Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद १७ सू० २ नैरयिकाणां समानाहारादिनिरुपणम् २५
टीका-अथ नैरयिकाणां समानक्रियादिकमधिकृत्य प्ररूपयितुमाह-'णेरइया णं भंते ! सवे समकिरिया ?' हे भदन्त ! नैरयिकाः खलु सर्वे किं समक्रिया:-समाः-समानाः तुल्याः क्रिया:-कर्मकारणी भूता वक्ष्यमाणारम्भिक्यादिका येषां ते समक्रिया स्तथा भूता भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !" हे गौतम ! 'जो इणढे समटे' नायमर्थः समर्थ:-नैरयिकाणां सर्वेषां समक्रियारूपार्थों नो युक्त योपपत्रः, तत्र गौतमः पृच्छति-'से केण? णं भंते ! एवं वुच्चइनेरइया णो सव्वे समकिरिया ?' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन-कथं तावद् एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यत-नैरयिकाः नो सर्वे समक्रिया भवन्तीति ? भगवानाह-'गोयमा ! हे गौतम ! 'नेरइया तिविहा पण्णता' नैरयिका स्त्रिविधाः प्रज्ञताः 'तं जहा-सम्मदिट्ठी, मिच्छट्ठिी, सम्ममिच्छदिट्टी' तयथा-सम्यग्दृष्टयः, मिथ्यादृष्टयः, सम्यगमिथ्यादृष्टयश्च, 'तत्थ णं जे ते सम्सद्दिट्टी तेसिणं चत्तारि किरियाओ कज्जति' तत्र खलु-सम्यग्दृष्टि मिश्रदृष्टिः कारण हे गौतम ! ऐसा कहा जाता है कि सब नारक समान आयुवाले और समान उत्पत्तिवाले नहीं हैं।
टीकार्थ-अब नैरथिकोयों की समान क्रिया आदि की प्ररूपणा की जाती है
गौतमस्यामीप्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! क्या सभी नारक समान क्रियावाले होते हैं ? ___ भगवान्-हे गौतम ! यह अर्थ समर्थ नहीं है, अर्थात् सभी नारक समान क्रियावाले हो, ऐसी बात नहीं है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस कारण से ऐसा कहा जाता है। कि सभी नारक समान क्रियावाले नहीं हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! नारक जीव तीन प्रकार के होते हैं-(१) सम्यग्दृष्टि (२) मिथ्यादृष्टि और सम्यगमिथ्यादृष्टि । इन तीन प्रकार के नारकों में जो सम्यग्दृष्टि नारक हैं, उनको चार क्रियाएं होती हैं। ये चार क्रियाएं इस प्रकार આયુવાળા અને સમાન ઉત્પત્તિવાળા નથી હોતા
ટીકાથ-હવે નૈયિકેની સમાન કિયા આદિની પ્રરૂપણા કરાય નેશ્રી ગૌતમસ્વામી પ્રશ્ન કરે છે હે ભગવન્ ! શું બધાં નારકે સમાન ક્રિયાવાળા હોય છે?
શ્રી ભગવાન -આ અર્થ સમર્થ નથી, અર્થાત્ બધા નારક સમાન કિયાવાળા હોય એવી વાત નથી.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન્ ! શા કારણે એમ કહેવાય છે કે બધા નરક સમાન કિયાવાળા નથી?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! નારક જીવ ત્રણ પ્રકારના કહ્યા હોય છે (1) સમ્યગદષ્ટિ (૨) મિથ્યાપિટ અને (૩) સમ્યમિથ્યાષ્ટિ આ ત્રણ પ્રકારના નારકમાં જે સમ્યગ્દષ્ટિ નારક છે તેમને ચાર ક્રિયા થાય છે તે ચારક્રિયાઓ આ રીતે છે-(૧) આરંભિક
श्री. प्रशान। सूत्र:४
