________________
Jain Ed
૧ યુગમાં ૬૧ કર્મમાસ (હોય) છે. ૧ કર્મમાસ હોય છે. એટલે ૧ કર્મમાસમાં ૩૦ × ૩૦ = ૯૦૦ મુહૂર્ત હોય છે. વ્યવહાર યોગ્ય માસ ચાર પ્રકારના હોય છે
એક યુગમાં
નક્ષત્ર
આ પ્રમાણે ૧ યુગમાં ચંદ્રમાસ ૬૨ થાય છે. જે એક માસનું માન
૩૨
૧ યુગમાં ૧૮૩૦ અહોરાત્ર હોય છે. ૧ અહોરાત્ર ૩૦ મુહૂર્તનો હોય છે. એથી એક ચંદ્ર માસ = ૨૯ × ૩૦ =
કર
૮૮૫ ૨ મુહૂર્તનો થાય છે.
ચંદ્ર
સૂર્ય
કર્મ
માસ
૬૭
ર
Fo
૧
૧ માસમાં
મુહૂર્ત
૧૭૬૮
૧૨૪ ૧૬
મંડળ કહ્યા છે. તે યથાર્થતઃ ૧૪ ૬૨
૮૧૯
૮૮૫
૯૧૫
002
૧૮૩૦
કર
1991
૧૮૩૦ ૬૧
= ૨૯
૧ વર્ષમાં દિવસ
= ૩૦ અહોરાત્રનો હોય છે. ૧ અહોરાત્રમાં ૩૦ મુહૂર્ત
૩૨૭
૩૫૪
૩૨
૬૨
અભિ.૩૮૩ કર
૩૬૬
૩૦
**
અહોરાત્ર થાય છે. કેમકે
૫૧
૧ માસમાં અહોરાત્ર
૨૭
૩
? **
ماس
30/2
૩૦
સૂત્ર ૧૧૩૦, પૃ. ૧૭૯
ચન્દ્ર અર્ધમાસ અર્થાત્ ૧ પક્ષમાં ચંદ્ર ૧૪૪ મંડળમાં ભ્રમણ કરે છે. તે આ પ્રકારે હોય છે કે ૧ મંડળ
ના ૧૨૪ ભાગ હોય છે. પાંચ વર્ષવાળા યુગમાં ૧૨૪ પર્વ હોય છે તથા ૬૨ માસ હોય છે. ૧ યુગમાં ૧૭૬૮ મંડળ
૧
હોય છે. આ પ્રકારે ૧ પર્વમાં મંડળ અથવા ૧૪- કે ૧૪ ર્ર મંડળ પ્રાપ્ત થાય છે. આ પ્રકારે જે ૧૪
૩૨ ૧૨૪
મંડળ છે.
સૂર્ય અર્ધમાસમાં ૧૬ મંડળોમાં ગતિશીલ હોય છે. તથા જ્યારે તે ૧૬મા મંડળમાં ગતિ કરી રહ્યો હોય ત્યારે એ સમયે અન્ય બે અષ્ટક ભાગોમાં ચંદ્ર કંઈક અસામાન્ય ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરી ગતિ કરે છે. એ બે અષ્ટકભાગ નીચે પ્રમાણે છે
(૧) સર્વાત્મ્યતર મંડળથી નિષ્ક્રમણ કરતો એવો ચંદ્ર અમાસના પ્રથમ અષ્ટક અર્થાત્ ૧૨૪
અસામાન્ય ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરીને ગતિ કરે છે.
મા ભાગમાં કંઈક
(૨) સર્વબાહ્ય મંડળમાં પ્રવેશ કરતો એવો ચંદ્ર પૂર્ણિમાની દ્વિતીય અષ્ટક અર્થાત્ મા ભાગમાં કોઈ અસામાન્ય
૧૨૪
ગતિથી સ્વયં પ્રવેશ કરીને ગતિ કરે છે.
૪
એક અમાસથી પૂર્ણિમા સુધીના ૪૪૨ મુહૂર્ત હોય છે અને અમાસથી અમાસ સુધી ૮૮૫ ૢ મુહૂર્ત હોય છે. ૧ યુગમાં ૬૨ અમાસ અને ૨ પૂર્ણિમા હોવાથી ૧૨૪ વિભાજન કરવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે ચંદ્રમાસ ૮૮૫૨ મુહૂર્તનો હોય છે અને એક યુગમાં ૧૨૪ પર્વ આ પ્રમાણે થાય છે.
30/0
33...****G
healthy.org
