહાવીર પરમાત્માએ પચાસ હજાર (૧૪ હજાર સાધુ અને ૩૬ હજાર સાધ્વી) સાધુ-સાધ્વી વચ્ચે કામદેવ શ્રાવકનો સંબંધ કહીને મેઘકુમાર તથા અર્ધમત્તા મુનિને સ્થિર કર્યા છે. ૪
ઠાણાંગસૂત્રના દશમા ઠાણામાં દશ પ્રકારના સ્થવિરો કહ્યા છે. તે રત્નત્રયના નિધાન જેવા હોય છે. તેને અહીંદ્રવ્યાદિકને અનુમાને પ્રશસ્તભાવે ગ્રહણ કરેલા છે. ૫
૧ તપસ્થવિર, ૨ શ્રુતસ્થવિર, ૩ ઘેર્યસ્થવિર, ૪ ધ્યાનસ્થવિર, પ દ્રવ્યસ્થવિર, ૬ ગુણસ્થવિર, ૭ પર્યાયસ્થવિર, ૮ જ્ઞાનસ્થવિર અને ૯ સ્વરૂપ રમણસ્થવિર આ નવે પ્રકારના સ્થવિરો સ્થવિરપણાને યોગ્ય છે. દશમા માત્ર ૧૦ વયસ્થવિર કે જેને ધોળા વાળ આવેલા હોય છે તે ખાસ ત્રાતા-રક્ષણકારક નથી. ૬
આ સ્થવિરપદનું ભાવપૂર્વક આરાધના કરવાથી પવોત્તર રાજા તીર્થંકરપદવીને પામ્યા છે અને સુખ આપનાર સૌભાગ્યલક્ષ્મીને પણ પામેલા છે. ૭ (વિવરણ :
આંબાના ઝાડ ઉપર સર્વ પ્રથમ મોર' આવે પછી “કાચી કેરી' થાય. તે પછી કેરી (પરિપક્વ-મોટું ફળ) થાય અને તેને ઉતારી ઘાસ આદિમાં સંસ્કારીતા કરવામાં આવે ત્યારે કેરી ટુકડા કે રસરૂપે ભોજનમાં પીરસાય. તેમ સાધુ જીવનમાં સ્થવિર એટલે પરિપક્વતાને પામેલા નીચે મુજબના ૧૦ ગુણીયલ આત્માઓની વાત ઠાણાંગ સૂત્રમાં આપી છે.
* શ્રુતસ્થવિર - ચોથા સમવાયાંગ સૂત્ર સુધીના જ્ઞાતા. - પર્યાયસ્થવિર - ૨૦ કે તેથી વધુ વર્ષના દીક્ષા પર્યાયવાળા. ક વયઉંમર) સ્થવિર - ૭૦ કે તેથી વધુ વર્ષની ઉંમરવાળા. જ તપ સ્થવિર - તપશ્ચર્યાદિમાં ઉગ્ર તપસ્વી હોય.
જ લોકોત્તર સ્થવિર - મહાવ્રતોને ધારણ કરનાર વૃદ્ધ મુનિ. • ક્ષમા, માવ, આર્જવ, મુક્તિ, તપ, સંવર, સત્ય, શૌચ, આર્કિચન, બ્રહ્મચર્ય. ૩૮
