________________
તીર્થકર-અરિહંત પરમાત્માના જન્મ કલ્યાણક પછી તરત જ ૫૬ દિગ્ગકુમારી સૂતિકર્માદિ કરવા આવી જાય થોડી જ વારમાં પ્રભુને સૌધર્મ ઈન્દ્ર પંચરૂપ કરી, માતાની પાસે આજ્ઞા લઈ મેરુપર્વત પર લઈ જાય. ૬૪ ઈન્દ્ર પણ સપરિવાર પ્રભુનો જન્માભિષેક કરવા મેરુપર્વત ઉપર પહોંચી જાય. જો કે તેમાં નારી પ્રેર્યા, કુળ મર્યાદા, કુતુહલાદિના કારણો પણ છુપાયેલા છે. છતાં ઉત્તમ દ્રવ્ય ઔષધિ-જળથી યુક્ત પ્રભુનો અભિષેક કરી પોતાના કર્મ મળને દૂર કરવા પ્રયત્ન કરે છે. ત્યાર પછી રાજા પણ જન્મોત્સવ પ્રજા સાથે મનાવે.
તીર્થકરનો આત્મા “સવિજીવકરું શાસન રસિ’ એવી ભાવ દયાના સહારે સર્વોત્તમ એવાં વજઋષભનારા સંઘયણ ને ભોગવનારા હોય છે. આ રીતે અતૂલ એવા બળના સ્વામી થવા છતાં એક ક્ષણ પણ અન્ય જીવોને ત્રિવિધે દુઃખ-પીડા આપવાની ભાવના કેળવતા ન હતા. તેજ રીતે રાગ-દ્વેષને પૂર્ણપણે જીત્યા, વિજયી થયા હોવાથી તેઓ વીતરાગ તરીકે પ્રસિદ્ધિ-સિદ્ધિ પામ્યા. બીજી તરફ પોતાની સેવા કરનારા હજારો કેવો હાજરાહજૂર હતા છતાં અપરાધી જીવોને ઉપસર્ગ કરનારા જીવોને દંડ કરવાનું ઈચ્છવું નહિં.
તીર્થંકર પરમાત્માની બાલ્ય અવસ્થા પણ આદર્શ હોય. ભોગાવલી કર્મ ભોગવવાના બાકી હોય તો તે પણ માત-પિતાના આગ્રહથી લગ્ન કરે પણ તેમાં રાચે નહિં. સંસારમાં રહે પણ આનંદ માને નહિં. સત્વરે સર્વ વિરતિપણાને પ્રાપ્ત કરવાની ઝંખના રાખે. સંયમ લેવાના એક વર્ષ પૂર્વે નવલોકાંતિક દેવો આવી પ્રભુને સંયમ લેવાની, તીર્થ પ્રવર્તાવવાની, વર્ષિદાન આપવાની વિનંતી કરે. તે અનુસાર પ્રભુ પણ એક વર્ષ સુધી સંવત્સરી દાન આપવાનું શરૂ કરે.
સંવત્સરી દાનમાં પ્રભુ રોજ સૂર્યોદયથી સૂર્યાસ્ત સુધી ૧ કરોડ ૮ લાખ સુવર્ણ મુદ્રાનું દાન કરે. સૌધર્મ ઈન્દ્ર પણ ભવ્યત્વની છાપ માટે અહોભાવથી અલ્પ દાનનો સ્વીકાર કરે. પ્રભુ દાન આપતાં શ્રમિત ન થાય તે માટે શક્તિનો સંચાર પણ કરે. દાન લેવા માટે આવેલો યાચક ભાગ્ય અનુસાર યાચના કરે તે માટે તથા અપાયેલ દાન ઓછું-વધુ ન થાય તે માટે અમરેન્દ્રબલીન્દ્ર-ઈશાનેન્દ્ર ધ્યાન રાખે. નગરવાસીઓ દાન લેવા માટે આવે તેથી ઉઘોષણા પણ કરે. દાન લેનારને છ માસ સુધી આધિવ્યાધિ-ઉપાધિ સ્પર્શે નહિં. તેવું મહિમાવંત એ દાન હોય. કુબેરની આજ્ઞાથી તિર્યમ્ જાંભકદેવો નધણીયાતું ધન, છૂપાવેલું, દાટેલું વિગેરે શોધીને વર્ષિદાનમાં વાપરવા માટે લાવી રાજભંડારમાં ભરી દે. * પાર્શ્વનાથ ભગવાને ૧૦ ભવ સુધીના ઉપસર્ગને, ભગવાન વીરે ૧૨ વર્ષ સુધીના - ઉપસર્ગને સમભાવે સહ્યા હતા. * ભ. મલ્લિનાથ, ભ. નેમનાથ બાલ-બ્રહ્મચારી હતા.
