Book Title: Karan Kutuhalam
Author(s): Bhaskaracharya
Publisher: Kshemraj Krishnadas
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034533/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S RAMANA calTHReaVASEANS itloodbbariomodooshdodo s FOR988RS0000000000000000000 AMERA doodlondooads (((((INOD // shriiH|| zrIH // *karaNakutUhalA zrImadbhAskarAcAryaviracitam / ONY ' LEDGDMERLDRRRRNAPORRORISERHBRARPORRRRR0209081992989REERPRISEREPARARRRRRRQ995929999RSORRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRR0920900RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRORRODR gama YoDaVE: Calliboo0000000000000000031000oodloddivodopoderdoodooootsodandosiO0000ThabaThanchaThaThaggaThaTha7060000000d5000002000000000000000000000000oooooooopi ......ONL ates - D VIRON. Tom zrIsumatiharSaviracitayA gaNakakumudakaumudyAkhyayA vyAkhyayA samalaGkRtam / tadetat khemarAjazrIkRSNadAsazreSThinA mumbayyAM svakIye "zrIveGkaTezvara" ( sTIm ) mudraNAlaye / mudrayitvA prakAzitam / poooooooo0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000002000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000901109000000000000magapurna M ANDIRAORAT PRACHAARAAMANORA PERAM.JANASARAMERARPAN DISCO RICORRECENTRAPARIVARAN 0000006500000000000porVED00000000000000000000000000000bdopadodsa0000000000000%Todmaovwood000000000000000000000000000000000000000000000000paraoprodoowaONTRATha P AS HAMARIA saMvat 1958, zake 6823. asya sarve'dhikArAH "zrIveGkaTezvara" mudraNAlayA dhyakSAdhInAH sNti| GSkin ARTHA mym) 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000 AND.. NAO BAR SATAR CARAMAR Halesia'NO Tar 0000000000000000000000000000000000000000000000000000020020GANZERO212609001011-19 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIgaNezAya namaH / zrImadbhAskarAcAryapraNItaM karaNakutUhalam saTIkaM prArabhyate. cyotacchailazilocchalajjalakaNairA kAmabANAmbudhau manastanmukhapaGkajaM kamalavadreje sarojazriyA // tatrApyadbhutadhairyayuksuravarairyaH stUyate koTizo mitrAmitrasamasvabhAvavibhavaH zrIpArzvarATra sazriyA // athArabdhagranthanirvighnaparisamAptaye'bhISTadevatAnamaskA rarUpaM maMgalAcaraNamabhidheyaM cAha gaNezaM giraM padmajanmAcyutezAngrahAnbhAskaro bhAskarAdIMzca natvA / laghuprakriyaM prasphuTaM kheTakarma pravakSyAmyahaM brahmasiddhAntatulyam // 1 // itaH SaT bhujaGgaprayAtAH / atha siddhAntapATIbIjagaNitakaraNAnantaram, uktaM ca " rasaguNapUrNamahIsama (1036 ) zakanRpasamaye'bhavanmamotpattiH / rasaguNavarSeNa mayA siddhAntaziromaNI racitaH " // bhAskaranAmAhaM granthakAro gaNapatiM sarasvata brahmaviSNuzivAn sUryAdIn grahAMzva praNamya kheTAnAM grahANAM karma madhyAdividhAnaM kathayiSyAmIti saTaMkaghaTanA | aprAmANyazaMkAnirAsAya vizeSaNaM brahmasiddhAntatulyam / brahmasiddhAntenAvagatArthatvamAzaMkyAha / laghvI prakriyA karta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) karaNakutUhalam / I vyatA yasmiMstat prakriyAlAghavena prasphuTaM sugamamityarthavAneva ( ataH ) asyArambhaH / nanu siddhAntAdapi kheTakarmaiva mukhyatvena sAdhyagrahagaNitamiti nAmnA prasiddhatvAttadasya zAstrasya kiM nAmocyate / tatra gaNitazAstraM tridhA siddhAntatantrakaraNatvena tallakSaNam / yatra kalpAderArabhya gatAbdamAsadinAdeH saurasAvanacAndramAnAnyavagamya saurasAvanagatAhargaNAnmadhyamAdInAM karmocyate tatsiddhAntalakSaNam / vartamAnayugAdervarSANyeva jJAtvocyate tattantralakSaNam / vartamAnazakamadhye'bhISTadinAdAratyaivaM jJAtvocyate tatkaraNalakSaNam / nanu namaskArasya vighnavighAte kathaM sAmarthyam / ucyate / namaskArapuNyena vighnAH prahanyanta iti / yatrApi ca namaskAramantareNApi nirvighnazAstraparisamAptirdRzyate tatrApi mAnasikapraNidhAnarUpoyaM ghaTata eveti saphalo namaskAravyApAraH kiM ca maGgalAbhidheyamiti tatra maMgalamabhihitaM namo vacanenAbhidheyaM cAtra zAstre grahANAM madhyamaspaSTAdisvarUpaM vAcyaM prayojanaM ca ziSyAnugrahaH paramidamaihikamuktam / pAratrikantu samyak jJAnaprakAzatvenobhayorapi niHzreyasAvAptiriti vAsanA bhASyato'vaseyA / kAciccaturacittacamatkArakAriNI yuktirantarA darIdRzyate / athodAharaNopayogitvAdvaMthArambhe kalpAdito gatAbdAdi likhyate tatra kalpagatAbdAH 197294 8284 / adhimAsAH 727661689 / avamagaNaH 1455225454 / udaye sAvano'hargaNaH 7206336. *07452 // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA | zrI bhAskarAcAryaH / sahyakulAdrerAsane bhUbhAge vijjaDaviDasaMjJake nagare gaNakakulAvataMsAnmahezvarAcAryAsa guNapUrNamahImamite zAlivAhanazake'sau janma lebhe / anena SaTUtriMzadvarSAtmake vayasi pATIbIjagaNitagolasaMjJakaizcaturbhiradhyAyairvibhaktaH "siddhAntaziromaNinAmA' brahmasiddhAntarahasyabhUtaH siddhAnto viracitaH / sarvatra bhArate varSe siddha:ntatattvaM jijJAsubhirlokaiH prathamamayameva paThyate etadganthopari nAnAvidhASThIkASTivyaNyaH prAcInA arvAcInAzca vartante / athAnemAcAryeNaikonasaptatyAtmake vayasi lokopakArArthaM brahmasiddhAntatulya phalaM "karaNakutUhalanAmakaM" karaNaM nirmitam | atra jyAcApakarma vinaiva chAyAsAdhanaM kRtam / tathA coktam " iti kRtaM laghukArmukaziJjinI grahaNakarma vinA sutisAdhanam " / samasyAbhUtayA proktadizaiva gaNezadaivajJena sakalaM svakaraNaM jyAcApakarmarahitaM vihitam / yadyapi tatra kutracijjayAcApakarmaparityAgena gauravaM sthaulyaM cApatitaM tathApi granthAntaM yAvatsvapratijJAnirvAhArthameva yatitam / ata eva granthAnte "pUrve prauDhatarAH kacitkimapi yaccakrurddhanujrjye vinA te tenaiva mahAtigarvakubhRGge'dhirohanti ca / siddhAntoktamihAkhilaM laghukRtaM hitvA dhanujrjye mayA, tadbhava mayi mAstu kinna yadahaM tacchAstrato vRddhadhIH " // ityAdyAtmanaH prazaMsA kRtA / etatkaraNAnusAraM sAmpratamapi jodhapurAdimAnte tithipatrANi nirNIyante / paraM tAni caNDabIjadAnena sampati mUlagranthAdbhidyante / asyoparyudAharaNadvayaM vartate / tatraikaM suprasiddhavizvanAthagaNakakRtam / dvitIyaM sumatiharSagaNinirmitam / etadeva viralapracAratvAtprAJjalatvAccAsmAbhirmUlena saha yojitam / anena pazcasaptatyuttara SoDazazatatame vikramavatsare TIkA kRtA / ayameva kALaSTIkA kartuH / vizeSaSTIkAdyantazlokebhyo'vadhAryaH / grantho'yaM saTIko yathAmati saMzodhya "bhAratavarSAlaGkArebhyaH " zreSThivaMzAvataMsebhyaH zrI kRSNadAsatanaya zrIskhemarAja mahAzayebhyaH samarpito lokopakArI bhavatviti parame zvaraM prArthayate / purohitopAkhya- mAdhavazAstrI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (3) atha vrtmaanshkaadaarbhyaahrgnnaadisaadhnmaah| zakaH paJcadikcandrahIno'rkanighno madhoryAtamAsAnvito'dho dinighnAt // rasAGgAnvitAtsvAbhrakhAkAMzahInAccharAGgairavAptAdhimAsairyugUlaH // 2 // kharAmAhato yAtatithyanvito'dhastriyuktAtkharAmAbhrazailAMzayuktAt / yugAGkeravAptAvamonastadUrbo bhavejjIvavArAdiko'hargaNo'yam // 3 // yasminnabhISTAbdamAsadine grahANA madhyamAdyaM sAdhayitumiSyate tattatsamayakaHzakaH / zakanRpagatAbdapiNDaHpaJcadikcandraHpaJcottarairekAdazazatai 1105 hInaHkAryaHyaccheSaM te panthArambhasya gatAbdAH saurA bhavanti sa gatAbdagaNo'kAdazazirnino gaNitaHsauramAsagaNo jAtaH sa madhozcaitrAdigatamAsairyuktaHsaevAdho dvitIyasthAne dhAryastato'dhaHsthito dvAbhyAMguNito rasAGgAnvitaHSaTSaSTibhi66ryutaHsvakIyenAnakhAMkAMzena navazatAMzena 900 hInaH kAryastasmAccharAMkaiH pazcaSaSTibhi 65 rbhAge'pahRte yadAptaM te'dhimAsAHanena prakAreNa kadAcitpatito'dhimAso na lAyate kadAcidapatito'pi labhyate tatra spaSTo dhimAso'dhimAsaHsphuTaH syAdityanena tannizcayaM kRtvA tathA gatAdhimAseSu saikatA nirekatA vA kAryA ! uktaJca siddhAnta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) karaNakutUhalam / ziromaNI-"spaSTo'dhimAsaH patitopyalabdho yadA yadA vA' patito'pi labdhaH // saikairnirakaiHkramazo'dhimAsaistadA dinauSaH sudhiyA vidheyH||" tairevAdhimAsairuparisthito'ko yuk yutaH kAryazcAndramAso jAto'sau kharAmaitriMzadbhi30-rguNitaH san zuklapakSamAdIkatya mAsasya gatadinairyutazcAndro'hargaNo bhavati sa dviHsthApyastatanidhi 3 yutaHsvakIyena rAmAnazailAMzena zuttarasaptazatAMzena-703 yutastasmAyugAGgaizcatuHSaSTibhi64 rAptA'vamAniavame'pyadhimAsavatsaikatA nirekatA vA kAryA / uktaJca-"abhISTavArArthamahargaNazcetsaiko nirekastithayo'pi tadvat" iti tairavamairuparisthitazcAndro'hargaNo hInaH kAryaHsa ca guruvArAdiko'hargaNo bhavati granthArambhAdArazyaite bhUdinA arkasAvanA iti etAvantaHsUryodayA jAtAH / uktaJca"inodayadvayAntaraM tadeva sAvanaM dinam / tadeva medinIdinaM bhavAsarastu acama" ityahargaNasiddhiH athodaahrnnm| saMvat 1676 caitrAdivarSe zAke 1541candre jyeSThakRSNa 14 rakhau ghaTyAdiH 54 / 20 azvinInakSatraM ghaTayAdiH 27 / 26 saubhAgyo yogo ghaTyAdiH 44 / 12 atra dine gataghaTI 10 samaye grahANAM sAdhanaM tatra prathamAhargaNArtha yathA zakaH 1541paJcadikcandra 1105 naH gatAbdapiNDe' 436 yamakai 12 guNitaH5232 caitrato gatacAndramAsena 1 yuto 5233 dho 5233'smAdviguNitAt 10466 rasAGgAnvitAt 10 532svazabdenAdhaH sthitA 10532danakhA. 900 to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (5) labdheno 11paristhAGkaH 1.0532 UnaH10521zarAGgaiH 65bhaktAllabdhAdhimAsai 161rupariSTho 5233 yutazcAndramAsagaNo jAto 5394'yaM kharAmai 30 guNitaH 161820 zuklapratipadAdigaNanayA gatatithibhi 28 yuta 161848 thAndragaNo'yamadha 161848 stribhi 3 ryutaH 161851 svazabdenAdho 161851 rAmAnazailai 703bhakto labdheno 230pariSTho161851 yuto 162081yugAGgai 64 bhakto labdhAvamai 2532 rupariSTho 161848 hIno jAto:hargaNaH 159316saptabhakta zeSaM 3 bRhaspatito gaNanAkate zanirgata udaye rviH|| 3 // atha granthArambhe caitrAdizuklapratipadi sUryodayikA madhyamAsteSAM grahANAM dhruvakA abdabIjayutAH kSepakatvena kRtAstAnAha dizogoyamA vizvatulyAHkhama vidhau khendavo'GkAzvinaH paJcakhAkSAH / vidhUcce'bdhayo'kSendavo'rkAnavAkSA navAtyaSTitatvA grahAzcandrapAte // 4 // kuje'zvAH kudasrA jinAH kvakSitulyA budhe dvau kunetrANi zakAH kharAmAH / gurau kSepako dvau kRtAH khaDkuvANAH site'STau dhRtirmArgaNAH pnycvaannaaH||5|| yugAnyagnayakhyabdhayaH zailacandrAH zanau ceti rAzyAdinA kssepkenn| dhupiNDotthakheTo yutaH svena madhyo bhaveDugameqasya laGkAnamAm // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) karaNakutUhalam / sUryAdInAM rAzyAdikSepakAH / sUryaH candraH vidhUcam candrapAtaH bhaumaH budhaH guruH zukraH zaniH 10 10 4 7 2 2 ri 4 29 29 15 13 5 12 00 50 59 17 25 9 21 30 51 55 17 dyupiNDotthakheTa iti vakSyamANaprakAreNAhargaNAdutpanno graho rAzyAdiH / rAzyAdinA svakSepakeNa yuto madhyamasUryodayakAlikakSitijAsanna laMkAdezIyo madhyamo grahaH syAdityarthaH / uktaJca / "dazaziraH puri madhyamabhAskare kSitijasannidhige sati madhyamaH" iti // 6 // 21 21 4 24 140 18 3 5 43 atha madhyamagrahAnayanam / tatra tAvanmadhyamatvaM kimucyate grahasya kSetrAtmaka niyata pUrvagatyA dvAdazarAzibhogo bhagaNasaMjJA ityucyate / evaM kalpe yAvatkRtyA dvAdazarAzibhogAstAvantastapanasya bhagaNAH sambhavanti / tatra vartamAnabhagaNasya yAvAn bhAgo rAzyAyo bhuktaH sa madhyamo grahasaMjJa ityucyate atha sUryAnayanamAha - itaH zlokatrayamupajAtikam / ahargaNo vizvaguNastrikhAMka 903 rbhaktaH phalono dyugaNo lavAdyAH / ravijJazukrAH syurathAbdavRndAde dAMga 64 labdhena kalAdinonAH // 7 // ahargaNo dviH sthApyastatraikastho vizvaitrayodazabhi13 guNitavikhAMkai 903 khyuttaranavazatairbhakta Apte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gnnkkumudkaumudiittiikaasmetm| (7) mAMzAdinoparisthito'hargaNo hInoM'zAdayo. ravibudhazukrA bhavanti atra bhAjyabhAjakayohAnayane'pavartyamadhye bIjAnyantarbhUtAnyuktAni tAni sAntaritAni tannirAsArthaGkaraNagatAbdapiNDAvedAGgai 64 zcatuHSaSTibhirbhAge hRte yadAptaM kalAdikaM tena hInAH kaaryaaH| yathAhargaNaH159316 ayaM dvitIyasthAne sthitaH 159316 ekatrastho vizvai13 guNita 2071108 strikhADai 903 bhakto labdhamaMzAH 2293 zeSaM 529 SaSTiguNaH 31740 bhAjakena 903 bhakte labdhAH kalAH 35 zeSaM 135 SaSTiguNaM 8100 bhAjakena bhakte labdhAH kalAH8 kalAdyAnayanameva paripATI sarvatra jnyeyaa| aMzAyenA 2293 / 35 / 8 hargaNo 159316 hInaH 157023 ata ekamaMzaM gRhItvA SaSTikalAH kRtvA 35 pAtite zeSaM 25 asyaikaM gRhItvA SaSTivikalAH kRtvA vikalAH 8 zudde zeSam 52 evamaMzAdiH 157022 // 24 // 52 // athAbdabIjasaMskAraH-gatAbdA 436 vedAGgai 64 bhaktA labdhena kalAdinA 6 / 48 pUrvAgatakalAsu hInAH157022 |18|4triNshdbhktN labdhaM5234zeSamaMzAH 2 rAzInAM5234 dvAdazabhakta labdhaM bhagaNaH 436 zeSaM dvau rAzI 2 evaM bhagaNAdiH bhagaNaH 436 rAzyAdiH 2|2|18|4svkssepenn rAzyAdinA 10 / 29 / 13 / 0 yutaH 12 / 31 / 31 / 4 bhAgAnAM triMzadbhakte labdheno 1 pari rAzisthAne yutaH 13 dvAdazabhaktaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 8 ) karaNakutUhalam / labdhena bhagaNasthAne yutaH - 437 evaM rAzyAdiH 1 / 1 / 31 / 4 laGkAyAM sUryodaye madhyamo ravirayameva budhaH zukrazva jJeyaH eSA paripATI sarvatra grahAnayane jJeyA / atha gaNitopayuktamaGkazodhanaM yathoktaM bIjadattai:- "guNye guNe navahate parizeSaghAte nandai 9 hRte bhavati yaH parizeSarAziH // ghAtena guNyaguNayornavazeSitena sAmyena tasya nigadegaNitasya zuddhim " // 1 // yathA guNyo'hargaNaH 159316 navabhakte zeSaM 7 guNakaH 13 navabhakte zeSam 4 ubhayoH zeSayoH 7 / 4 hatiH - navahRtaH zeSam 1 atha guNitAGkaH 2071108 navabhakte zeSam 1 ubhayoH sAmye guNito'GkaH 2071108 zuddha evaM sarvatra atha bhAgahArazodhanaM pATIgaNite proktaM "hArAtyA navazeSastadyattenADhyazeSanavazeSaH / bhAjyAGko navazeSastulyaH syAttadA zuddhaH" iti / bhAjye navabhirhRte yacchiSTaM tadevAptiH bhAjakayornavabhiH zeSitayormitho vadhena yuktasya zeSasya navabhAge zeSe tattulyaM syAttadAvAtaJca zeSazuddham / yathA bhAjye 2071108 navabhakte zeSam 1 bhAjake'pi 903 navabhakte zeSam 3 labdhamapi 2293 navabhakte zeSam 7 bhAjakazeSayorghA te 21 zeSam 529 yutam 550 navabhaktaM zeSaM, pUrvazeSeNa 1 tulyaM tato labdham 2293 zeSaJca 529 zuddhameva sarvatrApi prAyazaH sUryabhagaNAnAM gatAbdAnAM ca sAmyaM kadAcidanantaram // 7 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (9) atha madhyamacandrAnayanamAhaahnAM gaNaH zakraguNo vihInaHsvAtyaSTibhAgena lvaadirinduH| ahargaNAtkhAbhrarasASTa 8600 bhaktAdAtena bhAgAdiphalena hInaH // 8 // anAmiti / asyodAharaNArthaH-yathAhargaNaH 159316 zakaizcaturdazabhirguNitaH 2230424 svAtyaSTi 17 bhAgena zakraguNo'hargaNaH , hInaH, atyaSTibhiH 17 saptadazabhirbhakto labdhena pUrvavadaMzAdinA 131201 / 24 / 42 zakraguNo'hargaNaH 2230424 hInaH 2099222 / 35 / 18 atha saMskAro yathAhargaNAt 159316 khAnarasASTapaDazItizataiH 8600 bhaktAdAnAMzAdinA 18 / 31 / 30 pUrvAgato 2099222 hInaH 2099204 / 3 / 48 pUrvavadbhagaNAdiH 5831 / 1 / 14 / 3 / 48 svakSepeNa 10 / 29 / 5 / 50 yutazcandro madhyamaH syAt / bhagaNaH, 5832 / rAzyAdiH / 13 / 9 / 38 // 8 // athoccAnayanamAhagaNo dvidhA gobhi 9 rinAbhravedai 4012 labdhaikyamaMzAdi bhvedvidhuuccm| gaNo'hargaNaH 159316 dvidhA sthAnadvaye sthApya ekatra gobhi 9 bhakto labdhamaMzAdiH 17701 / 46 / 40 aparatra gaNa 159316 inAyavedairdvAdazAdhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) karaNakutUhalam / kacatuHsahajaiH 4012 bhaktAllabdhAMzAdinA 39 / 42 / 35 yutam 17741 / 29 / 15pUrvavadbhagaNAdiH 49 / 3 / 11 / 29 / 51 svakSepeNa 4 / 15 / 12 / 59 yutaM jAtaM candroccam 49 / 7 / 26 / 42 // 14 // atha pAtAnayanamAhadvidhAMkacandraiH 19 khakhabhai 2700rdinauSAdAptAM zayogo bhvtiindupaatH||9|| dviHsthitAdahargaNA 159316 dekatrAMkacandrarekonaviMzatibhirlabdhamaMzAdiH 8385 / 3 / 9 aparatra khakhauH saptaviMzatizatai 2700 bhakto labdhamaMzAdiH 59 / / 21 anayoraMzAdiphalayoryogaH 8444 / 3 / 30 pUrvavadbhagaNAdiH 23 / 5 / 14 / 3 / 30 svakSepeNa 9 / 17 / 25 / 9 yuto jAtaH madhyamaH pAtaH 24 / 3 / / 18 / 39 // 7 // cha // 9 // atha bhaumabudhazIghroccAnayanaM zArdUlavikrIDitenAharudraghno 11 dhucayo dvidhA zaziyamai 21 vedAbdhisiddheSubhi 52444 bhaktoM'zAdiphaladvayaM tu sahitaM syAnmedinInandanaH // veda 4 no dhucayaH svakIyadahanAbdhyaMzena 43 yukto bhavedbhAgAdizvacalaM gaNAtkSitiyamendrA 1421 ptAMzakairvarjitam // 10 // yugaNo'hargaNaH 159316 rudairekAdazabhi 11rguNitaH 1752476 ekatra zaziyamairekaviMzatibhirbhaktoMzAdiH 83 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (11) 451 / 14 / 17 aparatra vedAbdhisiddheSubhizcatuzcatvAriMzacatuHzatAdhikadvipaJcAzatsaharIH 52444 bhaktoM'zAdiH 33 / 24 / 58 anayoH phalayoryogaH 83484 / 39 / 15 pUrvavadbhagaNAdiH 231 / 10 / 24 / 39 / 15 svakSepeNa 7 / 21 / 14 / 21 yuto jAto medinInandano bhaumaH 232 / 6 / 16 / 3 / 36 / zucayo'hargaNo 159316 vedaizcaturbhi 4 guNitaH 637264 svakIyena dahanAdhyaMzena tricatvAriMzAMzena 43 vedano'hargaNo'dhaHsthApyaH 637264tricatvAriMzatA 43 bhakto labdhamaMzAdi 148 2015 / 34 rupariSThoMko 637264 yuto jAtamaMzAdibudhazIghoccam 652084 / 5 / 34 etadahargaNAt 159316 kSitiyamendrAptAMzakairekaviMzatyuttaracaturdazazataiH 1421 bhaktAlabdhamaMzAdinA 112|6|55hiinm 651971 / 58 / 39 jAto bhagaNAdirayam 1811|0|11|58|39svkssepenn 2 / 21|14|30yutN jAtaM budhoccam 1811 / 3 / 3 / 13 // 10 // atha gurvAnayanamupajAtikapUrvArddhanAhamaNodvidhArbhayamAbdhibhizca bhktHphlaaNshaantrmindrmntrii| - ahargaNo 159316dvidhaikatrAkaidazabhi 12ktio13 276|20|0'nytr bhayamAbdhibhiH saptaviMzatyuttaradvicatvAriMzacchataiH 4227 bhktH37141|24anyoH phalAMzayorantaram 13238||38||36kssgnnaadiH 36 / 9 / 8 / 38 / 36 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) karaNakutUhalam / svakSepeNa 2|4 | 0 | 51 yuto jAto 36 / 11 / 12 / 39 / 27 madhyama indramantrI guruH // atha zukazIghroccAnayanamupajAtyuttarArddhe NendravajrApUrvAdhenAha nRpAhatohnAM nicayo dvidhAsau bhUvANavedAdvibhi74 51 ramracandraiH // 11 // bhakto lavAdyaM phalayoryadaikyaM tajjAyate daityagurozca loccam | ahnAM dinAnAM nicayo gaNo nRpaiH SoDazabhiH 16 Ahato guNito'yaM punarbhUbANavedAdribhirekapaJcAzaduttaracatuHsaptatizataiH 7451 bhaktastathA yamAzcacandraiH 10 dazabhizveti dvidhA prakAradvayena bhakta evaM labdhasya phaladvayasya yadaikyaM yogastaddaityaguroHzukrasyAMzAdikaM caloccaM jAyate / yathAhargaNaH 159316 nRpaiH 16 hataH 2549056 ekatra bhUbANavedAdibhiH 74 51 bhaktaH 342 / 6 / 33 aparatra dazabhaktoMzAdiH 2549 05 / 36 / 0 05 / 36 / 0 ubhayoraikyam 255247 / 42 / 33 pUrvavadbhagaNAdiH 709/0 / 7 / 42 / 33 svakSepeNa 8 / 18/5/55 to jAtaM zukrazIghroccam 709 | 8 | 25 |48 / 28 // 11 // apendravajjottarArddhena zanimAhabhakto'bhramai 30 sturagAMgarAmanandai 9367 dvidhAMzAdiphalaikyamArkiH // 12 // yathAhargaNaH 159316 dvidhaikatrAbharAmaikhiizadbhiH 30 bhakto labdham 5310|32|0 aparatra turagAGgarAmanandaiH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (13) saptaSaSTayuttaratrinavatizataiH 9367 bhakto labdham 1710 / 29 uayoraikyamaMzAdiH 5327 // 32 // 29 prAgvadbhagaNAdiH 14 / 9 // 32 // 29 svakSepaNa 4 / 3 / 43 / 17 yuto jAto 15 // 1 // 21 / 15 / 46 madhyamArkiH zanirmadhyamaH // 12 // atha sUryAdInAM madhyagatiM zArdUlavikrIDitenAhanandAkSAbhajagAraveHzazigatiHkhAMkAdayo'kSAgnayastuMgasyAMgakalAH kuvedavikalAH pAtasya rAmA bhavAH / mAheyasya mahIguNA rasayamAkSasyeSusiddhA radAH paJcejyasya sitasya SaNNavamitAzcASTau zanedvaikale // 13 // raveH sUryasya nandAkSA ekonaSaSTiH kalAH bhujagA aSTau vikalAH 59 / 8 gtiH| zazinazcandrasya gatiH khAMkAiyo navatyuttarasaptazatakalAH akSAmayaH paJcaviMzadvikalAH 790 / 35aGgAHSaT kalAkuvedA ekacatvAriMzadvikalA:6141candroccasya / rAmAstrayo bhavA ekAdaza candrapAtasya gatiH 3 / 11 / mahIguNA ekatriMzatkalA rasayamAH SaDviMzatirvikalA bhaumasya 31|26|issusiddhaaH paJcacatvAriMzadadhikadvizatIkalA radA dvAtriMzadvikalA budhshiighsy245||32||pnycklaa Ijyasya guroH 5 / 0 / SaNNavatikalA aSTau vikalAH zukrazIghoccasya TAkalAdvayaM zaneH 2|0|anyaa bhuktyA yuto'grimadinasya madhyamo bhavati / iyaM bhuktiralpottaratvAtsukhArtha prati vikalAM - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) karaNakutUhalam / vihAyAcAryeNoktA vizeSazcAtraikamahargaNaM prakalpyAhargaNo vizvaguNa ityAdinA svasvakaraNavidhinA kRte svasvagatayo bhvnti|uktshc mahImitA 1dahargaNAtphalAni yAni ttklaaH| bhavanti madhyamAH kramAnnAH sadAM dyubhuktayaH" iti paramiyaM gatiH kakSAyA laghumahattvena kalAdikAyahaNAdbhinnA bhavati / yojanAtmikA tu dinagatiHsarvadA sarveSAm 11858 / 45 samAnaiva jnyeyaa| kalpe 1872069200000000etAvanti yojanAni sarve samAnA bhamantItyUcaM cadroccaM vinAnyeSAM mandoccAnAM gatayo likhyante grnthaantraat| vaH saptatibhirvikalaikA varmandoccasya gtiH| dvAdazabhirvavikalaikA bhaumasya / budhasya varSe dshbhiH| bRhspteshcturbhiH| zukrasya pnycbhiH| zanerekAdazabhivarekA vikalA / punaruktaM saMvatsarAyutaiH10000 teSAM gatayaH syuH kalAdikAH prAyazastrayodazabhirvarSe rekA vikalA bhaumapAtasya gtiH|saadhikaiH SaDvi rekA vikalA budhapAtasya gtiH| kiJcinyUnaizcatuHpaJcaSaDvi rekA vikalA gurupaatsy| kizcinyUnaizcaturbhivarSe rekA vikalA bhRgupAtasya / kizcinyUnaH SaviSairekA vikalA zanipAtasya // 13 // atha dezAntaropayAyinI bhUmadhyarekhAM bhujaGga prayAtenAhapurI rakSasAM devakanyAtha kAntI sitaH parvataH paryalIvatsagulmam / purI cojayinyAhvayA gargarATaM kurukSetramerU bhuvo madhyarekhA // 14 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (15) laGkApuryyA sUtrasyaikamayaM baddhAnyadayaM meruzirasi dhAryamiyaM madhyarekhAtaH sUtrAdho yAni nagarANi tAni madhyarekhAnagarANItyarthaH // 14 // atha grahANAM svadezIyakaraNArtha dezAntarakarmopajAtyAharekhA svadezAntarayojananI gtihsyaaghrgjairvibhktaa| labdhA viliptA khacare vidheyA prAcyAmRNaM pazcimato dhanaM taaH|| 15 // prAcIpratIcIsUtraM svadezasthaM bhUmadhyarekhAntargataM yatsthAnaM tasmAnmadhyarekhAsthAnAtsvadezasyAntare yAvanti yojanAni tairmahasya bhuktiguNitAcagajairazItibhiH 80 bhaktA labdhA vikalA madhyarekhAtaH pUrvadeze grahe hInaH pazcime dhanaM vidheyaM yathA pAraMparyatvAdgargarAT madhyarekhAvazAtpazcimadeze 30 yojane zivapurI ato yojanaiH 30 sUryamadhyagatiH 59 / 8 guNitA 1774 anagajaiH 80 viktA labdhaM vikalA 22 verdezAntaraM pazcimatvAddhanamevaM candrAdInAmapi madhyagatyA katvA patre likhitam / rekhA-"palazrutinA ravibhAjitA ca viliptikAH prAcyapare'stamAyam" / pATho'saGganto yathA madhyadeze sUryaH 1 / 1 / 31 / 4 vikalAH22dhanaM dezAntarazuddhaH 11126 evaM sarve jJeyAH // 15 // atha mahAnayane kRtApavartazeSanyAyenAntaravinAzAImindravaMzasthAbhyAM kRtvopajAtyA bIjakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) karaNakutUhalam / abdAgajAvai78strirasezdarvibhAjitA RNaM viliptAsu zazIjyayoHkramAt / vicaH 13 kharAmai30 dviyamai 22 vakhecaraiH 9pAtoccasaumyAsphujitAM dhanaM tathA // 16 // itIha bhAskarodite grahAgame kutuuhle|vidgdhbudbhivllbhe nabhogamadhyasAdhanam // 1 // abdAH karaNagatAbdAH gajAzvairaSTasaptatibhiH 78 bhaktA labdhaM zazinazcandrasya vikalAsvarNa syAt / evaM trirasaistriSaSTibhi 63 labdhaM gurovikalAsvarNam / atha vizvatrayodazabhiH 13 kharAmaiH 30 triMzadbhiH dviyamaiAviMzadbhiH 22 khecaraivabhiH 9 labdhaM krameNa pAtacandroccabudhazukrANAM vikalAsu dhanaM bhavet / karaNagatAbdAH 436 gajAzvaiH 78 aktA labdhaM vikalAzcandrasyarNam 5 punarabdAH 436 virasaiH63 bhaktA labdhaM vikalAH 6 gurorkaNam / abdAH 436 vizvairlabdhaM vikalAH 33 pAtasya dhanam / abdAH 436 triMzadbhaktaM labdhaM vikalAH 14 candroccasya dhanam abdAH 436 dviyamaiH 22 bhaktA labdhaM vikalAH 19 budhazIghoccasya dhanam / abdAH 436 khecaraiH 9 bhaktA labdhaM vikalAH 48 zukrazIghrasya dhanam / ravibhaumazanInAM nAstIdakarma / lokairabdabIjatvena vyavahriyate / SaT karmaNAM nAmAnyucyante dezAntaram 1 abdabIjam 2 rAmabIjam 3 bhAMzaphalam 4 udayAntaram5carakarma 6 tatra dezAntaramuktamandabIjaM tu granthakatA kSepeSveva dattam / atha granthArambhato yAvatpa mANaM bIjaM tatpatre likhitaM paraM svalpAntaratvAdapekSitaM rAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (17) bIjamAdhunikagaNakairuktaM tllikhyte| 'kalAiyaM dhanaM sUrye candre tithikalAkaNam / bhaume svaM kalikAzItirbudhe saptazatI dhnm|| gurAvRNaM khanandaikA tathA zukre khabhAni ca / zanau dhanaM sanandAzca triMzatsvarNoccapAtayoH // evaM kRte'dhunA kheTA jAyante ca tadA dhruvam / nalikAyantrayogyAzca grahaNAdiSu srvdaa"|| etAnyapi sAntarANi jJAtvA rAmacandrAcAryaiH kRtAstAnyapi likhyante"kalAdvayaM cAtha ravau dhanaM syAhaNaM ca candre katarAma 34 limAH / bhaume'navizvapramitAH 130 kalAH svaM budhe'sya zIghe dhanamanaSaT ca // 1 // gurAvRNaM khAGkazazipramANAH190 sitasya zIghe trizatI RNaM ca 300 / mande ca khASTAzci280 dhanapramANAstriMzatsvamucce RNamatra paate"|| 2 // ityubhayaM yantrato jJeyam / bhAMzaphalaM candrasyaiva / udayAntaraM ravicandrayoreva / carakarma sarveSAm / uktaM ca karaNapradIpe-"yAtaM ca dezAntaramAbdakaM ca bhujAntaraM ke'pi vadanti raamm|prmaannmtraagm eva kheTAH syuH saMskRtAstairiha karmayogyAH" iti / kAnicitkarmANi madhyameSu dIyante kAnicitsphuTeSu caradalasaMskAravidhiH sphuTakriyAnantaraM sadbhiH // atra dezAntarAbdabIjarAmabIjAni madhyameSu deyAni bhAMzaphalaM madhyamacandra eva anthakatodayAntaracarakarmaNi spaSTatAmananayokte tena spaSTeSu dIyata iti svayamUhyaM kiM bahunA / atha prakRtamucyate-'abdA gajAzvaiH' ityAdikarma dezAntaraM rAmabIjaM ca graheSu dattaM yantrato jJeyA audayikA madhyamAH // 16 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) karaNakutUhalam / . laMkAyAmudayakAlikA grhaaH| sU. caM. u. pA. maM. bu. pR. zu. za.. 1 13. 26 1 16 3 12 21 21 31 9 42 28 3 13 39 49 .15 4 36 24 39 36 10 27 28 48 59 790 6 3 31 245 5 96 2 8 35 41 11 26 32 0 8 10 - kalAdi rAmabIjam / .. . sU. caM. u. pA. maM. bu. 6. zu. za. 2 15 30 30 80 700 190 270 90 dhanam RNam dha... R. . dha. R. . . dezAntaraM klaadi| sU. caM. u. pA. maM. bu. bR. zu. za. . 22 56 2. 1. 12 32 2 36 - 1 gha.. gha. gha. pa. pa. pa. .. gha. dha.... abdabIjaM viklaadi| sU... u. pA. maM. bu. 6. zu.. za. . . . . .. pha. . . sU. caM dha. dha. dha. .. R. aMzAdi rAmabIjam / u. pA. maM. bu. pR. zu. za. . . 2 34 30 30 10 . 10 . . . gha. R. dha. . . . gha. R. R. dha... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU. Gov d. O gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 19 ), trikarmasaMskRtAH sUryAdigrahAH / u. pA. maM. bu. bR. zu. 11 6 4 7 3 6 3 12.27 0 18 4 1 33 40 12 59 13 26 2940 15 13 48 1 gatiH / u 9. 16 29 10 2352 za. 1 25 55 49 59 790 6 3 31 245 5 96 2 8. 35 41 11 26 32 O 8 1.0 iti karaNakutUhalavRttAvetasyAM sumatiharSaracitAyAM gaNakakumudakaumudyAM vivRtagrahamadhyamAnayanaM prathamo'dhyAyaH // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat atha dvitIyaH spaSTAdhikAro vyAkhyAte / tatrAdau mandakendropayuktAni mandoccAnIndravajrayAha mandoccamarkasya gajAdi78bhAgA bhaumAdikAnAM sadalASTasUryAH / tattvAzvinaH 225 sArddhayamAdricandrAH 172|30kvssttau zazAGkAGgayamAH krameNa // 1 // T aSTasaptatyaMzA rAzidvayamaSTAdazAMzAH 2 / 18 sUryasya mandoJcam / candroccantu gaNo dvidhetyAdinoktam / bhaumasya sadalASTasUryAtriMzattalAdhikASTAviMzatyuttarazatAMzAH rAzicatuSTayam 4 aSTAMzAH 8 triMzatkalAH bhaumasya mandAccam / tattvAzvinaH paJcaviMzatyuttaradvizatAMzAH paJcadazAMzAdhikasaptarAzayo budhasya mandoccam7 / 15|saarddhaastriNshtklaadhikaa yamAdricandrA dvisapta www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..(20) karaNakutUhalam / tyuttarazatAMzA dvAviMzatyaMzAdhikarAzipaJcakaM guroH 5 / 22 kaSTau 81 ekAzItyaMzA ekaviMzatyaMzAdhikarAzidvayaM zukrasya 2|21,shneH pAThadvayaM zazAGkAGganyamAH 261 ekaSaSTayuttaradvizatAMzAH rAzayo'STau 8 ekaviMzatyaMzAH 21shneH| vA mataGgAniyamA iti paatthH| aSTaviMzatyaMzAdhikarAzisaptakam 7 / 28 atra heturucyate siddhAntaziromaNau-zanimandoccasya kalpe yugeSavo 54 bhagaNAstatpakSe mataGgAniyamAH iti paatthH|mndoccsy kusAgarAH 41 bhagaNA iti pAThastatpakSe zazAGkAyamAH 261 utpadyante / yatpakSe yugeSavo bhagaNA ityAryasiddhAntamataM tathA coktam-savituramISAzca tathA dhAtrAdisadanisicca mandoccamiti / tathA ca mUryasiddhAnte-go'nayaH zanimandasya tatpakSe zanermandoccam 7 / 28 / 37 etadevAryabhaTasammatam / atha mRgAMkakaraNapradIpe karaNabhASyAdiSu mataGgAgniyamAH238 iti mandoccaM gRhItaM krameNa tadvAkyAmiti mahIdharA hastikarA nRpAH kham 7|28|16|0mndocckaani kuJjarAnalakarAH238 zanelavAH kIrtitA iti nijamRdUccasambhavA nijamRdUcaM sambhavati mandoccaM tu mataGgAmiyamA iti zanevizeSa ityAcAryasyaiva pakSeGgIkatam / uktaMca-'jyotiSamAgamazAstraM vipratipattau na yogyamasmAkam / svayameva vikalpayituM kintu bahUnAM mataM vakSye" iti vacanam // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (2) * mndoccaani| " 188 15 22 21 28 deg deg atha zIghraphalopayuktAnparAkhyAna zIghroccAnupajAtyAha kukuJjarA vedakRtAstridasrAH saptAhayo vizvamitAH praakhyaaH| bhaumAdikAnAmathamadhyamo'rkaH zIghroccamijyArazanaizcarANAm // 2 // ekAzItiH 81 catuzcatvAriMzat 44 trayoviMzatiH 23 saptAzItiH 87 trayodaza 13 paramAH krameNa bhaumAdInAM parAkhyAH ete bhaumAdInAM paramaphalAni jIvArUpANi eteSAM dhanUMSi paramazIghraphalAni tadyathA bhaumasya 42 / 40 budhasya 1 / 34 / 40 guroH 1 / * zukrasya 4 / 6 / 50 zaneH 6 / 11 / 5 atha grahANAM zIghoccaM kathayati-budhazIghoccaM zukrasya ca madhyamAdhikAre proktam, anyeSAM gurubhaumazanInAM madhyamo'rkaH zIghrocaM jJeyam // 2 // atha mandakendrazIghrakendrapadadhanarNasaMjJAmupajAtyAhagrahonamuccaM mRdu caJcalaM ca kendre bhavetAM mRducaJca lAkhye / tribhistribhibhaiH padamatra kalpyaM svarNa ' phalaM meSatulAdikendre // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNakutUhalam / dezAntarAbdabIjavizuddhena graheNa hInaM mRdUcaM mandocaM calamuccaM zIghrocaM kramAnmandakendraM zIghrakendraM syAt, tathA ca dvAdazarAzInAM padacatuSTayaM bhavati teSAM prathamatRtIyayorviSamasaMjJA dvitIyacaturthayoH samasaMjJA, atha meSAdiSaTkagate kendre phalaM madhyamagrahe mandaspaSTe ca dhanaM tulAdikendre RNam // 3 // atha bhujakoTInupajAtyAhatryUnaM bhujaH syAtryadhikena hInaM bhAdvai ca bhArddhAdadhikaM vibhArddham / navAdhikenonitamarkabhaM ca bhavecca koTistrigRhaM bhujonam // 4 // rAzitrayAdUnaM yadi kendraM tadA sa eva bhujaH syAt yadi rAzitrayAdUrdhvaM kendraM tarhi tena hInaM rAziSaTuM bhujaH rAziSadvAdadhikaM kendraM vibhArddha rAziSakahInaM bhujaH syAt navarAzyadhikena kendreNa hInA dvAdazarAzayaH bhujaH atha bhujena hInaM rAzitrayaM koTiH syAt // 4 // atha bhaumamandocca parAkhyayoH sphuTIkaraNaM sArddhendravajrayAha bhaumAzukendre padayAtagamya svalpasya liptAH khakhaveda 400 bhaktAH / labdhAMzakaiH karka mRgAdikendre hInAnvitaM spaSTamasRgmRdUccam // 5 // labdhAMzakAnAM trilavena hInaH spaSTaH paraH syAtkSitinandanasya / bhaumasya zIghrakendraM kRtveti mandaspaSTAttu yat zIghrakendra kRtveti tadbrAhyam yaduktaM siddhAntaziromaNau-"mandasphuTo'smA (22) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 23 ) | calakendrapUrvam" iti, narapatAvapi " kArya yoccaphalaM prAgvadditIye mandakarmaNi / tena saMskRtamaMdoccaM saMskRtaM syAtparisphuTam iti / lakSmIdAsamRgAMkakAribhiritthameva pratipAditam, ato madhyamamandoJcena prathamaphalAnayanaM tataH spaSTAnmandoccAdAneyamiti pUrvAcAryamatamasmAkamapyetadevAbhimatam / atha zIghrakendrasya tribhistribhirbhaiH padamiti pade kalpite tasya yAtaM tacca rAzitrayAtpatitaM tadgamyaM tayorgatagamyayoryadalpaM tasya kalAH kAryA - stAzcatuHzatai: 400 bhaktA labdharmazAdikaM phalaM tena karkAdirAziSa gate bhaumazIghrakendre'sRmRdRJcaM bhaumasya mandoccaM hInaM kArya makarAdiSa gate tu yutaH san sphuTaM bhaumamandoccaM syAt 5 // atha svalpasya liptAbhyaH khakhavedairlabdhaphalasyAMzAdiphalasya trilavena tRtIyabhAgena bhaumasya parAkhyo bhaumaparo hInaH sana bhaumasya paraH sphuTaH syAt // atha jyAsAdhanaM sArDendravajrayAharUpAzvinau 21 viMzati 20 raMkacandrA 19 atyaSTi 17 tithyarkanaveSudasrAH // 6 // jyAkhaNDakAnyaMzamiterdazAptaM syurbhuktakhaNDAnyatha bhogyanighnAH / zeSAMzakAH khendu 10 hRtA yadAptaM tadbhuktakhaNDaikyayutaM bhavejyA // 7 // ekaviMzatiH 21 viMzatiH 20 ekonaviMzatiH 19 saptadaza 17 paJcadaza 15 dvAdaza 12 nava 9 pazca 5 dvi 2 mitAni nava khaNDAni Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ? www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) karaNakutUhalam / . jyAkhaNDAmi / 21 20 19 17 15 12 95 2 21 41 60 77 92 104 113118-120 etAni nava jyAkhaNDAni, yasya jyA sAdhyA tasyAMzAH kAryAstebhyo dazabhiryAvallabdhaM tAvanti bhuktakhaNDAni zeSamaizAdinogyenAgrimakhaNDena guNitaM dazabhirbhaktamAptaM bhuktakhaNDAnAM pUrvalabdhAnAmaikyaM yutaM jyA bhavet yatra dazabhirbhAgo na lAyate tatra prathamakhaNDo bhogyaH // 7 // atha dhanuHkaraNamupajAtyAhavizodhya khaNDAni dazanazeSAdazaddhalabdhadhanuraMzakAdyam / vizuddhasaMkhyAhatadig 10 yutaM syaabystairdlaivy'stdhnuyeke stH||8|| yasya jyAyAM dhanuH sAdhyate tasyA AdyakhaNDAdArasya yAvanti khaNDAni zudhyanti tAvanti vizodhya zeSAddaza 10 guNAdazuddhakhaNDena bhaktAllabdhaM tadvizuddhasaMkhyayA guNitairdazabhi10ryutamaMzAcaM dhanuH syAt, atha vyastaiIrItyena sthitairdalaikhaM khaNDAH 2 / 5 / 9 / 12 / 15 / 17 / 19 // 20 / 21 / yathoktavidhinotkamadhanuruktaM jyA ca syAt, paramatra prayojanamanayornAsti, prasaGgAduktam / athAlpAntaratvAllAyavAyAcAryeNoktamapi bhogyakhaNDaspaSTIkaraNaM siddhAntazaromaNau-"yAtaiSyayoH khaNDakayorvizeSaH zeSAMza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 25 ) nighno nakha 20 hattadUnaM yuktaM gataiSyaikyadalaM sphuTaM syAtkramo - tkramajyAkaraNe'tra bhogyam" // yathA caturviMzatyaMzAnAM 24 jyAyAM sAdhyamAnAyAM dazAmA labdhaM 2 zeSaM 4 gatakhaNDaM 20 bhogyakhaNDaM 19 anayoraikyAta 39 arddha 19 / 30 kramajyAtvAdUnitaM 19 / 18 sphuTaM bhogyakhaNDaM jAtaM tato bhogyaninAH zeSAMzakA ityAdi karma sphuTaM bhogyakhaNDena kAryamiti kRte jAtA jyA 48 / 43 iyaM paramakrAntijyA jJeyA, atha dhanuHkaraNe bhogyakhaNDasphuTIkaraNaM siddhAntAdyathA - " vizodhya khaNDAnyatha zeSakArddhanighnaM gtaissyaantrmessynktm| phalonayugbhogyagataiSyakhaNDaM cApArthamevaM sphuTabhogya khaNDam " ityAdinA gataiSyayorantaram 1 zeSAMzaiH 4 guNitam 4 nakhaiH 20 bhaktam 0 | 12 anena bhaktaM 'phalonayugbhogyagataiSyakhaNDaM cApArthamevaM sphuTabhogyakhaNDam ' // yathA jinAM rAjyAyAM 48 | 4 3 dhanuHkaraNe vizodhya khaNDAni 21 / 20 zeSam 7 / 43 asyArddhena 3 / 52 gataiSyAntaram 1 guNitam 3 / 52 gamyena 19 bhAjitam 0 / 12 labdhena gataiSyArddham 19 / 30 kramadhanuHkaraNatvAdUnam 19 18 sphuTabhogyakhaNDaM jAtam, azuddhalabdhamityayaM vidhiranena kAryaH jAtaM dhanuH 24 ityanyacca sUkSmatAmicchatA vidheyam // 8 // " O atha sUryAdInAM mandaphalAnayanamindravajjo pajAtibhyAmAha sUryAdikAnAM mRdukendradorjyA dignI vibhAjyAtha khpnycvaannaiH| nAgAgnidatrairgiripUrNacandrairvasvaGkabhUbhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) karaNakutUhalam / vasunetranetraiH // 9 // yugASTazailairmunipaJcacandraH phalaM lavAH kendrvshaainrnnm|kaary grahe sUryavidhU sphuTau sto mandasphuTAkhyA itare syurevam // 10 // sUryeti / sUryAdInAM mandakendrasya bhujaH kAryaH svasyAMzamiterdazAptamityanena jyA kAryA sA dignI dazaguNA sA saryasya sambandhinI cettadA khapaJcabANaiH 550 sAIpaJcazatairmAjyA labdhamaMzAdiphalam 1134 / 32 anena saMskRto madhyamo'rkaH 1 / 1 / 33 / 26 jAto mandaphalasaMskRtaH sUryaH 1 / 3 / 7 / 58 asmAjjAtaM caramRNam 86 anena saMskRtaH spsstto'rkH1|3|6|32 sA jyA cecandrasya tarhi nAgAgnidatrairaSTatriMzaduttaradvizatyA 238 bhAjyA labdhamaMzAdiphalaM syAt, bhaumasya giripUrNacandraiH saptottarazatena 107 bhAjyA, budhasya vaskhaGkabhUbhinadvizatyA 198, gurorvasunetranetrairaSTAviMzatyuttaradvizatyA 228, zukrasya yugASTazailaizcaturazItyuttarasaptazatyA 784, zanermunipaJcacandraH saptapaJcAzaduttarazatena 157, etadaMzAdiphalaM kendravazAinarNa kArya meSatulAdikendra kramAdana] madhyagrahe kAryam,evaM kRte ravicandrau sphuTau avataH, itare bhaumAdayo mandasphuTA bhvntiityrthH| athaiSAM paramaM mandaphalaM kalAdi raveH 130 / 50, candrasya 302|31,bhaumsy672|54,budhsy 362 / 10, guroH315643, zukrasya 110 / 0, zaneH 458133 iti // 10 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (27) atha madhyamA kadayikAsteSAM sphuTodayikakaraNAya karmopajAtyarddhenAha bhAnoH phalaM bhai27rvihataM ca candre madhye vidheyaM ravivarddhanarNam / bhAnoriti / jyAyAH khapaJcabANaiH 550 labdhaM bhAnoH phalaM bhaiH saptaviMzatibhirbhaktaM phalamaMzAdi madhyamacandre dhanarNa kAryam, raviphalaM ravau yadi dhanaM syAttadA madhyamacandre dhanaM kAryam RNaM cettadA RNameva kAryam tatazcandraH spaSTo vidheyaH anyeSAM svalpAntaratvAnna kRtam // atha sUryAdInAM gatermandaphalamupajAtyadvainendravajrayA cAhasvabhogyakhaNDaM nava 9 hRtkharAMzorvizvA 13 hataM veda 4 hRtaM himAMzoH // 11 // dvighnaM nagA 7 ptaM kujasaumyayozca khAkSai 50 rinaiH 12 khArka 12 mitaizca bhaktam / jIvAdikAnAM ca gateH phalaM tatsvarNa kramAtkarkamRgAdikendre // 12 // yasya grahasya muktiphalaM sAdhyaM tasya bhujajyAkaraNe yaddhogyakhaNDaM tatsUryasambandhi cettadA nava9 nirbhAjyaM labdhaM kalAdikaM grAhyaM tatsUryagatiphalaM syAt, evaM caMdrasya svabhogyakhaNDaM vizvai 13 guNitaM vedai4rbhaktaM labdhaM caMdrasya gatiphalaM syAt, atha dvAbhyAM 2 guNitaM saptabhi 7 bhaktaM kujasya gatiphalaM syAt, evaM budhasya ca kevalam, guroH svabhogyakhaNDaM khAkSaiH paJcAzadbhiH 50 bhaktaM labdhaM gurorgatiphalaM syAt evaM zukrasya svabhogyakhaNDaminairdvAdazabhi 12 taM bhRgugatiphalaM syAt, C Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) karaNakutUhalam / zaneH svabhogyakhaNDaM khArkamitai 120 bhaktaM zanigatiphalaM syAt evaM svasvagatiphalaM svasvamadhyagatau karkAdimaMdakendre sati dhanaM kAryam, makarAdikendre tvRNaM kAryam, evaM kRte ravicandrayoH sphuTA gativiti, bhaumAdikAnAM tu mandasphuTAkhyA syAt // 12 // atha bhaumAdInAM zIghraphalAnayanaM zArdUlavikrIDite. nAha koTijyA calakendrajA paraguNA dvinI tayonAnvitA kendre karkamRgAdike parakRtiH khAbhrAbdhizakai 14 400ryutA / tanmUlaM zravaNaH pareNa guNitA do Dtha karNoddhRtA tacAyaM capalaM phalaM dhanamRNaM mandasphuTe syaatsphuttH||13|| mandasphuTaM zIghoccAdvizodhya yaccheSaM tacchIghrakendraM bhavati tasya koTiH sAdhyA tasyAzca jyA sAdhyA sA svakIyena parAkhyeNa guNyA saiva punazyAM 2 guNitAdhaH sthApyA SaSTibhaktA phalenAnvitA kAryA, atha parasya katistenaivAMkana tasyaivAMkasya guNanaM katiH sA parasya katiH khAnAdhizakaizcatuHzatAdhikacaturdazasahasrai 14400 ryutAH kAryA etAdRzA parakRtiH karkAdizIghrakendre sati paraguNA dvisthA koTijyA hInA kAryA tasyedammUlam "tyaktvAntyAdviSamAt" iti lIlAvatyuktavidhinA kRtazravaNaH karNasaMjJakoM ko boddhavyaH, atha zIghrakendrasya doA parAkhyeNa guNitA karNasaMjJakena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (29) bhaktA labdhasya cApaM dhanuH vizodhya khaNDAnItyanena kArya tadeva dhanuH caJcalaM zIghraphalaM tatphalaM mandasphuTe grahe dhanamRNaM kArya meSatulAdikendravazAta, meSAdikendre dhanaM tulAdikendre RNaM tadA grahaH sphuTaH syAt // 13 // athAsyApyatisphuTatvajJAnaM bhaumasya vizeSaM copajAtyAha tadutthamAyena calena madhyazcetsaMskRtaH spaSTatarastadA syAt / dalIkRtAbhyAM prathamaM phalAbhyAM tato'khilAbhyAmasakRtkujastu // 14 // taduttheti / yatsphuTo jAtastasmAdutthaM tadutthaM tena tadutthena mAndena punastadutthacalena cenmadhyamaH saMskriyate tadAsau spaSTataraH syAt taduktaM bhavati yaH spaSTaH kRtaH sa eva madhyamaH parikapyaH tasmAtmAguktaprakAreNa mandaphalaM saMsAdhya madhyame saMskAryamityanayaiva rItyA spaSTataraH syAta, evamasarudyAvata sthiraH syAt, bhaumasya tu vizeSaH prathamaM mandaphalena dalIkatena zIghraphalena dalIkatena caivaM dalIlatAzyAM prathamaM phalAnyAM tato'khilAyAM sampUrNAnyAmiti yastu dalIkRtamandaphalAnyAM saMskRtastasmAnmAndaM sakalaM madhyame saMskArya tasmAcchIghraM saMsAdhya tasminneva sakalaM zIghraM saMskuryAt iti punaH punardalIkRtAbhyAM tato'khilAzyAM saMpUrNAnyAmiti, yastu dalIkatAbhyAM saMskRtastanmAndaM sakalaM madhyame saMskArya tasmAcchaidhyaM saMsAdhyaM tasminneva sakalaM zaighyaM saMskuryAditi punaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) karaNakutUhalam / punardalIlatAzyAM tato'khilAnyAmevamasarUyAvadavizeSaHsyAttAvaditi, evaM bhaumaHspaSTataraH syAt, yairbudhAdInAmapi dalIkRtAbhyAM prathamaM phalAsyAmiti kRtaM tadasat lakSmIdAsagaNakavacanam, atha bhaumagatau vizeSaH dalIlatAzyAmiti tathaivoktaM siddhAntaziromaNau-"syAtsaMskRto mandaphalena madhyo mandasphuTo'smAJcalakendrapUrvam / vidhAya zaidhyeNa phalena caivaM kheTaH sphuTaH syAdasakatphalAnyAm // dalIkRtAtyAM prathama phalAnyAMtato' khilaanyaamsltkujstu||sphuttau ravIndU mRdunaiva vedyau zIghAkhyatuGgasya tayorabhAvAt" ityatra dalIkatAcyAmityAdi yaduktaM tatkujasyaiva na tvanyeSAmiti bhaumaH prathamAbhyAM dvAzyAM phalAnyAmIkatAnyAM saMskArya tato dAyAM samagrAbhyAM saMskRtya spaSTo bhavati kintvasakRt karmaNA yAvasthiro bhavatyapare grahAH samagrAmyAM phalAnyAM prathamAnyAM ca sakadeva spaSTAH bhavanti // 14 // atha gatispaSTIkaraNaM sArdhendravajayopajAtyarddhanAhagateH phalenaivatuM saMskRtA yA madhyA gatirmandagatirbhavetsA / grahasya mandasphuTabhuktivarjitA svAzIghrakendrasya gatirbhavetsA // 15 // drAkendrabhuktirguNitAzu cApabhogajyayA khAbdhi 40 guNA ca bhaktA / saptaprakaraNena caloccabhukteH zodhyA vizeSA sphuttkhettbhuktiH|| 16 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (31) draakkendreti| mandasphuTA gatiH zIghoccabhukteH zodhayet zeSa prAkkendraktirbhavati sA zIghracApabhogyajyayA guNitAzIghramUlAni paramANi karaNazIghraphalArtha cApakaraNe yadazuddhaM khaNDaM tena guNyA punaH khAbdhibhizcatvAriMzadbhirguNitA saptannakaraNena saptaguNena karNasaMjJakana aktA labdhaM kalAyaMzIghroccakSukteH zodhyaM zeSa sphuTA bhuktirbhavati yadA saptaghnakaraNAtaphalasyAdhikyAcchIghocaktistena hInA na syAt, tadA viparItazuddhyA phalaM zIghocabhuktyA hIna zaSa sphuTabhuktistatra vakragatiriti jJeyam, tadA graho vkriityrthH|kaishcidgtiinaampysktkrm kRtaM tadasata yato'natyakarmaNyeva gataH sAdhanaM prAktanagateranupayogitvAt, atha vizepazcAtra yadA yahANAM paramazIghraphalaM tadA madhyamaiva gatiH spaSTA jJeyA yaduktaM siddhAntaziromaNau-"kakSAmadhyAttiryagrekhA prativRttasampAte / madhyaiva gatiH spaSTA paraM phalaM tatra khettsy"|| svazIghoccasame grahe spaSTA zIghragatiH paramocyate // 16 // athodayAntaracarAdiSUpayuktAyanAMzAnupajAtyarddhanAhaathAyanAMzAH karaNAndaliptA yuktA bhavAstadyutamadhyabhAnoH // 17 // athAnataye maGgalArtha vA karaNagatAbdatulyAbhiH kalAbhiryuktA bhavA ekAdazAMzA ayanAMzA avanti vizeSazcAtra yathAbdAdAvayanAMzAH 11 / 24 granthakatA caturvizativikalAvihAyAMzA eva bhavA ekAdazamitA gRhItAH athAsya sAdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) karaNakutUhalam / nam, eSAmayanAMzAnAM prativarSamekaikakalAzvAdhikA utpadyante tatpakSe paramAyanAMzAstriMzadaMzAH 30 bhavanti yatpakSe prativarSa catuHpaJcAzadvikalAH 54 utpadyante tatpakSe saptaviMzatyaMzAH paramAyanAMzA utpadyante, uktaJca sUryasiddhAntaTIkAyAM - prativarSamekaliptA SaSTivarSairaMzamekamaSTAdazavarSazataireko rAziH SaTzatAdhikairekaviMzatisahasrairvarSairbhagaNamekaM 21600 caturyugAbdairebhirvarSe: 4320000 bhagaNazatadvayam 200 evotpadyate, ataH sUryasiddhAnte - triMzadaMzAvadhicalanAMzA jAyante prAka calane'yanAMzAH gaNakairyojyante na tu kadApi pAtyante sAmprataM viSamarAzitvAtprAk calanaM prAk calite ye bhaktabhAgAste vRddhimanto'yanAMzA jJeyAH evaM pratyak calanamagrataH samarAzau bhaviSyati tatra ye bhuktabhAgAste triMzadbhiH 30 zodhitA ata evApavRttyA zeSaM jJeyAstathAyanAMzA bhaviSyanti tayaktAdarkataH krAntyAdikaM sAdhyam, 'ayanAMzAH pradAtavyA ne kAntau carAgame / satrine vitrine lage dRkkarmaNi sadA budhaiH // kRte karmaNi te tyAjyA na tyAjyAH sUryaparvaNi' punaH 'yuktAyanAMzAdavamaH prasAdhyaH kAlau ca kheTAtkhalu bhuktabhAgau ' iti, ato yAvanto gatAbdAstAvantyaH kalA ayanAMzA ityupapannaM savistaraM granthAntarAt, yathAtra karaNe gatAbdAH 436 kalAH SaSTibhaktAH 7 / 16 aMzAdi anenAMzAdinA bhavA ekAdazAMzAH 11 anvitAH 18 / 16 / 0 caitrAtpratimAsaM paJca vikalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam ( 33 ) varddhante tato mAsadvayaM gataM tena daza 10 vikalAH yuktA evamayanAMzAH 18 / 16 / 10 // 17 // atha pUrva ye grahAH sAdhitAste madhyamasAvanodayikAstAn sphuTasAvanodayikakaraNAyodayAntaraM pajAtyAha karmo dvighnasya dorjyA zaradviliptA bhAnorvidhoH kakSi21 hRtAH kalAstAH / svarNa ca yugmau jayadasthiash krameNa karmetyudayAntarAkhyam // 18 // dvighnasyeti - tairayanAMzairyuktasya madhyamArkasya dviguNasya bhujajyA paJcabhiH 5bhaktA labdhA vikalA samaviSamapadasthite sAyane'rke krameNa dhanamRNaM vA ravau kArya samapadasthe sAyane'rke dhanaM kArya viSamapadasthe sAyane'rke RNaM saiva bhujajyaikaviMzatibhiH 21 bhaktA labdhaM kalAdi sUryavaccandre dhanamRNaM vA kAryam etadudayAntarAkhyaM karmApareSAmanyeSAM svalpAntaratvAnna kRtaM yathAyanAMzaiH 18 16 / 10 madhyamo'rkaH 1 | 1|33| 26 yutaH 1 / 19 / 49 / 36 dviguNaH 3 / 9 / 39 / 12 asya bhujaH 2 / 20 | 20 | 48 asya jyA 118 / 4 paJca 5 bhaktA labdhA vikalAH 23 verudayAntaraM sAyano'rko viSamapade tena spaSTe ravAvRNaM kAryamevameSaiva bhujajyA 118 / 4 ekaviMzatibhiH 21 bhaktA labdhaM kalAdi 5 | 37 sUryavatspaSTe candre RNaM kAryam // 18 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) karaNakutUhalam / athonmaNDalasthAnAM grahANAM svakSitijasyAsanakara NAya carakarma proktaM tadakSaprabhAkSasAdhyaM tena tadvayamapi mAlinIdvayenAha ayanalavadinaiH prAimeSasaMkrAntikAlAdbhavati divasamadhye yAkSabhAkSaprabhA sA / daza 10 gaja 8 daza 10 ninI sAkSabhAntyA tribhaktA pratigRhacarakhaNDAnyAyanAMzAvyabhAnoH // 19 ||bhujgRhmityogo bhogyakhaNDAMzaghAtAtvaguNalavayugasvaM svaM caraM golayoH syAt / carapalagatighAtaH SaSTibhakto viliptAH svamRNamudayakAle vyastamastagraheSu // 20 // ayaneti / ayanAMzotpannadinairmeSasaMkramapUrvato yaddinaM tasya madhyAhne dvAdazAMgulazaMkoryA chAyA sAkSaprabhA syAt, athAyanAMzotthadinAnayanam, ayanAMzAH svadvicatvAriMzadaMzena hInAH kriyante ayanadinAni bhavanti,atha sUryasya meSAdau gatiHtasmin 598 ayanAMzAH saMguNya SaSTayA vibhajellabdhamayanadinAni madhyandine madhyAhnasamaye dvAdazAMgulazaMkoryA chAyA sAkSaprabhA bhavati sAkSaprabhA sthAnatrayasthitA dazabhiraSTabhirdazabhizca krameNa guNitA tato'ntyA yA dazaguNA sA vibhibhaktA trINi carakhaNDAni bhavanti etAvanti carakhaNDAni yAvadaSTAMgulAkSamA tAvatsamIcInAni tataH paraM sAntarANIti vicArya tato'yanAMzairyuktasya sUryasya sphuTArkasya bhujaH kAryastadbhujarAzisamasaMkhyacarakhaNDayogo vidheyaH evaM jAtaM caraM saumyagole Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (35) meSAdirAziSaHsthe sAyane'rke RNabhRNarUpaM bhavati caraM yAmyagole tulAdiSaTke svaM dhanarUpam, atha pUrvAgataizcarapalairyahasya gatirguNyA SaSTyA bhAjyA labdhaM vikalA audayike svamRNamiti pUrvoktavaddhanarUpatvena dhanamRNarUpatvenarNa vidheyaM Ahe, astakAle tu vyastaM dhanatvamRNamRNatvaM dhanamevaM carakarmasaMskRto grahaH syAt, asya kimapi vizeSAntaramucyate; audayike dhanaNe yathAgataM kuryAt, aste vyastaM kuryAt, madhyAhe madhyarAtre ca carapalasaMskArAbhAvaH dakSiNottaravRttasyaikatvAdityevAvagantavyaM parantveSAM caturNA sthAnAnAM vyavadhAnasthite grahe kiM kAryamityucyate, udayakAlAvaTIbhizcAlyate tasya madhyAhne cAstepyarddharAtre sarvatra tadvayavadhAnasthe caudayikavajjJeyaM gatyarddha kRtvA'stakAlikaH kRtastasmATIbhizcAlitasya vyastameva sarvatra jJeyaM gaticaturthAzaM dattvA pAdonAM ca dattvA dakSiNottaravRttasthaM ca kRtvA tasmAyAvadinAvadhi cAlyate tatra tasyaiva tatphalAbhAva iti jJeyam / ayanAMzAH 18 / 16 / 10 gomUtrikayA sUryagatyA 58 / 35 guNitA 1070 / 17 / 5 SaSTayA bhaktA labdhAni dinAni 17 / 50 / 17 athavA svadvicatvAriMzadaMzena / 26 / 5 guNito'yanAMzaiH 18 / 16 / 10 hInaH kAryaH 17 / 50 / 5 emidinameSasaGkamataH pUrvadinairmadhyAhne dvAdazAMgulazaMkozchAyA zivapuryAmakSabhAMgalAyA 5 / 30 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) karaNakutUhalam / tristhA dazASTadazaguNA 55 / 44 / 55 antyA tribhaktA carakhaNDAni 55 / 44 / 18 udayAntarasaMskRtaH spaSTo'kaiH 1 / 3 / 7 / 34 ayanAMzaiH 18 / 16 / 10 yutaH 1 / 21 / 23 / 44 asya bhujo'yameva bhujagRhamitayogaH bhuje 1 rAzistenaikacarakhaNDasya yogaH 55 bhuktaM zeSAMzAH 21 / 23 / 44 bhogyakhaNDena 44 guNitaM 941 / 24 / 16 triMzadbhaktaM labdhena 31 / 22 bhuktacarakhaNDayogo 55 yuktaH 86 / 22 sugamatvAt 22 tyaktamuttaragole sAyanArkastenarNarUpANi, atha carakarmacarapalaiH 86 sUryaspaSTA gatiH 57 / 9 guNitA SaSTayA bhaktA labdhaM vikalA 82 evaM candrasya vikalA 1203 bhaumasya 7 budhasya 148 guroH 16 zukrasya 87 zaneH 10 rAhoH 4 vinA sarveSAmRNam, vakriNi viparItamiti vacanAdrAho - katvAddhanamevaM sarvakarma spaSTA audayikA yantre likhitAH // 20 // atha tithyAdisAdhanaM drutavilambitadvayenAhaviravicandralavAravi 12SaD 6 hRtAH pRthagitAstithayaH karaNAni ca / kurahitAni bavAcchakuniprabhR tyasitabhUtadalAdi catuSTayam // 21 // grahakalAH saravIndukalAhRtAH khakhagajaizva 800 bhayogamitI kramAt / atha hRtAH svagataiSyaviliptikAH svagatibhizca gatAgatanADikAH // 22 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (37) itIha bhAskarodite grahAgame kutuuhle| vidagdhabuddhivallabhe nabhAsadAM sphuTakriyA // 2 // arkonacandrasyAMzA dvisthA ekatra ravi 12hRtA aparatra SaD 6 hRtA dvAdazAptA itA gatAH zuklapakSapratipadAditastithayaHdvAdazabhiraMzerekA tithiH|uktN ca-"arkAdiniHsRtaHprAcI ydyaatyphrnychshii|tccndrmaanmNshaistu jJeyA dvAdazabhiHsthitiH" iti / SaDAptA ekarahitA nigaditakaraNAni tAni bavAdvavanAmakaraNAta zuklapakSapratipaduttarArdhAdbhavati kRSNacaturdazyuttarAcchikunAdi catuSTayaM bhavati, uktaM ca caturdazyantyAAdi zakunAdi catuSTayaM zakunicatuSpadanAgakiMstughnaM prathame pratipattithyavAditi, grahakalA iti yasya grahasya nakSatraM jijJAsitaM bhavati tasya kalA aSTazataiH800 bhAjyAH labdhasamAnyazvinIto gatanakSatrANi, candrArkayogasya kalA aSTazataiH 800 bhaktA labdhasamA yogA gatA viSkumbhAdayaH, atha sarvatra bhaktAdavaziSTaM tadvataM tadeva gataM svaharAtpatitaM gamyaM bhavati gatagamyayoH vikalAH svabhuktyA bhaktA gatA gamyAzca ghaTikA bhavanti yadi kalIkatayA bhAjyate gamyayA prativikalayA bhAjyA labdhA matA gamyAzca ghaTikA bhavantIti vizeSaH, yathA sUryabhuktyUnayAptAstithikaraNaghavyastathA tasyaiva gatyAptA nakSatrapaTikA ravicandrayogAptA yogaghaTikAH, yathA raviNA 1 / 3 / 6 / 12 candraH 0 / 8 / 47 // 21 UnaH 11354119 asyaaNshaaH335||419dvaadsh Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) karaNa tUhalam / + bhaktA labdhaM 27 gatAstithayaH kRSNadvAdazIgatA zeSaM 11 / 41 / 9 trayodazyAgataM svarAtpatitaM gamyam * / 18 / 51 asya prativikalAH 67860 gatasya prativikalAH 2524140 sUryacandragatyantareNa 781 / 52 vikalIkRtena 46912 bhaktA labdhaM gataghaTikAH 53 / 48 asya gamyasya prativikalAH 66860 pUrvabhAjakena 46912 bhaktA labdhA ghaTikA 1| 26 tithipatre 54 / 20 taddinocaudayaaau ravicandrau atha trayodazyAgatA tatra ko heturucyate - mAsAntatvAccatustriMzatkalA rAmabIjasyarNatvAttithiHpaJcadazakalAH rAmabIjazuddhAccandrAtsAdhitA ghaTikAyenAdhikA yatra tithyAdisAdhanaM bhavati tadyathA atraiva dine raviH 1 / 3 / 6 / 12 paJcadazakalA rAmabIjazuddhAH spaSTacandraH 9 / 7 / 28 viravicandra ityAdinA caturdazI, eSA tithighaTyAdi 55 / 9 athAmAvAsyAmaudayikazcatustriMzatkalA rAmabIjAsaktau spaSTo raviH 1|4|5|29 gatiH 57 / 28 candraH 0 / 3 / 17 / 16 gatiH 840/50 karmazuddha, AbhyAM tithiramAvAsyaiva 50/51 / 9 tithipatre'mAvAsyA 48 / 45 yadatrAntaraM tadrAmabIjabhaktaM nAnyaditi jJeyam, mayA bAlAvabodhAya vistIryoktaM dhImantaH svayameva vadanti, atha karaNasAdhanaM viravicandrAMzAH 3352 SaTrabhaktA labdhaM karaNAni 55 ekonAni 54 saptabhakte zeSaM5 bavAdigaNane gatAni paJcakaraNAni SaSThaM karaNaM bhogyaM vaNijamAgatamasya gatamaMzAdi 5/41/9 svarAtpatitaM gamyam / 18 / 51 gatasya prativikalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 39 ) 1228140 vikalIkRtena gatyantareNa 46912 bhaktA labdhaM gataghaTikAH 26 / 10 / gamyasya prativikalAH 67 860 vikalIkRtena gatyantareNa 46912 bhaktaM labdhaM gamyA ghaTikAH 1 / 26 atha candranakSatrArthaM candraH 0 / 8 / 47 / 21 kalAH 527 / 21 khakhagajaiH 800 bhaktaM labdhaM * azvinyA eva gatam 527 / 21 asya prativikalAH 189 8460 candragatyA vikalArUpayA 50360 bhaktA labdhaM gataghaTikAH 37 / 41 gataM svaharAtpatitaM gamyam 272 / 39 prativikalAH 951540 candragatyA 50360 bhaktA labdhaM gamyA ghaTikAH 19 / 29 atha sUryaH 1 / 3 / 6 / 12 asya kalAH 1986 azvinIto gatanakSatram 2 kRtti - kAbhogyamidaM zeSam 386 / 12 kRttikAyA gatamasmAdyadi gataghaTikA AnIyante tadA bhuktisamagrakRttikA yAti tadapekSayA nakSatracaraNakalArUpayA 3448 bhaktA labdhaM kRttikAdvitIyapAdasya dinAni 3 / 14 / 24 gataM yadi gamyAH sAdhyate tadA zeSam 186 | 12 svaharAta 200 patitam 13 / 48 vikalA 828 sUryagatyA 3448 bhakte labdhaM gamyA dinaghaTikAH 0 / 14 / 24 evaM sarveSAM grahANAM gataM gamyaM dinAni ghaTikA vA sAdhyAH svabuddhayA sarvamUhyam / atha yogArthaM ravicandrayogaH 1 / 11 / 53 / 33 asya kalA aSTazataiH 800 bhaktA labdham 3 bhogyaH saubhAgyayogaH zeSam 113 / 33 gamyam 686 / 27 gatiyogena 8986 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 40 ) karaNakutUhalam / 5 / 48 prAgvadbhaktaM labdhaM gamyaM ghaTikAdi 45 / 55 // atha grahANAM bhUmeruparisthitiyojanAni sUryasya 689377 candrasya 515661 bhaumasya 1296618 budhasya 16 6031 guroH 8176537 zukrasya 420408 zaneH 203190 68 nakSatrasya 41362667 dhruvasya 82 725315 karaNavivRtau sphuTatAdikhaTAnAm // 21 // 22 // iti zrIkaraNakutUhalavRttau spaSTAdhikAro dvitIyaH samAptaH // 2 // atha vipraznAdhikAro vyAkhyAyate, tribhiH prakAraiH prabhakathanaM yasminsa tripraznaH ke te triprakArAH digdezakAlatrayaH praznAzvakra iSTacchAyAdyAsteSAM parijJAnamiti. tatrAdau laMkAdezIyasvadezIyameSAdilagnaparimANamupajAtijAtakacatuSkeNAha laMkodayA nAgaturaMgadasrA goMDakAzvino rAmaradA vinADhyaH / kramotkramasthAzvarakhaNDakaiH svaiH kramo - tkramasthaizva vihInayuktAH // 1 // meSAdiSaNNAmudayAH svadeze tulAdito'mI ca SaDutkramasthAH / tAtkAliko'rko'yanabhAgayuktastadbhogyabhAgairudayo hataH svaH // 2 // khAgyuddhRtastaM ravibhogyakAlaM vizodhayediSTaghaTIpalebhyaH / tadagrato rAzyudayAMzca zeSamazuddhaddhatkhAgniguNaM lavAdyam // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 41 ) azuddhapUrvairbhavanairajAdyairyuktaM tanuH syAdayanAMzahInam / bhogyAlpakAle khaguNAhato'rkaH svIyodayAptAMzayuto vilagnam // 4 // nAgakuraMgadasrA aSTasaptAdhikadvizatAni 278 palAni mInameSayorlekodayapramANam, goMkAzvinaH 299 vRSakumbhayoH, rAmaradAH 323 makaramithunayorvinADhyaH palAni, evaM krameNa karkAdInAm, ete SaDutkrameNa tulAdyAH / atha svadezIyArthamete laMkodayAH kramotkramasthAH svaiH prAguktaprakAreNa svadezasAdhitaizvarakhaNDaiH kramotkramasthairvihInayuktA ityarthaH / evaM kRte meSAdiSaNNAM rAzInAmudayA bhavanti, svadezIyA viloma saMsthA amI meSodayAstulAdiSaNNAM bhavanti // atha zlokatrayavyAkhyA / yAtaiSyanADIguNitetyagre vakSyamANaprakAreNa tAtkAlikaM sUrya sAyanAMzaM kRtvA tasya bhAgAdyaM yadvatAMzAyaM triMzadbhiH zodhitaM bhogyAMzAdikaM kRtvA tena svodayo yasya rAzau sUryastasya rAzeH svodayo guNanIyastataH khAyuddhato yallabhyate tadraverbhogyakAlamucyate, tadiSTaghaTInAM palebhyo vizodhayet, taccheSAdayastharAzyudayA yAvaMtaH zudhyanti tAvato vizodhayet, taccheSaM khAgniguNaM kRtvA zuddhodayena bhajet phalamaMzAdigrAhyaM tato'zuddharAzeH pUrva yAvanto meSAdyA rAzayastatsaMkhyAyAM mUrdhni yuktaM sadrAzyAyaM lagnaM syAt, tato'yanAMzahInaM kAryam, tatspaSTalagnaM syAt, grahANAM tAtkAlikIkaraNe vizeSa ucyate- SaSTyA hatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) karaNakutUhalam / ityanenodayAdtA gamyA vA ghaTyaH sAvanA grAhyAH, yadA grAhyAstadodayAsubhiH sUryaktirguNyA rAzikalAbhi 1800 jitA yadA svarUpe labdhaM tatsahitA SaSTirhara ityarthAdavagantavyam, atha lagArtha tAtkAlikasUryakaraNe vizeSaH yadISTAH sAvanA ghaTikAstadA tAtkAlikatvaM kArya yadArthya tadA netyrthH| uktaM ca golAdhyAye-"lagnArthamiSTaghaTikA yadi sAvanAstAstAtkAlikArkakaraNena bhaveyurAAH / AyodayA hi sadRzIya ihApaneyAstAtkAlikatvamatha na kriyate yadAyaH // 1 // " - atha prakRtaM bhogyAlpakAla iti yadyalpeSTakAlastadaitaduktambhavati-yadISTakAlapalelyo'rkasya bhogyaM na zuddhayati tasminniSTakAle khaguNAhate triMzadbhirguNite sati tatsvodayenAptamaMzAyaM tadyuto'yanAMzahIno'rko lamaM bhavati, yatheSTaghaTayaH 11 AbhiH sUryaspaSTA gatiH 57 / 28 guNitA 632 / 8 SaSTayA 60 bhaktaM labdhaM kalAdi 10 / 32 anenaudayiko'rkaH 1 / 3 / 6 / 12 yuktaH 1 / 3 / 16 / 44 iSTakAle jAtastAtkAliko'rkaH 1 / 3 / 16 / 44 ayanAMzaH 18 / 16 / 10 yuktaH 1 / 21 / 32 / 54 asya bhAgAstriMzadbhayaH 30 zuddhA jAtA bhogyAMzAH 8 / 27 / 6 svodayo vRSastasya palAni 255 bhogyAMzairguNitAni 21 55 / 10 / 30 khAmibhakte labdhaM ravibhogyakAlaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 43 ) 71 iSTaghaTI 11 paleSu 660 zuddhaH zeSam 589 tadagri - marAzermithunasya palAni 305 zuddhAni zeSam 284 triMzaduNam 8520 azuddhakarkarAzipalaiH 341 bhaktaM labdhamaMzAdi 24 / 59 / azuddhaH karkastasya pUrva mithunastena yutaM rAzyAdi 3 / 24 / 59 / 7 ayanAMzairhInam 3 / 6 / 42 / 57 jAtaM lagnam, athAlpeSTakAle kalpitamiSTam 1 / 0 etatsamayakaH sUryaH 1 / 21 / 23 / 22 bhogyakAlaH 73 iSTakAlapalebhyo 60 na zudhyati tadA bhogyAlpakAlaH 60 khaguNA 30 hataH 1800 svIyodaya palairvRSapalaiH 225 bhaktaH labdhamaMzAdi 7 / 3 / 31 / sUryaH 1 / 21 / 23 / 22 labdhabhAgairyutaH 1 / 28 / 26 / 53 ayanAMzaiH 18 / 16 / 10 hInaM jAtamalpeSTakAlalanam 1 / 10 / 10 / 43 // 4 // atha lagnAdiSTakAlAnayanaM jAtakadvayenAhaarkasya bhogyastanubhuktayukto madhyodayAnyaH samayo vilagnAt / yadaikabhe lagnaravI tadaitadbhAgAntaranodaya khAgnibhaktaH // 5 // syAdiSTakAlo yadi lagnamUnaM zodhyo rAtrAdathavA rajanyAH / rAtrISTakAle tu sapaGgasUryAnaM tato'yuktavadiSTakAlaH // 6 // arkasyeti-tadbhogyabhAgairudayo hataH sva ityAdinAnIto ravibhogyakAlastathA sAyanalagnabhuktAMzairlagnodayo hataH khA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) karaNakutUhalam / gnyuddhRto lamabhuktakAlaH anayoryogaH arkayutarAzerlamaparyantaM ye madhyasthA udayAstairyutaH evaM kRte lagnAdiSTakAlaH syAt yathA lanaM 3 / 6 / 42 / 57 sAyana 3 / 24 / 59 / 7 masya bhuktabhAgaiH 24 / 59 / 7 svodayakarkapalAni 341 guNitAni 8519 / 58 / 47 triMzadbhakte labdhaM tanubhuktakAlaH 283 arkabhogya 71 tanuzaktayoryogaH 354 ravilagnamadhye mithunaM tasya palairyutaH 659 SaSTyA bhakte labdhaghaTikAH 10 / 59 zeSatyAgAtpalona evamiSTakAlo jAtaH , yadaikA iti yadA lagaravI ekarAzisthitau tadA tayoraMzavivareNodayo guNitaH khAmibhaktaH Ato'bhISTakAlaH, yadaikarAzau sUryAllanamUnaM bhavati tadA yurAtrAditi SaSTighaTikAbhyaH zodhyaH sUryodayAtkAlaH syAditi ghaTikA bhavanti, athavA rajanyAH zodhyaH iti mAnAcchodhyaH sa sUryAstAdiSTaghaTikA iti rAtrigataghaTikA bhavanti, yathA sAyanaM lamam 1 / 28 / 26 / 53 sAyano'rkaH 1 / 11 / 23 / 22 anayorantaramadhikAdUnaH pAtya ityrthH| antaram 17 / 3 / 31 udayaspaSTavRSapalai25rguNitam 1799 / 56 triMzadbhaktaM labdhamiSTakAlapalAni. 59atra lagnamadhikantenAyameveSTakAlaH, yadA praSTuHsAvanaghaTikA iSTAstadA tAtkAliko'rkastadA tAtkAliko'rko'sakakartavyaH,yadAA iSTAstadaudayikaH sUryaHsakRt kAlena sAdhyaH,uktaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumadakaumudITIkAsametam / (45) cAsatkAlazcetsAvanAH praSTurabhISTanADyastadaiva tAtkAlika lamam, AA yadeSTaghaTikAvilamamarkAcca tatraudayikAtsakazca / athAnuktamapi RNalagnasAdhanamucyate-tAtkAlikasAyanArkabhuktabhAgaiH svodayo hatastriMzadbhakto labdhaM bhuktakAlastamiSTakAlapalelyaH zodhayeccheSAttatpazcAdudayAH zodhyAHzeSa triMzadguNamazuJjaktaM labdhamaMzAdikamazuddharAzeH zodhyamayanAMzahInaM rAzyAdilagnaM syAt, yathA rAtrizeSaghaTI 10 samayako raviH 1 / 2 / 56 / 38 sAyanaH 1 / 21 / 12 / 48 asya bhuktabhAgaiH 21 / 12 / 48 svodayapalAni 255 guNitAni 5409 triMzadbhakte labdhaM ravibhuktakAlaH 180 iSTaghaTI 10 palebhyaH 600 vizodhya zeSam 420 zeSAtpazcAdudayarAzimeSastatpalAni 223 zuddhAni zeSam 197 triMzadguNam 5910 azuddhInapalaiH 223 labdhamaMzAdi 26 / 30 / 8 etadazuddharAzemanitaH zuddham 11 / 3 / 29 / 52 ayanAMzahInam 10 / 15 // 13 / 42 jAtamRNaM lagam, atha bhuktakAlAdiSTe'lpe prakAraH, bhuktAlpakAle khaguNAhate'rkaH svIyodayAptAMzahInaM lagnaM syAt, ayanAMzahInaJceti-asmAdiSTakAlAnayanam, tatrArkasya bhuktam 180 udayaspaSTavRSapalaiH 255 guNitam 1799 / 56 triMzadbhaktaM labdhamiSTakAlapalAni 59 / atra lagnamadhikantenAyameveSTakAlaH yadA praSTurbhuktaM tanubhogyArtha sAyanalamasya 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) karaNakutUhalam / / 3 / 29 / 52 bhogyAMzAH 26 / 3 / 8 svodayamInapalaiH 223 guNitAH 5909 / 59 triMzadbhakte labdham 197 tanubhogyo'kabhuktaH 180 anayoryogaH 377 lagnAtsUryaparyantamantare rAzimeSastasya palaiH 223 yutaH 600 SaSTibhakte labdhA ghaTyaH 10 evaM zeSarAtrigataghaTyaH 10 iSTAgatAH, atheSTakAlaH SaSTityaH zodhyaH prAgdinasyodayAdataghavyaH 50 jAtAH, atha yadA rAtreriSTakAlAllagnaM sAdhyate tadA raviH saSaDaH kAryastasmAllagnaM prAgvadrAtrISTakAle sAdhyaM rAtrISTakAle'pi saSaDArkAcca sAdhanIyam // 6 // atha dinarAtripramANantato natonnatAni mAlinyAhacarapalayutahInA nAMDikAH paJcacandrA dhudalamatha nizAdhaiyAmyagole vilomam / dhudalagataghaTInAmantaraMtantrataM syAnatarahitadinArddhazconnataJAyate'tra // 7 // paJcacandranADikAH 15 dvidhA carapalaihInayutAH kAryA ekatra hInAH paratra yutAH satyo yudalanizAIJcakrameNa bhavati, yatra yutAstatra yudalaM yatra hInAstatra rAtridalaM taduttaragole meSAdiSaDrAzisthite'rka ityarthaH / yAmyagole tulAdiSaDrAzisthite vilomaM yatra hInAstatra dinAI yatra yuktAstatra rAjya yathA-carapala 86 ghaTIbhiH 1 / 26 uttaragolatvAtpaJcacandrAH 1510 ghaTyo yutA jAtaM dinAIm 16 // 26 hInA jAtaM rAjyarddham 13 // 34 etadravisAvanayudalAtama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (47) evamanyagrahaM sUrya prakalpya carakhaNDaizcaraM prasAdhya dinamAnaM kAryantatsvasAvanadinambhavati, sUryasya nakSatrasAvanaM, dinaM viruupyogitvaallikhyte|tthaa ca sUryasiddhAnte-"grahodayaprANahatA khakhASTaikoddhRtA gtiH|ckraasvo labdhayutA svAhorAtrAsavaH smRtaaH||" iti SaDguNitAni palAnyasavo bhavanti, vRSarAzyudayAsubhiH 15 30 ravigatiH 57 / 28 guNitA 87924 rAzikalAbhi1800 bhaktA labdhA asavaH 48 etaccaturthabhAgena 12 SaDkte palarUpeNa2 paJcadaza 15 yutAH 15 / 2 pUrvAgatacarapalaiH 86 uttaragolatyAdyutAH 16 / 28 jAtannAkSatrasAvanadinArddhametatriMzad 30 ghaTikAsyazcayutaM jAtannAkSatrasAvanarAjyaIm 13 / 22 dinArddhasya dinagataghaTInAJca yadantaraM tannataM syAt, gataghaTikA dinArddhamadhyena patanti tadA prAGgatam, gataghaTISu dinArddhazcetpatati tadA paranatamityarthaH / tena natena hInaM dinAImunnatambhavati, atrAsminkAlasAnAdiSvatannataM jnyeym| anyatra jAtake tvanyathaiva yathA dinArddham 16|26issttghttiibhiH 11 honAtaM prAGgatam 5|26ten natena 5|26hiinN dinAI 16 / 26 jAtamunnatam 1110 // - atheSTakAlAcchAyAM chAyAyA iSTakAlaM ca drutavilambitapazcakenAhadinadalaM vizaraM khaharo bhavenatakRtiHpRthagazarA hatAH / khakhanavAvyapRthaksthitayA hRtAH khaharataH patito'bhimato hrH||8||ath nataM yadi paJcada Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) karaNakutUhalam / zAdhikaM dinadalAtpatitaM sa hrstdaa| prathamakhaNDahRtaM dalitaM caraM svaguNitaM svaSaDaMzavivarjitam ||9||dshyutN palakarNahataM hRtiharahatA zravaNo'GgulapUrvakaH / raviyutonitakarNahateH padaM dyutirinAtivargayuteH zrutiH // 10 // zrutivibhaktahRtistu haro bhavetsa patitaH khaharAdavazeSakam / pRthagidaM khakhanandahataM hraatkhvissyairvshessvivrjitaiH||11|| phalapadaM hi nataM yadi zeSakaM digadhikaM hara eva tadovratam / iti kRtaM laghu kArmukazinjinIgrahaNakarma vinA dyutisAdhanam // 12 // dinAI vizaraM paJcarahitaM khaharo madhyAhnakAlIno haraH syaat| atha natakRtiH natenaiva guNitannataM natakatirbhavati sAM pRthak dvidhA sthApyA, ekatrAcazarairAhatA paJcAzadbhirguNanIyA tataH khakhanavabhinavazatairyuktayA dvitIyasthAnasthitayA natakatyA bhAjyA labdhaM madhyAhnakAlInaharAtpAtayet zeSamiSTakAliko haraH syAt, yathA dinArddham 16 / 26 paJca 5 hInam 11 26 khaharo'yam, atha natasya 5 / 26 gomUtrikayA natenaiva guNanaM natakatiH 29 / 31 pRthak 29 / 31 ekatrAnazaraiH 50 guNitA 1475 / 50 aparatra khanavatyA 900 yuktayA natakRtyA 929 / 31 bhaktA savarNitayA 55771 savarNitau 8856 labdhaM ghaTayAdi 1 / 35 khaharataH 11 / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 49 ) 26 patitaH 9 / 51 ayamiSTaharaH / atheSTacchAyAkarNamAhaatha nataM yadi paJcadazaghaTI bhyodhikaM syAttadA natena hInaM dinArddha meveSTaharaH syAt, yathA natam 16 dinArddhAtpatitam * 26 ayameveSTaharaH prAya udaya eva bhavati, prathamakhaNDa iti carapalAni prathamakhaNDena bhAjyAni labdhasyArddha vA athavA carapalAnAmarddha prathamacarakhaNDena bhaktaM labdhaM tulyameva, tataH svaguNitenaiva tadeva guNitaM svakIyena SaSThAMzena vivarjitaM dazabhiryutaM tatpalakarNena guNitaM hRtiH syAt, athAkSakarNAnayanam, akSaprabhA bhujaH zaGkaH koTiH tadvargapadaM karNaHsyAditISTahareNa bhaktaH labdhamaDulAdiriSTakarNo bhavati, yathA carapalAni 86 prathamacarakhaNDena 55 bhajellabdham 1 / 33 arddham 46 athavA carapalAnAmarddham 43 prathamacarakhaNDena hataM 46 tulyameva, asya svaguNitaM vargaH 35 ayaM svakIyena SaDaMzena 6 rahitam 29 daza 10 yutam 10 / 29 palakarNena hatamakSakarNArthaM palanA 5 / 30 bhujaH zaGkaH 12 koTi bhujavargaH 30 / 15 koTivargaH 144 anayoryogaH 174 / 15 asya mUlam 13 / 13 akSakarNaH anena dazayutaM 10 / 29 guNitam 138 / 33 ayaM hRtiriSTahareNa bhakteSTakarNoGgalAdi 14 / 5 raviyutonitakarNahRteH padamiti karNo dvistha ekatradvAdazayutaH 26 / 5 anyatronaH 2 / 53 ubhayorghAtasya 54 / 20 mUlam 7 | 23 iSTaghaTImamaye dvAdazAGgulazaGkordyutizchAyA jAtA 7 / 23 atha 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 50 ) karaNakutUhalam / chAyAta iSTasamayajJAnam, inadyutiH zrutivibhakta iti phalapadamiti ino dvAdaza 12 dyutizchAyA tayorvargayogastasya mUlaM karNaH zrutiH zeSA vyAkhyA sugamA // udAharaNam, ina 12 vargaH 144 chAyAvargaH 54 / 30 anayoryogasya mUlam 14 / 7 karNaH, anena hRtiH pUrvAgatA 138 / 32 akA 9 / 49 iSTaharaH 9 / 49 khaharAtpatitaH 1 / 37 idamavazeSasaMjJakaM pRthak khakhanandaiH 900 guNitaM 1455 / 0 idaM dvitIyasthAnasthitenAvazeSeNa 1 / 37 hInaiH khaviSayaiH 50 jAtaiH 48 / 23 bhaktaM labdhasya 30|4 mUlaM 5/26 nataM jAtaM pUrvAgatasamAnam 5 / 26 cetsvalpAntaraM tadA svalpAntaratvAnna doSa evaM nataM 5/26 dinArddhAt 16 26 zuddhaAtamiSTakAlaH 11 / 10 atheSTahAreNa hInasya khaharasya yadi zeSakaM digadhikaM dazabhyo'dhikaM syAttadA hara evaM nataM syAt, yatheSTahareNa 0 / 26 khaharo 11 / 26 hInaH 11 / 0 zeSakasya dazAdhikatvAdiSTahara eva 0 | 26 unnatam, anena hInaM dinAIm 16 natatAmitikRtaH laghu ityamunA prakAreNa kArmukadhanuH ziJjinI tayorgrahakarmasAdhanaprakArastena vinA laghuzIghramiti svalpakarmaNA chAyAsAdhanaM kRtamityarthaH // 12 // atha viSuvattAdakSiNataH uttaratazca yairaMzaiH rAzipracAramArgAsteSAmaMzAnAM krAntyaMzasaMjJAM tatparijJAnamindravajrAdvayenAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 51 ) syuH krAntikhaNDAni yamAMgarAmAH vandhyagnayo gonavabAhavazca / SaDazvinaH kheSubhuvo dvibANA yuktAyanAMzagrahabAhubhAgAH // 13 // tithyuddhRtA labdhamitAni tAni yojyAni bhogyAhata zeSakasya / tithyaMzakaiH krAntikalA bhavantiyuktAyanAMzagrahagoladikkAH // 14 // syuH kAntIti - yamAGgarAmA dviSaSTyadhikaM zatatrayam 362 kvabdhyagnaya ekacatvAriMzadadhikaM zatatrayam 341 gonavabAhavo navanavatyadhikazatadvayam 299 SaTazvinaH SaTtriMzadadhikazatadvayam 236 kheSubhuvaH sArddhazatam 150 dvibANA dvipaJcAzat 52 etAni SaT khaNDakAni bhavanti, atha yasya grahasya krAntizvikIrSitA so'yanAMzairyuktaH kAryastadIyabhujasya zAste tithyuddhRtAH paJcadazabhirbhaktA labdhasaMjJakAni bhuktakhaNDAni yojyAni teSAM bhuktakhaNDAnAM yoga ityarthaH, tato bhogyakhaNDaguNitazeSAMzAdestithyaMzakena yogo yojyastAH krAntikalAH syuH, yuktAyanAMzI graho yAdRze gole dakSiNottarau tadvazAyAdika sA bhavati sAyanAMzagrahe dakSiNagole dakSiNA kAntiH, uttaragolasya uttarAkAntirityarthaH; udAharaNaM yatheSTakAlikaH sUryaH 1 / 21 / 32 / 54 asya bhujaH 1 / 21 / 32 / 54 asyAMzAH 51 / 32 / 54 paJcadazabhaktA labdhakhaNDAni 3 eSAM trayANA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) karaNakutUhalam / khaNDAnAM yogaH 1002 bhogyakhaNDena 236 zeSAMzAH 6 / 32 / 54 guNitAH 1545 / 24 tithi 15 bhaktaM labdhena 103 / 1 pUrvakhaNDayogaH 1002 yuktaH 1105 / 51 jAtAH krAntikalAH SaSTi 60 bhaktA aMzAdiH 18 / 25 / 1 sAyano raviruttaragole tenottarAH // 14 // atha khaNDakaivinA krAntisAdhanaM bhujaGgaprayAtenAhabhujAMzonaninAH khanAgendavastannagAzvAMzahInetrivedAbdhibhiste / kalASTAdazonairvibhaktA lavAdirbhavetkrAntirevaM vinA khaNDakairvA // 15 // khanAgendavo'zItyuttarazatam 180 sAyanAMzagrahasya bhujAMzonanighAH kAryAH grahasya bhujAMzairUnAH kAryAH sujAzereva guNitAH kAryAste pRthaganaSTAH sthApyA ekatra tezyaH nagAzvAMzaiH 77saptasaptatibhiH 77 bhakte labdhena rahitairaSTAdazakalonaiH 18 trivedAbdhibhiraMzaiH443tricatvAriMzadadhikaizcatuHzataiH 442 / 42 dvitIyasthAnasthitAH bhujAMzonaninAH khanAgendavo bhAjyA labdhamaMzAdiH krAntiH syAt, pUrvoktaiH krAntikhaNDairvinA krAntirbhavatItyarthaH, udAharaNam, yathA-sAyanasUryasya / / 21 // 32 / 54 bhujAMzaiH 51 // 32 / 54 khanAgendavaH 180 UnAH 128127 / 6 ete bhujAMzereva 51||32||54gunnitaaH6621 12819 dvidhA ekatra saptasaptatibhiH 77 bhaktA labdhena 85 59 / 35 aSTAdazakalonAstrivedAndhayaH 442 / 42 hInAH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (53) 356|42|25ebhirnssttaaHsthaapitaaH6621|2819 bhaktA labdhamaMzAdikrAntiruttarA 18 / 33 / 45 prakArAntaratvAtsvarUpAntaram // 14 // athAkSAMzasAdhanaM bhujaGgaprayAtenAhadazAbyanvitA'kSaprabhASaSTibhAgo'kSakarNAnvitastena bhaktA prabhA saa| khanandAhatA dakSiNAH syuH palAMzAH palaH saMskRtaH krAntibhAgairnatAMzAH // 16 // itIha bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdhabuddhivallabhe tripraznatA sphuTakriyA // 3 // svIyadezIyAkSamA dazAbdhibhirdazAdhikacatuHzatyA 410 yuktA kAryA tataH SaSTibhirbhAjyA labdhena svadezIyo'kSako yukto bhAjakaH syAt, khanandainavatibhirguNitAkSabhA bhAjakena bhaktA labdhena palAMzA akSAMzAH syuste laGkAyA uttarataH sadA dakSiNA eva te palAMzAH krAntibhAgaiH saMskRtAH bhinnadiktve'ntaraM samadiktve yogaste natAMzAH syuH, yathAkSA 5 / 30 dshaabdhynvitaa415|30 SaSTibhaktA labdham 6 / 55 akSakaNena 13 / 13 yuktam 2018 haro jAtaH, khanandaiH 90 guNitA palabhA 495 hareNa 2018 bhaktA labdhamakSAMzAH 24 / 35 / 9 dakSiNA ebhiraMzairbhuvaH kSitijAduccaH krAntibhAgA uttarAH 18 / 33 / 45 bhinnadiktvAdantaraM jAtAH natAMzAH 6 / 1 / 24 akSAMzAdhikatvAdakSiNAH // 16 // iti karaNa kutUhalavRttau tripraznAdhyAyaH samAptaH // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) karaNakutUhalam / atha candragrahaNAdhikAro vyAkhyAyate tatrAdau paripATI likhyate-saMvat 1677 ASADhAdivarSe zakaH 1542 mArgazIrSazuklA 15 pUrNimA budhavAsare ghaTyAdiH 38 / 24 candraparvavilokanArtha zrIbrahmatulyopari gatAbdAH 437 adhimAsAH 162 mAsagaNaH 54 14 avamadinAni 2542 udaye'hargaNaH 159893 arddhagatiyuktA audayikAstena tAtkAlikA bhavanti, ayanAMzAH 181742 rAmabIjakalAH 34 sacandreSu sarveSu prasiddhatvAtkRtaM ravermandaphalamRNam / 3814 gatiphalaM dhanam 2 / 13 candramandaphalamRNam 4 / 19 / 52 candragatiphalaM dhanaM 39 carapalAni yAmyagolatvAinAni carapalAnyastakAlatvAhaNam 6 astAtpUrNimotthaghavyaH 11 // 52 dinArddham 13 / 11 dinamAnam 26 / 22 rAjyaddham 16 / 49 rAtriH 33 / 38 athedaM dRSTamAtrAyAM tithau grahaNasya sambhavAsambhavajJAnamucyate-parvamAlinaH " darzAntamekanADayUnaM gataJcArkAnhizeSakaM / paJcAyaH pUrNimAnte cedadhikaM tatra parvaNi" // 1 // atha yuktamArabhyate tatrAdau natakarma drutavilaMbitatrayeNAhanatavihInahataiH khaguNairhatAH khazarabhAnubhuvo dazavajitAH / raviharaH savidhorvidazAMzako nijaphalaM nijahArahRtaM kramAt ||1||dhnmRnnN parapUrvanate khau zazini pUrvanate svamRNe phale / itarathobhayato'pi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (55) phalakSayaH sphuTatarau grahaNe'tha ttstithiH||2|| iti nataM kramamaurvikayoditaM kramajameva hi jiSNujasammatam / yadaparaiH kRtamutkramajIvayA balanahatakarma na tanmatam // 3 // yudalagataghaTInAmityAdinokteneti-natena hInaiH punarnatenaiva guNitaiH khaguNaistriMzadbhiH khazarabhAnubhuvaH sArddhazatadvayaikAdazasahasrANi bhakte labdhamaMzAdi dazamI rahitaM raviharaH syAt, sa eva raviharaH svadazAMzena rahitazcandraharaH syAt,athArkamandaphalaM ravihareNa cedbhaktaM tadA raviphalaM kalAdikaM ravinataphalam5syAt candramandaphalaM candrahareNa bhaktaM kalAdikaM candranataphalaM syAt, ravinataphalaM pazcimakapAlasthe ravau dhanaM pUrvakapAlasthe'rke RNam arddharAtrAnmadhyAhnaparyantaM pazcimakapAlamityarthaH, atha candragrahaNe tu rAtrireva dinatvena vyavahriyata iti candrasya vaiparItyena kapAlavyavasthA,madhyAhnAdardharAtraparyantaM pUrvakapAlaH, arddharAtrAnmadhyAhnaparyantaM pazcimakapAla ityarthaH, atha candre pUrvakapAlasthe candrasya mandaphale RNe sati nataphalaM candre dhanamarthAtpazcimanate candre phale RNe satyRNam- itarathA phale dhane satyubhayataH prAkapAlasthe parakapAlasthe vA candre nataphalamRNam,evametau grahaNe sphuTatarau vidhAya tAbhyAmevAtra tithiH sAdhyA / kaizcidityatrAsakadidaM karma kRtaM paramanuktatvAnnAsakRtkriyate, tathA kaizcidapi sUryAcandramaso ktirapi natena saMskRtA taccaivaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) karaNakutUhalam / ravigatiphalaM ravihareNa bhAjyaM labdhena ravicandravigatirapi saMskAryA, candragatiphalaM candrahareNa bhAjyaM labdhaM prAkkapAlasthe candre gatiphale RNa bhuktau dhanam, anyathA RNamityarthaH / etannatakarma sUkSmamicchatAnyatrApi tithyAnayane sUryAcandramasoH pRthaGgataM vidhAya kartavyam, uktaM ca idaM grahANAM natakarma yuktaM svalpAntaratvAnna kRtaM tadAdyairiti grahaNadRggaNitayorekatvaprayojanAyAvazyaM kartavyamiti bhAvaH / iti nataM kramajyAnatakramaM siddhAnte proktam, tadevAnena prakAreNa mayoktam, khazarabhAnubhuva ityaGkAnayanaM kramajyayotpannamityarthaH / brahmaguptAcAryasya mate tadeva sammatam, yatkaizvidvalananatadRkarma uttamajyayA kathitaM tadasmAkaM na matam, candramaso dinaM rAtririti vacanAt sUryasya rAtridalaM candradinArddhamiti, rAtridalam 16/49 iSTaghaTI pUrNimAghaTI 11 / 51 ubhayorantaram 4 / 77 prAGgatamunatam 25 / 3 sUryasya natArtha rAtrizeSe gate vA bhavati samaye vejjanma tattadvaTIbhiH saMyukte vAsarArddhe khalu nataghaTikAH prAkUpratIcyo bhaveyuriti sUryasya 25/3 pazcime'rthAccandro tameva sUryasya natam natena 4 / 57 hInAH khaguNAH 25/3 natenaiva 4 / 57 guNitAH 124|0 sUryanatena 25 / 3 triMzaddhInAH 4 / 57 sUryanatenaiva guNitA 12 4 / * evamebhiH khazarabhAnubhuvaH 11250 bhaktA labdharmazAdi 90 / 43 / 32 dazavarjitam 80 / 43 / 32 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (57) raviharo'yaM svadazAMzena 8 / 4 / 21 Uno jAtazcaMdraharaH 72 / 29 / 12 ravimandaphalam / 38 // 4 rvihrennaaptmNshaadi0|0|28 candramandaphalam 4 / 19 / 52 candrahareNa labdham / 3 / 34 prAkapAlatvAtphalasyarNatvAddhanam, gateHsvalpAntaratvAnnataphalamupekSitam, nataphalasaMskRto'rkaH 8 / 0 / 4 / 17 candraH 1 / 27 / 35 / 18 AbhyAM tithireSyA 11 / 38 // atha grahANAM tAtkAlikatvamindravajrayAhayAtaiSyanADIguNitA dhubhuktiH SaSTayAhRtA tadrahito yutazca / tAtkAlikaH syAtsvacaraH zazIno parvAnta evaM samaliptako staH // 4 // yAtaiSyeti-gatagamyeSTaghaTIbhiryahasya dinabhuktirguNyA SaSTyA bhAjyA labdhenaudayiko grahastAtkAliko'nyo vA gataphalena rahito gamyena yuto vakriNi viparItamevaM tAtkAlikaH spaSTau caraphalena saMskRtau, evaM tAtkAlikau ravicandrau kRtau samalisako staH / atra pantighaTIkaraNe zeSatyAgo bhavati, tena candro gatibAhulyAdalpAntaraM bhavati, ato vibhAnvindoraMzA dvAdazabhirbhAjyAH zeSAMzA harAttyAjyAsteSAM kalAstAbhizcandrasUryayorgatI pRthak atyantareNAptena kalAphalena yutau samanvitau samaliptiko staH / yathaiSyaghaTIbhiH 11 / 38 ravigati 61 / 21 guNitA 713 / 42 SaSTayA bhaktA labdhena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) karaNakutUhalam / kalAdinA 11 / 53 yutaH, evaM gamyaghaTIbhizcandragatiH 82 9 / 35 yAtaghaTI 3 / 11 guNite SaSTayA bhakte kalAdiphalena yutau gamyatvAtsvalpAntaratvAdvikalAbhede'pi na doSaH / amAvAsyAyAM ravicandrau rAzyAdisamau pUrNimAyAM ca SaDrAzyantare lavAdisamau tAtkAlikazcandraH 2 / 0 / 16 / 8 sUryaH / 8 / 0 / 16 / 10 pAtaH 4 / 1 / 36 / 15 // // 4 // atha zarasAdhanamupajAtyAhasapAtatAtkAlikacandradoA trinI kRtAptA ca zaro'GgulAdiH / sapAtazItadyutigoladiksyAnmeSAdiSaDyaM khalu saumygolH||5|| sapAteti tAtkAlikapAtena sahitasya tAtkAlikacandrasya bhujajyA kAryA sA tribhirguNitA kataizcaturbhiktA labdhamaMgulAdiH zaraH syAt / sapAtacandrasya golavazAdigyasya tAdRzaH sapAtacandre saumyagolasthe saumyazaraH yAmyagolasthe yAmyazaraH sagolaH kathaM digityAha-meSAdIti-meSAdirAziSa saumyagolaH, aparaM tulAdiSaGgaM yAmyagolaH yathA pAtaH 4 / 1 / 36|15cndrH 2|0|16|8sNyutH spaatcndrH6|1|52 / 23 bhujaH 011 // 52 // 23 jyA 3 / 56 trinI 11 / 48katAptA 2 / 57 zaroM'gulAdiH sapAtacandro dakSiNagole tena dakSiNaH // 5 // athAyanajJAnaM prakArAntareNa zarAnayanaM sAr3heMndravajayAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gnnkkumdkaumudiittiikaasmetm| (59) yAmyo'paraM karkamRgAdiSaTe te cAyana dakSiNasAmyaka stH| khAzvAH 70 zarAGgAni 66 raseSavo 56'ni vedAzca 43 dhiSNyAni 27 khagAH 9 zarasya // 6 // khaNDAni taiH krAntivadatra sAdhyo bANaH klaadistrihRto'nggulaadiH| makarAdiSaTamuttarAyaNaM karkAdiSadaM dakSiNAyanaM bhavati / khAzvAH 70 zarAMgAni paJcaSaSTiH 65 raseSavaH SaTpaJcAzat 6 agnivedAstricatvAriMzat 43 dhiSNyAni saptaviMzatiH 27 khagA nava 9 etAni zarasya khaNDAni SaT, taiH krAntiyat kAntisAdhanoktavidhinA bAhubhAgAstithyuddhatA ityAdimA kalAdiH zaro bhavati tribhirvizakte'gulAdiH syAt / atha sapAtacandraH 6 / / 52 / 23 bhujaH / 1 / 52 / 23 asyAMzAH 1 / 52 / 23 paJcadazabhirbhAgona patati tena bhuktazarakhaNDAbhAvaH, bhogyaprathamakhaNDena 70 bhujAMzAH 1 / 52 / 23 guNitAH 131 / 6 paJcadazabhirbha labdhaM kalAdiH 8 . 44 trihRto'gulAdiH 2 / 55 vidhibhedAdalpAntaraH aMgulAdizarasyaivAtropayogastasmAdbhuktamaye sarvatra kalAderupayogaH // 6 // __ atha candrAdivimbAnAmaMgulamAnamindravajArddhanopajatayA cAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) karaNakutUhalam / bimbaM vidhoH syAtsvagatiyugAdribhaktA rakherdasrahatA zivAptA // 7 // vinIndubhuktisturagAMgabhaktA bhUbhAkabhuktyadrilavena hInA / rAhuH kubhAmaNDalagaH zazAMka zazAMkagazchAdayatInabiMvam // 8 // candrasya sphaTabhaktiryagAdibhizcataHsaptatidhi 74 bhaktA labdhaM candrabimbAMgulAni syuH, ravispaSTAgatirdanAtyAM 2 guNitA zivairekAdazabhi 11 bhaktA labdhaM ravibimbaM syAt / atha candrAktistriguNA turagAGgaiH saptaSaSTibhi 67 bhaktA sUryabhukteH saptAMzena 7 hInA bhUbhA chAyAbimbaM syAt / bhUchAyAyadvidhukakSA tAvadvartate, yathA candragatiH 8 29 / 35 yugAdri 74 bhaktA labdhaM candrabimbam 11 / 12 aMgulAdiH / ravigatiH 61 / 21 dalahatA 122 / 42 ziva 11 bhaktA labdhaM ravibimbam 11 / 9 candragatiH 829 / 3 triguNA 2488 / 45 turagAMga 67 bhaktA labdham 37 / 32 ravibhukteH 61 / 21 saptamAMzena 8 / 45 hInaM bhUchAyAbimbam 28 / 22 / svasvayojanabimbAnayanam / svasvapAtakalAbhiH kakSA guNitA cakrakalA 21600 bhaktA labdha yojanAtmakaM bimbaM bhavati / evaM kataravevimbaM yojanAtmakam 6522 candrasya 480 evaM sarveSAM yathAsthAnaM pradarzayiSyAmaH / atha chAdakamAha rAhu bhAmaNDalagazcandra chAdayAta, candramaNDalagaH suuyaabmbmaacchaadyaat| atazcandra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNakakumudakaumudITIkAsametam / (61) ahe candrabimbaM chAyaM zUmA chaadikaa| sUryagrahaNe sUryabimba chAyaM candrabimbaM chAdakaH // 8 // atha grAsapramANamupajAtyAhayacchAdyasaMchAdakamaNDalaikyakhaNDaM zaronaM sthagita tadAhuH / channaM punazcchAdyavivarjitaM tatkhacchannametanikhilagrahe syAt // 9 // chAdyacchAdakabimbamAnayoryogasyAI zareNa hInaM sthagitaM grAsapramANaM chnnmityrthH| tacceccharonaM bhavati tadA grahaNAbhAvaH channaM chAyamAnena hInaM sadaMgulAdikhacchannaM syAt, etattulyamAkAzaM bimbAdupari chAdayati, paramakhacchannaM navAMgulAsannam, channaM viMzatyaMgulAsannam etatsarvagrahaNe sambhavati / yathA chAyaM candrabimbam 11 / 12 chAdakaM bhUbhAbimbam 28 / 22 uttayoraikyAIm 19 / 47 yadA zarAbhAvastadA paramamAnaikyakhaNDamaMgulaviMzatyAsannam 19 // 47 zareNa 2 / 57 hInaM sthagitam 16 / 50 channaM caitacchAyamAnena 11 / 12 vivarjitaM jAtaM khacchannam 5 / 38 atha viMzopakArtha kSepakazlokaH-"channaM nakha 20 guNaM rutvA chAyamAnena bhAjitam / channam 16 / 50 viMzati 20 guNam 336 / 40 chAyena 111 12 bhaktaM labdhaM viMzopakA bhavantIti vyavahAraH 30 / 3 paramaviMzopakAzcatvAriMzadAsannA bhavanti // 9 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) karaNakutUhalam / atha sthitivimarde minnajAterupajAtyAhadvighnAccharAcchannayutAhatAtpadaM khASTendunighnaM vivaraNa gatyoH / bhaktaM sthitiH syAdaTikAdirevaM khacchannato mardamapi prajAyate // 10 // pUrvAnItaH zaro dvAbhyAM guNanIyazchannena yutaH punastacchanena guNitastasmAtpadaM mUlaM grAhyaM tanmUlaM khApTendubhirazItyuttarazatena guNitaM candrasUryasphuTabhuktyantareNa bhaktaM labdhaM ghaTikAdisthitirbhavati, channavatkhacchannenaiva vimardai bhavati, yato bhUbhA sUryagatyA pUrvato yAtyato ravigatirgrahItA / yathA shrH2|57 dvinna 5 / 54 channena 16 / 52 yuta 22 // 44 channenaiva guNitaH 382 / 40 mUlam 19 / 34 khASTendubhiH 180 guNitam 3522 / 0 candrasUryayorgatyantareNa 768 / 14 bhaktaM labdham 4|35mdhysthitighttikaadikaa, paramAsthitiHpaJcaghaTikAsannA, evaM khacchannato mardaH, dviguNazaraH 5 / 54 khacchanena 5 / 38 yutH13|32 khacchannena guNitaH 64 / 58 padam 8 khASTenduguNam 1440 bhuktyantareNa 768 / 14 bhaktaM labdhaM mardaghaTikA / 55 paramavimardaH / ghttikaaiyaasnnH|| 10 // atha grahaNamokSayoH sthitivimardAnayanaM pazcakAlasAdhanamindravajAtrayeNAhavikSepato nAgayugairvibhaktA nADyAdikaM yatphalamatra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gnnkkumudkaumudiittiikaasmetm| (63) labdham / dviSThA sthitistena yutA vihInA syAtAM kramAtspArzikamokSakete // 11 // oje pade pAtayuto vidhuzcedyugme'nyavaM sthitivadvimaH / sUryodayAdastamayAcca gamyo madhyo grahaH parvavirAmakAle // 12 // sthityA vimardaina ca varjite'sminstaHsparzasammIlanake krameNa / yukte'tha tasminsthitimardakAbhyAM muktistathonmIlanakaM nijAbhyAm // 13 // vikSepata iti zarAtkiMlakSaNAnnAgayugai48 vibhaktA nADyAdikaM phalaM labdhaM tena phalena dviSThA sthitirekatra yutAnyatra hInA satI krameNa sparzamokSayoH sthitI bhavataH, atraitasminneva candragrahaNe na tu sUryagrahaNe ceyadi pAtayuto vidhurojapade syAttadaivam, atha yadi sapAtacandro yugme pade syAttadA phalayutA mokSasthitiH phalahInA sparzasthitirbhavati evaM sthitivadvimarde'pi sAdhye, atra bhAsthe sparzamokSazarAdetatkarma sAdhitam, tadvacanaM ca vikSepata iti madhyavikSepAna bhavati, svasvavikSepAditi jJeyam, madhyavikSepAdetatkarma kartuM na yujyate yato madhyasthitayoH samamantaraM na bhavati / zarasyAnyadiktvAt, tasmAtsvamaukSike te // 11 // svavikSepAditi sambhavatIti mayA tu vRddhasampradAyamanusRtyodAhriyate / yathA madhya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (64) karaNakutUhalam / zaraH 2 / 57 nAgayugai 48 bhaktaH labdhena / 3 madhyasthitiH 4 / 35 dviSThA 4 / 35 sapAtacandro viSame pade tena yutA satI sparzasthitiH 4 / 38 hInA satI mokSasthitiH 4 / 32 evaM labdhaphalena * / 3 madhyavimardaH / 55 punaH san 1 / 58 sparzavimardaH, hInaH san 1 / 52 mokssmrdH| sUryodayAditi-sUryagrahaNe sUryodayAcandragrahaNe sUryAstamayAdAvi,aiSye parvAvasAnakAle darzapUrNamAsyante sphuTamadhyapahA syAt, candragrahaNe sa madhyagrahaH pUrNamAsyantaH sUryagrahaNe sa eva lambanasaMskRtaH sphuTadarzAntaH, atha spArzikasthityA spArzikavimardana ca varjite hIne parvAnte tithyante yathAkramaM sparza sammIlanakaM ca syAt, atha nijAbhyAM svIyAbhyAM maukSikAbhyAM yukte'smin parvAntakAle krameNa mokSasamunmIlanakaM ca syAta,ubhayozchAyacchAdakayomaNDale samparkaH smmiilnmiti,chaayaavRttaakhilgrsnNchaaybimbaadrshnmityrthH| madhyagrahamiti yAvat, zarADulamAnena chAdanacchAdanaM channamityarthaH / tanmadhyagrahaNametasmAdadhikaM na chAdyate ityunmIlanamiti, madhyagrahaNAnmucyamAne chAyabimbasparzanamAtraM mokSa ityubhayorbimbayoH pRthagbhAvaH chAyabimbAdhiko yAvaddhAsaH, sparzasthityA 4 / 38 parvAntakAlam 11 / 38 hInojAtaH sparzakAlaH 7 / 0 sparzamardana 1 / 58 rahito jAtaH sammIlanakAlaH 9 / 40 tithyantaH 11 / 38 mokSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (65) sthityA 4 / 32 yukto jAto mokSakAlaH 16 / 10 sa eva parvAntakAlaH 11 / 38 mokSamardana 1 / 52 yukto jAta unmIlanakAlaH 13 / 30 sparzakAlaH 7 / 0 mokSakAlaH 16 / 10 anayordvayorantaram 9 / 10 jAtasparzamokSayorantarakAlaH ghaTyAdiH puNyakAlagrahasthitiH // 13 // atha valanAnayanamupajAtIndravajropajAtyAhakhAGkA 90 hataM svadyudalena bhaktaM sparze vimuktau ca nataM lavAH syuH / tajjyAhatAzvAkSalavA vibhaktAstribhajyayA prAgapare nate syAt ||14|| saumyAntakAzA valanaM grahasya yuktAyanAMzasya tu koTijIvA bANairvibhaktAyanadiktathAnyadbhAgAdyamekAnyadizostayostu || 15 || yogAntarajyAhatamAnayogakhaNDaM tribhajyAhRtamaGgulAdyam / sphuTaM bhavettailanaM vIndroH prAggrAsamokSe viparItadike // 16 // sparzavimukte mokSe ca yannataM tatkhAddhairnavatibhiH 90 svadinArddhena candragrahaNe rAtryarddhena ravigrahaNe dinArddhana bhaktaM natAMzAH syuH, teSAM natAMzAnAM jyayA guNitAH svadezAkSAMzAstrijyayA viMzatyuttarazatena 120 bhaktA labdhaM sparzamokSavalanamaMzAdiH syAt, pUrvanate prAkkapAle saumyaM valanam, aparanate pratyakkapAle'ntakAzaM yAmyaM valanam / ayanAMzayuktasya tAtkAlikagrahasya vezcandrasya vA koTijyA bANaiH paJcabhirbhaktA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 66 ) karaNakutUhalam / labdharmazAyamAyanaM valanaM syAt, taccAyanadik, yadi sAyano grahaH saumye'yane tadA saumyam, yadi yAmye'yane tadA yAmyam, tayorakSavalanAyanavalanayorekadizi yogo bhinnadizi viyogaH kAryaH tasya yogasyAntarasya ca yA jyA tayA guNitaM chAdyachAdakamAnaikyArddha vibhajyayA bhaktaM sphuTaM valanaM bhavati, yogapakSe saiva dika, antarapakSe'dhikavalanasambadhinI bhavati / tacca balanaM ravIndvoH prAgyAsamokSe viparItadikkam iti prAgyAsaM sparzavalanaM ravergrahaNe viparItaM deyaM yAmyaM cetsaumyaM jJeyam, saumyaM cedyAmyamiti, indorgrahaNe mokSavalanaM viparItaM yAmyaJcettadA saumyam, saumyaM cettadA yAmyam / vizeSazcAtra khamadhye pAtAle 'cAkSajavalanAbhAvaH, valanaM caturviMzatyaMzapramANam, karkAdau makarAdau ca balanAbhAvaH sadohyam, paramaM spaSTavalanamaGgulapazcadazAsannam / yatra paTSaSTipalAMzAstatra paramaM spaSTavalanaM viMzatyaGgulamuktaprakAreNa bhavatIti jJeyam / iha samamaNDalaM draSTuH prAcI, samamaNDalAdiSTe nate kAle viSuvanmaNDalaprAcI yAvatAyanazcalati tAvattaddikapAlodbhavaM jJeyam / atha viSuvanmaNDalAtkrAntimaNDalaprAcIM yAvatAyanazcalati tadAyanaM tahigjJeyam / tayoryogaviyogAtsphuTamiti / samamaNDalAtkrAMtimaNDalaM yAvatAyanazcalati tatsphuTaM valanamiti / atha grastodaye yastAste sparzamokSavalanAnayanamucyate rAtreH zeSe gate vA ityAdinA jAtakavacanAnnatamAnIya khAGkahataM svadinArthena bhaktaM lambanana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (67) tAMzAsteSAM bhujaM kRtvA jyA sAdhyA tataH prAgvadakSavalanamAneyam |uktN ca parvamAlAyAm,--svarAtrau zeSajA nADyo yudalaM sparzamokSayoH / nataM syAtsvadinaM prAgvattannADyaH SaDuNA lavAH 3 tagujajyA palAMzannI trijyAbhaktA lavAdikam / valanaM syAdudagyAmyaM grahaNaM prAkparasthite 2 punaruktam, rAtreH zeSaghaTIyuktaM dinArddha prAGgataM kheH / rAtrergataghaTIyuktaM dinArddha pratyaGgataM raveH 1 dinazeSaghaTIyuktaM nizArddha prAGgataM bhavet / sUryodayAguGgizArddha pratyagindornataM matam 2 tataH khAGkAhatamityAdikAryam | brahmatulyabhASye tu grastodaye spArzikanataM yastAste maukSikaM natam / svadinArddhAdyAvadadhikaM bhavati tasya svadinA - vazAdazAnprasAdhya navate 90 rvizodhya tajjyAM kRtvA'kSAMzaiH saGgaNya trijyayA bhAjyaM tadakSajaM valanaM syAt / grastodaye saumyaM grastAste dakSiNamiti / etadudAharaNaM yathAsthAnaM darzayiSyAmaH / astAtsparzaghaTI 7 candradinArddham 16 / 49 anayorantaraM sprshntN9|49praak khAGkAhataM883 / 30 svadinArthena 16 / 49bhaktaM labdhaM natAMzAH 52|32|13essaaN jyA 95 / 2 anayAkSAMzAH 24 / 35 / 9 guNitAH 2336 / 28 / 58 trijyayA 120 bhakte labdhamAkSajavalanamaMzAdiH 19 / 28 / 14 prAGgatatvAduttaram, athAyanAMzAHsparzakAlaH 7yAtyeSyanADItyAdinA spArzikazcandraH 1 / 29 / 11 / 38 sAyanaH 2 / 17/19/20 koTi 0|12|4|40jyaa 26 / 1bANairbhaktA labdhamAyanaM valanam Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 68 ) karaNakutUhalam / 5 / 13 saumyAyanatvAtsaumyam, AsannAkSayorekadiktvA - yoga: 24 / 40/40 asya jyA 49 / 52 anayA candrabhAmAnayogakhaNDam 19 47 hatam 986 / 31 / 44 trijyayA 120 bhaktaM labdhaM spaSTavalanamaDulAdiH 8/13/9 mokSakAlaghaTI 16 / 10 candradinArddhayorantaraM prAGgatam 0 / 39 khA90 guNitam 58 | 30 candradinArddhena 16/49 bhaktaM labdhaMnatAMzAH 3 / 28 / 43 eSAM jyA7 / 18anayAkSAMzAH 24 / 35 / 9 guNitAH 179 / 28 trijyayA bhakte labdham 1 / 29 / 44 prAGgatatvAduttaram / athAyanam, mokSakAlaH 16 / 10 tAtkAlikazcandraH 2 / 1 / 18 / 44 sAyanaH 2 / 19 / 26 / 26 koTiH 0|10|33|34jyaa21|47 bANai 5 bhakte labdham 4 / 21|24uttraaynntvaaduttrm| akSajAyanayorekadiktvAdyogaH 5/51|8asyjyaa 12 / 17 anayA mAnayogakhaNDam 19 / 4 7guNitam 256 / 1 1 trijyayA 120 bhaktelabdhaM sphuTavalanam 2|8|5saumym // 16 // atha spArzika mokSikazarAvindravajrayAhamAdhyaH zarastvojapadodbhavazcetsthityagni3 bhAgonayuto yutonaH / yugme vidhorvA prathamAntyabANI candragrahe vyastadizaH zarAH syuH // 17 // mAdhya iti madhyagrahaNakAlikaH zaro yadi viSamapadasthasapAtacandrAdutpannastadA madhyasthititRtIyabhAgenono rahitaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (69) san sparzakAlikaH zaro bhavati / sthite tRtIyabhAgena yuto madhyakAlInaH zarontyakAlIno mokSakAlInaH zaro bhavati / yugmapadodbhavazcettadA sthititRtIyabhAgena yutaH sanspArzikaH, hInaH sanmaukSikaH zaraH syAt / evaM vidhozcandragrahaNe na tu sUryagrahaNe / vA athavA vidhostAtkAlikAtsapAtacandrAtpatha. mAntyavANau sAdhyau, te sparzamadhyamokSazarAzcandragrahaNe parilekhakarmaNi viparItadizo jJeyA naanytr|uktN ca, "nityazo'kasya vikSepA parilekhe ythaakrmm|vipriitN zazAGkasya" iti| yathA madhyasthitiH 4 / 35 tRtIyabhAgena 1131ojapadatvAnmAdhyaH zaraH 2 / 57 hIno jaatHsprshshrH1|26mdhyshrH 2 // 57 sthititRtIyabhAgena 1 / 31 yuto jAto mokSazaraH 4|28idN karma mAdhyazarasyaiva / atha prakArAntareNa spArzika zcandraH 1 / 29 / 11 / 38 tAtkAlikapAtena 4 / 1 / 35 / 53 yutaH 6 / 047 / 31 bhujaH 0 / 047 / 31 jyA 1139 trinI 4 / 57 kRtAptA zaro jAto yaamyH1|14sprshkaaliinH mokSakAlikaH pAtaH 4 / 1 / 36 / 21 cndrenn2|1|18|44 yuktaH 6 / 2 / 55 / 5 bhujaH 0 / 2 / 55 / 5 jyA 6 / 7 vighnI 18 / 21 kRtAptA mokSazaro dakSiNaH 4 // 35 // 0 prakArAntarabhedAdalpAntaram // 17 // atha parilekhamindravajrAdvayenAhagrAhyArddhasUtreNa vidhAyavRttaM mAnaikyakhaNDena ca sAdhitAzam / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 70 ) karaNaku tUhalam / bAhye'tra vRtte valanaM yathAzaM prAkspArzikaM pazcimatazca mokSam // 18 // deyaM kheH pazcimapUrvataste jyAvacca bANau valanAgrakAbhyAm / utpAdya matsyaM valanAyakAbhyAM mAdhyaH zarastanmukhapucchamUtre // 19 // same bhUtale padAdau vA grAhyasya candragrahaNe candrasya ravigrahaNe raveH bimbamAnAGgulasyArthenAbhISTasthAnakalpitabindormaNDalaM kRtvA grAhyagrAhakamAnayogArddhapramANena karkATakena sUtreNa vAnyadvRttaM tasmAdeva bindoH kRtvA tasmAdvindorupari pUrvAparaM tathA dakSiNottaraM rekhAdvayaM kartavyam / evaM sAdhitadikke bAhye:tra vRtte valanaM deyaM tacca yathAzaM dakSiNasyAM yAmyaM saumyamuttarasyAm, prAgyAsamokSe viparItadiktvam iti pUrva samprasAya tatrApi candragrahaNe spArzikaM valanaM prAcIcinhAt, maukSikaM pazcimacihnAnneyam, ravigrahaNe tu spArzikaM pazcimato maukSikaM pUrvataH, tatazcandragrahe vyastadizaH zarAH syuriti pUrva samprasArya spArzikamaukSikavalanAgracihnAbhyAM spArzikazarAGgulapAramite zalAke krameNa svadigabhimukhe jyArUpeNa deyaH / sparzavalanAgrAtsparzazaro deyaH / maukSikavalanAgrAnmaukSikazaro deyo jyAvat / evaM dhanurAkAre bAhyavRtte rekhApradeze zaradvayAyaM cinhaM vidhAya madhyarArthamAha-utpAdyedhi - valanadvikAntaramitAdika sUtrasyaikAgraM sparzavalanasyopari dhRtvA tena vimbArddhaM kuryAt, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (71) atha maukSikavalanAmAttenaiva sUtreNa bimbArddha kArya tayobimbAyoryatra saGgamastatra mukhapucche prklpye| atha valanAyakAyAM samatulyapramANena kATakena vRttadvaye kRte vRttayoH samAse matsyAkAra utpadyate tanmadhyasUtre tanmukhapucchasUtramiti, tasya mukhAtkendravyApinI pucchaparyantaM rekhAM kRtvA // 14 atha sparzAdisthAnamupajAtyAhakendrAdyathAzaM svazarArakebhyo vRttaiH kRtAharukhaNDakena / syuH sparzamadhyagrahamokSasaMsthA mAGkane nmadhyazarAgracinhAt // 20 // kendrAditi-tasmAtkendrAnmadhyasthitabindormadhyazaraH svadigabhimukho deyaH, evaM zaratrayAyaM cinhayitvA ravigrahe grAhakasya candrasya khaNDakena candragrahaNe bhUbhAyAHkhaNDakena mAnA na tatkendrAditi-karkATakena sparzazaracinhAdvRttaM kuryAt / tadazyantare grAhyavRtte yatra spRzati tatra sparzo jJeyaH; evaM maukSikazarAmakatavRttasamparkAnmokSasthAnaM jJeyam, madhyazarAyakatavazAnmadhyagrahaNasaMsthAnaM jJeyam, tatra yadA madhyagrAso prAhyabimbamullaMghya yAvadahiHpatati tAvadAkAzaM gRhyate tatra sarvagrahaNaM jJeyam, yadA tu grAhyabimbaikadeze gRhNAti tadA tAvadeva khaNDanahaNam, yadA yAhyaM na spRzati tadA grahaNAbhAvaH // 20 // atha sarvagrahaNopayogamiSTapAsaM cendravajrAtrayaNAha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) karaNakutUhalam / AdyantyavANAgragate ca rekhe jJeyAvimau pragrahamuktimAgau / mAnAntarArdaina vilikhya vRttaM kendre'tha ta nmArgayutadvaye'pi // 21 // bhUbhAIsUtreNa vidhAya vRtte sammIlanonmIlanake ca vedye / mArgapramANe vigaNayya pUrva mArgAGgulanaM sthitibhaktamiSTam // 22 // iSTADDalAni syuratha svamArge ddyaadmuunissttvshaattdye| vRtte kRte grAhakakhaNDakena syAdiSTakAle grahaNasya sNsthaa||23 // itIha bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdhabudvivallabhe zazAGkaparvasAdhanam // 5 // atha madhyazarAmabindoH sparzAgraparyantaM rekhAM likhetsa grAhakasya grahaNamArgaH, yato madhyazarAgracihnAdeva mokSazarAmaparyantaM rekhAM kuryAtsa mokSamArgaH, zaratrayaM sparzinI sA rekhA dhanurAkArA bhavati,mAnAntarArddhaneti-grAhyagrAhakamAnayorantarasya yadarddha tatpamitena karkATakena kendre vRttaM kuryAta, tasya vRttasya pUrvavihitagrahamArgarekhAyAzca yatra yogastatra bhUcchAyAmAnAImiti karNATakena vRttaM kuryAt, tadbAhyavRttaM yatra spRzati tatra sammIlanamokSAsanam, sammIlanamiti vRttamokSamArgayoryatra yogastatra bhUcchAyAmAnArddhamiti karnATakena vRtte kate tena grAhyAsaMsparzAt sammIlanaM jJeyam, sparzAsannamunmIlanamiti vizeSA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 73 ) zvAtra cchAdakArddhasUtreNeti noktaM bhUbhayaivoktaM tasmAtsUryagrahaNe sammIlanonmIlanayorabhAveo jJeyaH / kadAcitsvalpAntaramucyate tathApi bimbayoga eva bhavati tattu khacchannam, ubhayozchAdyacchAdakayorbimbasAmyAt / atheSTayAsamokSagrAsaH // mArgeti / kazvitpRcchati sparzakAlAdanantaramabhISTakAlagate mokSakAlA - tpUrva vASTakAle kiyAnyAsastadA grAsamArgarekhA mokSamA'gairekhAGgulaiH parimIya tairmArgAGgulairiSTakAlaM guNayet, tataH krameNa sparzasthitimokSasthitighaTikAbhirguNayet tanmitAnISTAGgulAni tAnyaGgulAni yatheSTaM svamArge dadyAt yatheSTagrAsa iSTasparzazarAtsparze mArge mokSazarAnmokSamArge iSTAGgalaizcinhaM kRtvA tadagra iSTAGgulAyacinhe grAhakamAnArDena vRtte yAvadvAhyamAcchAyate tAvadiSTakAle grahaNasya saMsthAnaM jJeyam / yathA sparzAdiSTaghaTI 1 sparzamAnAGgulaiH 19 guNitaiH 19 sparzasthityA 4 | 38 bhaktAllabdham 4 / 6 iSTAGgalAni / atha parilekhaM vinA sparzamadhyamokSajJAnamucyate -"saumyAMze yadi zAyako'naladizi prAcyAM zazAGkagrahazchannaM pUrvamathAntakasya dizi tanmuktiH kramAdrakSasAm / yAmyazcedvizikhastadendrakakubhaHsparzaH purArerdizi cchannaM saumyadizIdamuktamanalA muktIrimAH syuH kramAt " iti // 1 // yayA grAhyArddham 5/36 mAnaikyArddham 19 46 sphuTaM sparzavalanaM saumyam 8 / 21 / 3 spaSTaM mokSavalanaM saumyam 2 / 8 pare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat d www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (74) karaNakutUhalam / dakSiNe sprshshrH||16mdhyshrH2|27mokssshrH4|48prH uttarAbhUcchAyAmAnArddham 14|11maanaarddhm8|35evmtr nipuNena vicArya parilekho vidheyH|ath grastodaye candrasparzanatAyo dAharaNam zake 1528 bhAdrapadapUrNimAyAMzanau 26|33abdaaH 423adhimaasaaH157|avmaani2459 ahargaNaH1546 950audyikomdhyo'rkH5|7|59cndrH1025||3|34 uccam 2|22|36|44paatH 6 / 26 / 3 / 54 audayikAHsvadezIyAH, candrasya rAmabIjam 0 / 15 / 0 ravarmandaphalamRNam 2 / 8 / 12 candramandaphalaM dhanam 4 / 27 / 34 spaSTo'rkaH 5 / 4 / 57 / 0 cndrH10|29|27|5aynaaNshaaH18|3|27 carapalAnyRNAni 12 ravigatiH 58|35cndrgtiH 819 / carapalasaMskRtadinAIm 15 // 12 rAtryaddham 14148 eNyA tithiH 26 / 22 dine pUrNimAyAM yAtatvAnnataphalArtham, natAnayanam, dinazeSaghaTIyuktamiti dinazeSaH 4|22raavyrdm 14 / 48 anayoryogaH 19 / nataM prAk, etAvatA madhyAnhAMzumatArtha eva vivaretyAdiprakAreNa sUryonnatameva candranatam tato natavihInahatairityAdinA nataphalaM sUryasya dhanam 0 / 2 / 55 candranataphalamRNam 0|6|46ntphlsNskRto madhyagrahaNakAlaH samakalaH sapAtAtkAlikatyAdinA zarA'GgalAdaH 2 / 24 RNe candrabimbam 1134 bhUnA 2810 channam 17 / 18 sthitiH 4 / 37 RNam, atha sparzanatArthamudayAdgataghaTyAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (75) 22021 samaye sparzastena dinazeSaH 8 / 30 candrasya rAtrizeSa evetyAdivat 21 rAtrizeSaghaTyaH 8 / 3 candradinAIm 14 / 48 anayoryogaH 22 / 51 sparzana prAk khADairguNitam 2006 / 30 yudalena 14 / 48 bhaktaM natAMzAH 138 / 5719 raashyaadi4|18|57|9bhujH1|11|2|51 jyA 78 / 34 akSAMzAH 24 / 35 / 9 guNitA 1931 / 10 / 37 trijyayA 120 bhaktaM labdhamAkSavalanamuttaram 16 / 5 bhASyaprakAre tu natAt 22151 dinArddham 14 / 48 zuddham 8 / 3 khADairguNitam 724 / 30 aktaM candradinArddhana labdhaM natAMzAH 48 / 57 navateH zuddhAH 41130 pUrva jAMzasahazamataH prAgvadvalanamiti, anyatyAgavatkAryamiti tadvizeSatvAdalanabodhAya darzitam, subuddhInAmanavagataM kiJcinnAsti, evaM prastAste'pi natadik svayamUhyam, sUryagrahaNe'pi yastodaye prastAste vaktavyaM tadiksAdhanam / iti zrIkaraNakutUhalavRttau cndrgrhnnaadhyaayshcturthH||4|| atha sUryagrahaNAdhikArI vyAkhyAyate tatrAdau paripATI likhyate__ saMvat 1657 ASADhakRSNe varSe zake 1522 pravartamAne laukikazrAvaNavadhAmAyAM candre 28|46atr dine sUryaparvavilokanArthaM gatAbdAH 417 adhimAsAH 154avamAni 9423 audayiko'hargaNaH 152436 rAmabIjAdibIjadezAntarazuddhA madhyamAH, sUryaH 3 / 0 / 36 / 32 candraH 2 / 29 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 76 ) karaNakutUhalam / |40|23 uccam 6 / 11/2/56 pAtaH 2 /26 | 20 candre rAmabIjaM kalAdyarNam 15 ravimandaphalamRNam 0 |28|36 spaSTo'rkaH 3 / 0 / 6 / 34 candramaMdaphalaM dhanam 4 / 41 / 50 spaSTa cndrH2|24|1|57paatH 2|26|55aynaaNshaaH 17/57 / 20 caramalAni 103 RNamatastithighaTI eSyA 28|46 dinArddham 16 | 43 dinam 33 / 26 rAtryarddham 13/17 rAtriH 26 / 34 dalagataghaTInAmiti, dinArddham 16 / 43 gataghaTI 28 / 46 anayorantaraM pazcimanatam 12 / 3 candrasya sahacaratvaM tulyameva yadA rAtrAvamAvAsyAnto bhavati tadA rAtrizeSaghaTIyuktamityuktavannataM sAdhyam / atha nataphalArthaM natavihInahatairityAdinA natena 12 / 3 khaguNA hInAH 17 | 57 natenaiva 12 / 3 guNAH 216 ebhiH khazarabhAnubhuvaH 11 250 bhaktA labdham 52/5 daza 10 rahitaM jAto ravihara: 42/5 asau 42 / 5 svadazAMzena 4 / 12 hIno jAtIMzAdizvandraharaH 37/52 nijaphalaM nijahArahRtamiti sUryanataphalaM kalAdi 0 |40 candranataphalaM kalAdi 7 / 22 ravau pazcimana - tatvAddhanaM nataphalasaMskRto raviH 3|0/7/14 candrasya pshcimnttvaaccndre2|24|1|7RnnN nataphalasaMskRtazcandraH 2 / 23 | 53|45|ath bhukternataphalAnayanamAha ravigatiphalam 2 / 55 hAreNa 42 / 5 hRtaM phalaM vikalA 3 ravivaddhuktau saMskRte jAtA ravigatiH 56 / 58 candrasya gatiphalam 29 / 15 dhanaM hAreNa bhaktaM labdhaM kalAdi 0 / 46 aparakapAlatvAdbhutau 819/50 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (77) maNaM nataphalasaMskRtA candrasya gatiH81814 ataH spaSTAtithiramAvAsyA eSyA ghaTayaH 29 / 24 etatkAlikAH yAtaipyanADIguNitAyubhuktirityAdinA jAtau samakalau, evaM sarvatra jJeyaM dhiimtaa| atha prastutamArabhyate natotratabhAgAn tribhonalagnasyendravanayAhadarzAntakAle tribhahInalagnaM kArya catatkrAntipalAntarekyam / bhinnaikadiktve natabhAgakAH syuH khAGkacyutAste punrunntaaNshaaH||1|| drshaanteti| tAtkAliko'rka ityAdinAmAvAsyAntakAlIna lagnaM saMsAdhya rAzitrayeNa hInaM kArya tena vitrimalagnena samazcedarzAntakAlikaH sUryo bhavati tadA lambanAbhAvaH, vitrinalamAdUne'dhike vA khau lambanaM syAditi jJeyam, vizeSo'tra vitribhalamazabdena dazamaM bhalamaM tatazcAnItaM samyagvalanaM bhavati, sUryasiddhAntAdau dazamAdeva sAdhitaM yato madhyAnhasamAnte darzAnte natAbhAvAtsUrya eva dazamo bhAvastadA lambanasyAbhAvaH, vitribhAdAnItaM kadAcinmadhyAnhAsannakAle grahaNAdikaM na milati tadA dazamAdAnIyate tadeva vAstavaM paraM granthakatA kadAcidapekSayA . sthUlapakSo'pyaGgIkRtaH, yadAlagne rAzivayaM na zudhyati tadA cakra datvA vizodhayet / uktaM ca bhatrayaM cenna zudhyeta cakra datvA vizo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 78 ) karaNakutUhalam / I dhayet / sUryAnastadA vAcyo vitribhastvadhiko'pi san 1 atha vitribhalagnasya sAyanAMzasya krAntiH kAryAzAdistasyAH krAnteH svadezIyAMzAnAM bhinnadiktve'ntaramekadiktve yogaH kAryasteSAM digantare'dhikasyaiva dika, yoge saiva vinatAMzAH syuste natAMzAH khAddhebhyo navatibhya 90 zrayutAH zeSamunnatAMzAH syuH / tathA tAtkAliko raviH 3 / 0 / 35 / 8 darzAntaghaTI 29 / 24 atra sukhAdutkramalagnaM sAyanam 8 / 25 / 14 / 58 vitribham 5 / 25 / 14 / 58 asmAtprAgvatkrAntiraMzAdiH 1 / 54 / 58 uttarAH, sIrohyAmakSAMzAH dakSiNAH 24 / 35 / 9 bhinnadiktvAdanayorantaraM jAtA natAMzAH 22 / 40 / 32 akSAMzazeSatvAdakSiNAH, yato'kSAMzAH sadaiva dakSiNA bhavanti navati 90 bhyaH zuddhA jAtA unnatAMzAH 67 / 19 / 28 jyA 110 / 35 natAMzajyA 46 / 5 // 1 // atha lambananatyorAnayanaM vaMzasthadvayenAha - tribhonalagnArkavizeSaziJjinI kharAmabhaktA ghaTikAdilambanam / tadunnatajyA nihataM nakhendubhirhataM sphuTaM syAtkhamRNaM tithau kramAt // 2 // tribho - nalagnAdhikahInake khestato'sakRllagnavilambanAdikam / natAMzajIvArkalavAnvitASTahRnnatAMzadikU cAMgulapUrvakA natiH // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (79) vitribhalagnadarzAntakAlInasUryayorvivarasya yA jyA sA kharAmai 30 hRtA bhaktA lambanaM ghaTyAdi madhyalambana syAttadunnatAMzajyayA guNitaM nakhendubhi 120 jellabdhaM sphuTaM lambanaM bhavati, tatspaSTalambanaM vitrio raveradhike tithau darzAnte dhanam, ravehIMne vitrinalagne tatharNametAvatA pUrvakapAle khAvRNaM pazcimakapAle dhanamiti nirNItijJeyA, tribhonalagne'dhika iti lakSaNe kadAcitpUrvakapAle'pi dhanaM pazcimakapAleRNamiti sambhavati tasmAyuktisahAyapakSo'sau na bhavati / madhyalagnasame bhAnau harijasya na sambhava ityAdipakSo yuktimAna dRzyate / parantu yadyatpadyairmahadbhiraGgIkataM tadasmadAyerapyevaM vyAkhyeyamevamasakattato lambanasaMskRtatithirlanaM sAdhyamevaM punarapi yAvasthiraM lambanaM syAdyathA sAyanaM vitribham 5 / 25 / 14 / 58 sAyano'rkaH 3 / 18 / 32 / 28 anayorantaram 2 / 6 / 42 / 30 asya bhujajyA 110 // 2 kharAmabhaktA labdhaM ghaTikAdi 3 / 40 etanmadhyalambanaM tadunnatajyayA 110 / 35 guNitam 405 / 28 nakhendubhirbhaktaM labdhaM lambanam 3 / 2 raveH sakAzAtribhonalagamadhikaM pazcimakapAlatvAcca darzAnte 29 / 24 dhanaM jAtam 32 / 46 evamasakat 32 / 46 yAtaiSyanADItyAdinA raviphalam 31 / 6 audayike sUrya dhanaM kRtamathavA lambanena saMguNya SaSTayA vibhajya labdhaM kalAdi samakalasUryamadhye labdhaM dhanaM kAryamaNe lambane hInaM kAryamiti kate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (80) karaNakutUhalam / tAtkAlikaH sUryaH 3 / * / 38 / 20 sAyanaH 3 / 18 // 35 // 40 darzAntaH 32 / 46 asmAllanaM kAryam 9 / 14 / 39 / 37 vitribham 6 / 14 / 39 / 37 asmAt kAntiH 5 / 53148 yAmyA natAMzAH 30 / 28 / 57 unntaaNshaaH59|31|3 eSAM jyA 103 / 25 sAyanayorvitribhasUryayorantaram 2 / 26 / 3 / 57 asya jyA 119 / 22 kharAma 30 bhaktA ghaTikAdilambanaM madhyamam 3 / 59 prAgvaspaSTam 3 / 25 pazcimakapAlatvAttithau 29 / 24 dhanam 32 / 49 uttare tAtkAlIno raviH 3038 / 22 sAyanaH 3 // 18 // 35 // 42 sAyanalamam 9 / 14 / 57 / 21 vitribham 6 / 14 / 57 / 21 kaantiH6|056 dakSiNA natAMzAH 3036 / 5 yAmyA unnatAMzAH 59 / 23 / 55 natajyA 61 / 1 unnatajyA 103 / 16 vitribhasUryayorantaram 2 / 26 / 21 // 39 asya jyA 119 / 16 kharAma 30 bhaktA ghaTikAdilambanam 3 / 58 spaSTalambanam 3 / 25 jAtaM sthira lambanam 3 / 25 darzAntatithau 29 / 24 dhanaM jAtaH sthiro darzAntaH 32 / 49 madhyagrahaNakAloyam / atha ntyaanynm| natAMzajIveti natAMzAnAM jyA svadazAMzenAnvitASTabhaktA labdhanatAMzAnAM digeva digyasyAH sA natAMzadik, yathA sthiralambanAnayanamaGgulAyA natiH syAt natAMzadik natAMzAH 30 / 3 6 / 5 eSAM jyA 61 / 1 iyaM svadazAMzena 5 / 5 yuktA 666 aSTabhirbhatA labdham 8 / 15 iyamaDulAyA natiH sadaiva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (81) dakSiNA, udayAste paramalambanaM ghaTikAcatuSTayam 4 paramanatiraDulAyA 16 // 55 // 2 // 3 // atha sakRtprakAreNa lambanAnayanaM vasantatilakAdvayenAhasaptAdayaH kumanavo'STadhRtI navendudanA zaratriyamalAH khajinAzca piNDAH / SaTnyazvino jinayamA dvizatI tribhonalagnArkayorvivarabhAgamiterbhavAptAH // 4 // piNDogatastvagatayAtaviyoganinazeSezabhAgarahitaH sahitazca bhogye| unAdhike kharasahatkhalu lambanaM vA prAgvatsphuTaH sakRdato natiranyalagnAt // 5 // sapteti / 77 / 141 / 188 / 219 / 235 / 240 / 23 6 / 224 / 200 ityAdayo nava lambanapiNDA ekAdazaikAdazAntaritabhAgAnAmasarutsAdhitalambanasya paaniiyplaaniityrthH| yadA tribhonalamArkayorantaraM SaTSaSTibhAgA bhavanti tadA paramaM lambanamasakatkarmaNA sAdhitaM ghaTIcatuSTayAtmakamupacayAtmakamutpadyate tataH paramopacayAtmakamekAdazabhiraMzairaSTau khaNDakAni bhavanti tena navamaH piNDo navatyaMzA dvitIyamuktam, atha gaNitAgataparvAntakAlInatribhonalamArkayorvivarasyAntasya bhujabhAgeyo bhavarekAdazabhaktezyo yallabdhaM satsaMkhyaH piNDo gataH uktaM ca karaNaprakAze vitribhalamArkAntarabhujabhAgonanarada vo bhaktAmASTakakubhiH sakatA lambananADyaH sphuTAHprAgvat // 1 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (82) karaNakutUhalam / / atha gatagamyapiNDAntareNa guNitAccheSAdekAdazabhirbhaktena gatapiNDoyu gamye piNDe'dhika sati gamye piNDe hIne rahitaH evaM saMskRte gate piNDe kharasairbhate labdhaM madhyamalambanaM prAgvata, tadunnatajyAnahataM nakhendubhirbhaktamityAdinA kAryamevaM sakadevaika vAramapi bhavati, ato lambanasaMskRtatithyantakAlInalamAnnatAMzAdikrameNa natiH sAdhyA yathA darzAntakAlInavitribhalamArkayorantaram 26 / 42 / 30 bhujabhAgAH66 ekAdazabhaktA labdhaM 6 SaSTho gataH 240 gamyaH 236 piNDayorantareNa 4 zeSAMzAdi 0 / 42 / 27 guNitam 2 / 50 ekAdazabhaktaM labdhena 0 / 15 / 27 gatapiNDe gamyapiNDasya hInatvAdInam 239 / 44 / 33 SaSTibhakte labdhaM madhyamalambanam 3 / 59 vitribhanmotpannonnatajyayA 110 / 35 gunnitm440|29 nakhendubhaktaM jAtaM ghavyAdilambanaM sakasthiraM raveH sakAzAdadhikaM vitrimaM tasmAddhanam // 40 darzAntatithau 29 / 24 yuktaM jAtaH sthiro grahaNasya madhyakAlaH 33 / 4 natiranyalamAditi madhyagrahaNasamayikaH 33 / 4 sUryaH 3 / 0 // 38 // 37 lamam 9 / 16 / 26 / 7 vitribham 6 / 16 / 26 / 7 kAntiH 6 / 46 / 37 natAMzA yAmyAH 31 / 9 / 40 jyA 61 // 58 svadvAdazAMzena 5 / 9 yuktA 67 / 7 assttmktaa8|23iyN natiH sakaprakAreNa lambane kata upayoginI jJeyA // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (83) atha madhyasthityAnayanamindravajrAdvayenAhaspaSTo'tra vANo natisaMskRtaHsyAcchannaMtataHprAgvadataH sthitizca / sthityonayuktAdgaNitAgatAca tithyantato lambanakaM pRthakstham // 6 // svarNa ca tasminpravidhAya sAdhyastAtkAlikaH spaSTazaraH sthitizca / tayonayukte gaNitAgate tatsvarNa pRthaksthaM muhurevametau // 7 // spaSTa iti sthiralambanasaMskRtatithyantakAlInasapAtacandrAjjAtaH zaro natyA saMskRta ekadiktve yutiH bhinnadiktve'ntaraM sa spaSTazaraH syAt, spaSTazareNaiva prAgvacchannaM sAdhyaM sthitizca sAdhyA yathA sakRtprakAreNa tithyantaH 32 / 49 ttsmyikshcndrH3|1|2|46| pAtaH 2 / 26 / 21 / 38 anayoryogaH 5 / 27 / 43 / 24 bhujaH 0 / 2 / 16 / 36 jyA 4 / 46 trinI 14 / 18 katA 4 tA 334 zaro'DulAdiruttaraH natiryAmyA 8 / 15 bhinnadiktvAttayorantaraM jAtaH spaSTazaro yAmyaH 4 / 41 atha bimbAnayanam / bimbaM vidhoriti candragatiH 81914 yugAdri 74 bhaktA jAtaM candrabimbam 1114 aDulAdiravigatiH 56 / 58 dvighnI 113 / 56 zivA 11 lA ravibimbam 10 / 21 sUryagrahe chAyaH sUryaH 10 / 22 chAdakazcandraH 11 / 4 anayoraikyAIm 10 / 42 zareNa 4 / 41 hInam 6 / 1 idaM sthagita channaM vizvAkaraNArtha channaM 6|nkh Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) karaNakutUhalam / 20 guNam 120 / 20 chAyena 10|21aktN vizvA11137 atha sthityAnayanam dinAccharAt 9 / 22 channena 6 / 3 yutA 15 / 23 hatAt 92 // 33 mUlam 9 / 37 khASTendu 180 // 1733 / 0 candrArkayorgatyantareNa 762 / 6 bhaktaM ghaTikAdikaM sthityarddham 2|16praayshH sUryagrahaNe vimrdaanaavH||7|| atha sparzamokSamindravajrAnopajAtyA cendravajayopadizyopajAtyAhasyAtAM sphuTau pragrahamuktikAlau sakRtkRte lambanake sakRtsnaH / tanmadhyakAlAntarage sthitI sphuTe zeSaM zazAgrahaNoktamatra hi // 8 // sakasthityetyAdinA gaNitena tithyAnayanaprakAreNAgatastithyantaH sparzakAle sAdhye sparzasthityonaH kAryaH mokSe sAdhye mokSasthityA yuktaH kAryastAdRzAttithyantAtpUrvoktaprakAreNa lambanaM saMsAdhyaM dviHsthApyaH ekasmin sthitilambanaM tasmin tithau hInayukte tithyante svamRNaM prAgvadvidheyaM tasmAttAtkAlikaH spaSTaH zaraH sthitizca kAryAtayA sthitayA sthityA sparzamokSayorUnayukte gaNitAgatatithyante dvitIyasthAnasthitaM lambanaM svamRNaM kArya tasmAtpunarlambanaM sphuTazaraH sthitizcetyevamasakayAvadavazeSaH syAdevaM grahamuktikAle sphuTau staH, yadi sakRtidhinA lambanaM tadA sakadevAyAtau pragrahamuktikAlau staH, tayoH sparzamuktikAlayoHmadhyagrahaNakAlayoXantare tadgate sparzamokSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (85) sthitI sphuTau staH, sparzakAlamadhyakAlayorantaraM sparzasthitiH mokSakAlamadhyakAlayorantaraM mokSasthitirityarthaH / yathA madhyasthityA 2 / 16 gaNitAgatatithyantaH 29 / 24 sparzatvAdUnaH 27|8ettkaaliinH sUryaH 3 / 0 / 32 / 19 iSTakAle 27 / 8 sAyanaH 3 / 18 / 30 / 19 sukhAdutkramalagnaM sAyanam 8 / 13 / 17 / 5 vitribham 5 / 13 / 17 / 5 kaantiH6|40| 58 natAMzAH 27 / 54 / 11 unnatAMzAH 72 / 5 / 49 jyA 114 / 2 tribhonalagnArkayorantaram 1 / 24 / 46 / 46 jyA 9744 kharAmabhaktA 3115 madhyamalambanaM spaSTalambanam 3 / 5 dhanaM pRthagevaM lambanaM sthityUnaM gaNitAgatena 27 / 8 dhanaM jAtam 30 / 13 sthityartha yathA 30 / 13 etatkAlInasUryaH 3 / 0 // 35 // 55 natyartha vitrinaM sAyanam 5 / 29 / 33 / 37 natAMzAH 24 // 24 // 33 dazamanatajyA 49 / 22 natiryAmyA 6141 etatkAlIna 30|13shcndrH 3 / 0 / 46 / 14 pAtaH 2|26|21|31yogH5|27|7|45shrH4|31 saumyaH natisaMskRtaH spaSTazaro yAmyaH 2 / 10 mAnayogAIm 10 // 42 zareNa 2 / 10 hInam 8 / 32 channam / zarAt 2 / 10 dvighnAt 4 / 20 channena 8 / 32 yuta 12 / 52 hatAt 109 |47muulm 10 / 29 sthitiH 2028 anayA gaNitAgatatithyantaH 29 / 24 sparzatvAddhInaH 26 / 56 asminpRthasthApitam 3 / 5 dhanaM jAtaM sthuulsprshkaalH30|12 evama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (86) karaNakutUhalam / sakatkaraNArtha taatkaaliinsuuryH3|0|3544saaynH3|18 / 33 / 40 sAyanavitribham 5 / 28 / 30 / 16 kAntiH / / 36 / 5 / somyA natAMzAH 23 / 59 / 4 unnatAMza 66 / / 56 jyA 109 / 24 vitribhArkayorantara 2 / 9 / 57 jyA 112 / 57 lambanam 3 / 45 idaM pRthak madhyamasAyanasthityUnastithyantaH 27 / 8 dhanaM jAtam 30 / 33 sthityartham 30 / 33 etatkAlInaraviH 3 / 0 / 36 / 14 candraH 3 / 0 / 57 / 47 pAtaH 2 / 26 / 21 / 32 sAyanasUryaH 3 / 18 / 33 / 34 sAyanavitrinam 6 / 1 / 32 / 35 natAMzA yAmyAH 25 / 12 / 23 unnatAMzA 64 / 47 / 37 ntiH6| 53 sapAtacandraH 5 / 27 / 12 / 19 zaraH saumyaH 4 / 24 natisaMskRtaspaSTazaraH 2 / 29 channam 8 / 23 sthitiH 2 / 28 anayonatithyante 26 / 56 pUrvAgataM lambanam 3 / 25 dhanam 3 / 21 athAsakakarmaNArtham 30 / 21 etatkAlInasUryaH 3 / 0 / 26 / 2 vitribham 6 / 0 / 21 / 34 natAzA yAmyAH 24 / 43 / 49 unnatAMza 65 / 16 / 11 jyA 108 / 44 vitribhArkayorantaram 2 / 11 / 48 / 12 jyA 113 / 54 lambanam 3 / 47 spaSTaM sthiralambanam 3 / 25 pRthagidaM madhyagrahaNasthityUne darzAnte 27 / 8 dhanaM jAtam 30 / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (87) 33 sthityartham 30 / 33 etatkAlInavitribham 6 / 1 / 32 / 35 natiH 6 / 5 sapAtacandraH 5 / 27 / 12 / 59 zaraH 4 / 24 spaSTazaraH 2 / 19 spArziko dakSiNaH sthitiH 2 / 28 anayonatithyante 26 / 56 pRthaksthaM lambanaM dhanaM 2 / 25 jAtaH sthirasparzakAlaH 30 / 21 sthiramadhyagrahaNakAlaH 32 / 49 anayorantaraM spaSTA sparzasthitiH 2 / 28 atha sakallambanena sparzakAlaH sAdhyate yathA madhyA madhyasthitiH 2 / 16 gaNitAgatatithyantaH 29 / 24 UnaH 27 / 8 etatkAlInasAyanasUryaH 3 / 18 / 30 / 9 sAyanavitribham 5 / 13 / 17 / 5 anayorantaram 1 / 24 / 46 / 56 bhAgAH 54 / 46 / 56 bhavAptA 4 gatapiNDaH 219 gatagamyapiNDayorantareNa 16 zeSAMzAdiH 10 / 46 / 56 guNitam 172 / 28 / 16 gatapiNDe 219 gamyapiNDasyAdhikatvAdyutaH 234 / 40 SaSTibhaktA 3 / 54 unnatajyayA 114 / 2 guNitam 444 / 43 nakhendubhaktam 3 / 42 spaSTaM sakallambanam 3 / 42 anena sthityUnatithyantaH 27 / 8 dhanam 30 / 50 sthiraH sprshkaalH| etatkAlInalagnAnnati : sAdhyA, etatkAlInasapAtacandrAccharaH sAdhyaH / atha mokSakAlA nayanam-madhyasthityA 2 / 16 gaNitAgatatithyanto 29 / 24 yuktaH 31 / 40 etatkAlIno'rkaH 3 / 0 / 37 / 18 sAyanaH 3 / 18 / 34 / 38 sAyanavitribham 6 / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (88) karaNakutUhalam / 88 / 8 / 4 kAntiryAmyA 3 / 16 / 42 natAzaH 27 / 51 / 52 unnatAMzAH 62 / 8 / 8 jyA 105 / 55 vitribhArkayorantaram 2 / 19 / 34 / 26 jyA 117 // 47 lambanam 3 / 55 spaSTalambanam 3 / 27 pRthaka sthitiyuktagaNitAgatatithyante 31 / 40 yutaM jAtam 35 / 35 / 7 etatkAlInaravicandrapAtAH sUryaH 3 / 0 / 4 / 34 candraH 3 / / 54 / 13 pAtaH 2 / 26 / 21 / 46 sAyano'rkaH 3 / 18 / 37 / 54 rAtrigataghaTI 1 / 41 samayikaM lagam 9 / 28 / 33 / 57 vivinam 6|28|33|57kaantiryaamyaa 11 / 8 / 48 ntaaNshaaH35|33|57 unntaaNshaaH54|| 16|3ntirdkssinnaa9|35 tithiH24atha zarArtha sapAtacandraH 5 / 28 / 15 / 59 zaraH saumyaH 2054 natisaMskRtaspaSTazaro yAmyaH 6 / 41 channam 4 / 10 zarAt 6 / 43 vinAta 13|22chnnaayuthtaanmuulm 8 / 23 sthitiH 1158 anayA gaNitAgatatithyantaH 29 / 24 yuto jAtaH 31|22asmin pRthak sthApitaM lambanam 3 / 27 yutaM jAtam 34|49sthuulo mokSakAlaH, asatkarmaNArthametat 34 / 49 kAlInaH sUryaH 3 / 18 / 37 / 37 rAtrigataghaTI 1 / 23 samayikaM sAyanavitribham 6|26|47|27kraantiryaamyaa 10|30|20|ntaaNshaa 35|5|11|unntaaNshaa 54 / 54 / 49 eSAM jyA 97453 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (89) vitribhArkayorantaram 8 / 9 / 50 aba deze rAtrau mokSastena parakIyo mokSadarzanakAlaH sAdhyaH, atha lambanArtha vitribhalamArkayorantarasya 3 / 8 / 19 / 50 jyAkaraNArtha bhujH2|21|| 50|10atraanudito'pi yato jIvA bhujakoTI vinA na bhavati uktaM ca granthAntare'pi yatra jIvA vihitA tatrAnuktamapi bhujaM vidhAyaiva jIvA kaaryaa128|22khraamairbhktaa lmbnm3|56 pUrvalambanaM spaSTam 3 / 13 raveH sakAzAtribhonamadhikaM tenedaM dhanamidaM pRthak madhyasthitiyuk tithynte30|40 yute jAtam 34 / 53 atha sthityartham 34 / 53 etatkAlInaraviH 3 / 040 / 21 candraH 3 / 1 / 49 / 56 pAtaH 2 / 26 / 21 / 57 zaroDalAdiH 2 / 50 natyarthametatkAlInasAyanavitribham 6 / 27 / 11 / 7 kAntiryAmyA 10139 / 0 natAMzA yAmyAH 35 / 14 / 9 unnatAMzAH 54 / 45 / 51 natajyA 68 / 54 natiH 9 / 19 natisaMskRtazaraH 6 / 29 chnnm|| - 13 dvighnAccharAt 12 / 58 channayutAhatAt 538 / 22 sthitiH 1 / 58 anayA gaNitAgatatithyantaH 29 / 20 yutaH 31 / 22 asminpRthaksthitaM lambanam 3 / 12 dhanaM jAtam 34 / 35 asakatsAdhyamataH kAlAdvitrinaM kRtvA pUrvavallambanaM sAdhyaM pRthak sthApyamekatrasthalambanaM madhyasthitiyukte gaNitAgatatithyante vidheyam, athAdhike dhanaM hIne hInamevaM lambanasaMskRtakAlAtpUrvavasthitimAnIya tathA gaNitAgatatithyante yuktaM kArya tasminnanaSTalambanaM pUrvavadvidheyaM saMsthito mokSakAla Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) karaNakutUhalam / sthiramadhyagrahaNakAlayorantaraM spssttmoksssthitiH|ath sakalakArArtha mdhysthitiyuktgnnitaagttithyntH31|40ettkaaliinvitribhsuuryaantrm 2 / 19 / 34 / 26 aMzAH 79 avAptA 7piNDaH 236 zeSam 2 / 34 / 26 lambanam 3 / 53 unnatajyayA 105 / 55 guNitaM nakhendu 120 bhaktam 325 spaSTaM sakatpUrvavasthitiH 31 / 40 yuktam 35 / 5 sakatmakAreNa sthiro mokSakAlaH, asmAnnatiH zarazca sAdhyaH / atha sparzakAlInalambanaM yathA dinodayAdgataghaTI 30 / 21 samaye sparzaH, atra yudalagataghaTInAmityAdinA nataM yathA dinadalam 16643gtghttii30|21anyorntrN natam 13 // 38 pazcime khADA 90 hatam 1227 / dinArdhana bhaktA 73 / 23 / 59 natAMzAH eSAM jyA 114 / 43 anayAkSAMzAH 24 / 35 / 9 guNitAH 2820 / 19 / 36 trijyayA labdham 23|30|9pshcimnttvaaddkssinne idamAkSajaM valanam 23 // 30 // 9 // athAyanavalanam // sparzakAlInasUryaH 3 / 0 / 26 / 2 sAyanaH 3 / 18 / 33 / 22 bhujH2|11|26|38kottiH0| 18 / 33 / 22 jyA 3816 bANe 5 bhaktA labdham 7 / 37 / 12 sAyanasUryo dakSiNAyane tena dakSiNAkSajam 23 / 30 / 9 dakSiNAyanam 7 / 37 / 12 anayorekadiktvAdyogaH 317 21 yAmyo'sya jyA 61 // 54 anayA mAnakyAIm 10 // 42 guNitam 662 / 19 trijyayA 120 bhaktaM labdhaM spaSTavalanaM yAmyam 5 / 32 prAgyAsamokSe viparItadika iti ravaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gnnkkumudkaumudiittiikaasmetm| (91) parzavalanamuttare grastAnmokSakAlInanate tatrAdau natAnayanamrAtrizeSagata ityAdinA rAtrigataghaTI 19 dinadalayoryogaH 17 // 52 pazcimanataM khAGkAhatam 1608 dinArdhana 16 / 43 aktaM labdhA natAMzAH 96 / 5 / 30 bhujaH 2 / 23 / 54 / 30 jyA 119 / 41 akSAMzaiH 24 / 359 guNitA 29 / 42 // 30 trijyayA 120 bhaktA labdham 24 / 31 AkSajaM calanaM yAmyam 24 / 31 udayAgataghaTI 34 / 35 samayikaH sUryaH 3 / 0145141 sAyanaH 3 / 18 / 37 / 24 bhujH2| 11 // 22 // 36 kottiH0|18|37|24 jyA 38 / 14 paJcabhaktA 739 jAtamAyanaM valanaM yAmyaM dakSiNAyanatvAdakSiNayorAyanAkSajayorekadiktvAdyogoM'zAH 32 // 10 jyA 6 3141 mAnakyAna 1 0142 guNitA 681 / 24 trijyayA 120 bhaktaM labdhamaGgulAdispaSTamokSavalanam 5 / 40 yAmyam // 8 // atha grahaNe grahasyAnAdezatAM varNajJAnaM cendravajayAhaarkAzako'rkasya vidhornapAMgo nAdezanIyaH khala khaNDito'pi / alpArddhasarvagrahaNe zazI syAmro sito babhrurinastu kRssnnH||9|| itIha bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdhabudvivallabhe ravigrahasya sAdhanam // 5 // arkabimbamAnasya dvAdazAMzatulyo'rkayAso nAdezanIyaH, vidhubimbamAnaSoDazAMzatulyo vidhugrAso na vaktavyaH / alpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) karaNakutUhalam / grahaNe candro dhUmravarNaH syAt, arddhagrahaNe kRSNaH, sarvagrahaNe pizaGgaH, sUryastu sarvadA sarvagrahaNe kRSNa eva, sUryagrahaNaM viMzativizvAdhikaM na bhvti||9||krnnkutuuhlvRttaavetsyaamissttdevtaakRpyaa|gnnkkumudkaumudyaaN vyAkhyeyaM ravigrahe niytm||1|| itikaraNakutUhalavRttau sUryaparvAdhikAraH smaaptH|| 5 // athodayAstAdhikAro vyAkhyAyate, tatrAdau jIvasyodayAstau sthUla tathA zArdUlavikrIDitadvayenAhaiSTo'hAM nicayo'bdadiglavayutaH paJcAbhrabhUvarjito bhakto nandanavAgnibhistithimitaiH zeSairgurorudgamaH / asto vedagajAgnibhistadadhikairU gateSyairdinastAkAlArkaghaTIphalaM ca tithivatsUryAhataM shesskaiH||3|| rAzibhyAmudaye yutAdinakarAdaste tribhiH saMyutA coktArkaghaTIphalaM ca khaguNaiH mUkSmaM dhanarNa tthaa| saMkrAnterudayAtkhakhAgnirahitAttithyAhatAtsvodayenAptaM tacca gurudaye dhanaNaM cAste tu ttstmaat||2|| iSTo'hargaNaH karaNagatAbdAnAM dazamAMzena yutaH paJcAnabhUvajitaH paJcottarazatena 105 rahitaH nandanavAnibhi399bhakto labdhasya prayojanAmAvAllabdhaM tyAjyaM zeSaistithimitaiHpaJcadaza15 mitaiH gurorudayo jJeyaH, vedagajAmibhizca 384 adhikaiH zeSairgatAvudayAstau tadUnaH zeSaireSyau bhAvinau / atha zeSaspaSTIkaraNaM tAtkAlArka iti tasminkAle yasmina rAzyaMze'rko bhavati tasya ghaTIphalaM sUryAhataM dvAdazaguNaM SaSTyA vibhajya dinA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (93) di kRtvA zeSaistithivaddhanamRNaM vA kArya saMkrAntiSu pakSayorarkaghaTIphalaM yathA-karke mRge trayaH SaTuM 3 / 6 siMhe kumbhe gajA dsh8|10|knyaa mIne avArudrAH 11 / 11 tulA meSe zivA daza 11|10vsse'lau ca gajAstaHi86dhanagme trishuunykm3|0|rvinaaddyo mRgAdau svakarkAdau ca RNaM kramAt ||iti| arkasya paJcadazabhAgAH kAryA mandaphalasyAMzAnAM nADyaH etAH siddhA ghaTitAH atra ghaTikA dviguNA navabhaktA bhAgA bhavanti, ete madhyamaravigativivareNa bhaktAste dinAdhikenAdhikAstadatra lAghavArtha dvAdaza 12guNitA nADyaH SaSTayA yadApyate te dinAni bhavanti, atra subudheranukampayA sukhArtha zeSArthamatra vaccoktArkaghaTIphalamiti muhurmuhuruktAH karkamakarayoH prathamAI tisro ghaTikAH 3 SaDuttarArddha evaM sarvatra karkAdAvRNaM makarAdau dhnmityrthH|ytH zeSasphuTIkaraNamudaye jAte rAziyAM rAzidvayena yutAtsUryAdaste rAzitrayeNa yutAdraverbahvAcAryoktakarmaghaTIphalaM grAhyaM tacca khaguNai 30 rguNitaM tathA dhanarNa zeSe RNaM yAmye saumye dhnmityrthH|punH spaSTIkaraNam-atha saMkrAnterudayAtsUryAkAntarAzyudayAtripraznottAtkhakhAmi 300 bhistrizataihInAtithibhiH paJcadazabhi 15 guNitAtsvAdayena saMkrAMtyudayena bhaktAyallabdhaM taccheSe gurorudaye dhanaM kAryam / athAstasAdhanam-aste tu saMkrAnteH saptamarAzyudayAtkhakhAgni300rahitAdiprakAreNAnItaM phalamRNaM zeSe kArya tataHspaSTaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94) karaNakutUhalam / Sasyodaye paJcadazabhiH 15 sahAntaramitairgamyo'dhikariSTadinAitodayaH, asto vedagajAmibhiH sahAntaraM tataH prAgvajjJeyaM yathA zAke 1543 laukikASADhakRSNe 4 bhaume gatAbdAH 438 adhimAsAH 162 ahargaNaH 160074 ayaM gatAbdAnAM 438dazAMzena 43 / 48 yutaH 160117148paJcAnAbhi 105 hInaH 160012 / 48 nandanavAgnibhi 399 bhaktA labdhasya na prayojanaM zeSam 13148 paJcadazAyo hInastena gmyodyH| zeSaspaSTIkaraNam-atha vRSasya dvitIyapakSe ravistenArkaghaTIpalaM 6 dvAdazaguNam 72 SaSTayA labdhaM dinAdi 1 / 12 makarAditvAccheSam 13 / 48 dhanaM jAtam 1510atha raviH 1 / 29 udayatvAdvirAzi 2 yutaM 3 / 29 tasyArkaghaTIphalaM 6 triMzadguNitam 1800 SaSTayA bhaktam 3 / 00 labdhaM dinAdi karkAditvAccheSe1510 RNaM jAtam 12 / 010 punaH saGkrAnterudayaH 256 khakhAmini 300 hIno'tra hIno na bhavati tena zodhyo na zuddhayedyadA tadA kArya vyastavizodhanamiti tenodayaH 256 khakhAgni 300 zuddhaH 44 tithiguNaH 660 vRSodaya 256 palaiktaM labdhaM dinAdi 3 / 34 / 4 1 gurUdayatvAddhanaM zeSaM paraM vyastaM taduktamiti zeSam 1500 RNe kate zeSam 9 / 25 / 19 spaSTaM jAtaM paJcadazabhiH 15 sahAntaram 5 / 34141 ebhirdinAdibhiriSTadinA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (95) tpaJcadazayaH zeSasyonatvAdgamya evamastasAdhane zlokotavakriyA // 2 // atha zukrasyodayAstau zArdUlavikrIDitadvayenAhapaJcezonagaNo'ndabhUpalavayugvedASTavANairhataH pazcASaTkRtibhirnagASTayugalaiH zukrodayAstau kamAt / zeSaiH prAgnagagoyamaigaMjayugaprANaistadAnIM ca yastigmAMzerudayaHkhakhAgnirahitaHpazcAttu ttsptmH||3|| kSuNNaH paJcaguNaiH zaraizca viSayairaGgAgnisaMkhyaiH kramAdraktastena ca bhodayena phalayukprAkcheSakairudgamaH / jJeyazcAstamayaH phalena rahitaiH zodhyaM na zudhyeyadA kArya vyastavizodhanaM dhanamRNaM vyastaM taduktaM tadA // 4 // ahargaNaH paJcezonaH paJcadazAdhikazatena 115 hInobdakaraNagatAbdAnAM bhUpalavena SoDazAMzena 16yukto vedASTabANaizcaturazItyadhikapaJcazatena 584 bhakto labdhasya prayojanAbhAvaH zeSaiH SaTThatibhiH 36 SatriMzatAsamaiH pazcAdudayaH, nagASTayugalaiH 287 pazcAdastamayaH, nagagoyamaiH 297 zeSaiH prAgudgamaH, gajayugaprANaiH 548 zeSaiH prAgastamaya iti / atha zeSaspaSTIkaraNe tadAnIM yastigmAMzorudayaH yasyAH saMkrAntau ravirbhavati tasya plaaniityrthH| khakhAgnibhiH 300 hInAH kAryAzcedyadi pazcAdudayAstau tadA tatsamudayaH khakhAmibhiH 300hInaH kAryastataH kramAt pazcimodaye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (96) karaNakutUhalam / sAdhyamAne paJcaguNaiH paJcaviMzaddhiH 35 guNanIyAH pazcAdaste zaraiH 5 paJcabhiH prAgudaye viSayaiH paJcabhiH 5 prAgasteGgAgnisaMkhyaiH 36 SatriMzadbhirguNanIyAstataH svodayena bhajet phalayuk zeSakairiti phalena yuktAzca ye prAkzeSAH pUrvAgatazeSakairudmo vAcyaH phalena rahitaiH prAzeSairastamayo vaacyH| atha vizeSamAha-zodhyamakaM khakhAgni 300 lakSaNamudaye na zudhyettadA vyastazodhanaM kArya khakhAmiyaH 300 udayaH zodhyastaduSthaM bhAjakena bhaktaM yatphalaM labhyate taccheSe vyastaM dhanamRNaM kuryAdyatra dhanaM tatrarNa yatrarNa tatra dhanaM kuryAdayaM vidhiranyatrApi jJeyo yathAhargaNaH 1600 74 paJcezonaH 15 99 59 abdAnAM 438 bhUpalavena 27 / 22 yuktaH 15 9986 / 22 vedASTabANaiH 584 bhaktaH labdhasya 273 prayojanAbhAvaH zeSaiH 554 / 22 gajayugabANezyo'dhikena prAgasto gataH / zeSaspaSTIkaraNamatra prAgastatvAdRSasyodayaH 255 khakhAmibhiH 300 rahito na bhavati tenodayaH 255 khakhAmi 300 madhye zuddhaH 45 prAgastatvAdaGgAmini 36 guNitaH 16 20 svena svodayena 255 bhaktaH labdhena 6 / 21 prAgAgataM zeSam 554 / 22 astatvAdUnaM kriyate paraM vyastaM tadutthamiti yutam 560 / 43 proktAGkaH 548 sahAntaram 12 / 43 proktAdadhikazerenidinairiSTAhargaNAdgato'sta iti, evamanyadapi yathAsthAnaM kAryam // 3 // 4 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (97) atha zIghrakendrazebhyo vakrAdijJAnamupajAtyAhadrAkendrabhAgaistrinRpaiH zarenDraistatvendubhiH saptanRpaistrirudvaiH / syAdvakratA bhUmisutAdikAnAmavakratA tadrahitaizca bhaaNshaiH||5|| asakakarmaNA sthairyAgataM bhaumakendraM tasya bhAgA aMzA yadi trinRpAstriSaSTayuttarazataparimitA bhavanti tadA bhaumasya pakratvamAha / evaM sthirazIghrakendramAnaiH zarendraiH 145 paJcacatvAriMzaduttarazatabhAgamitairbudhasya vakratvamAha / gurostatvendubhiraMzamitaiH 125 / zukrasya saptanRpairaMzaiH 167 zanetrirudairaMzaiH 113 / athoktAMzairbhAzayaH 360 zodhitaistattadvahasyAvakratA gtiH| bhaumasya nagagocandraraMzaH 197 / budhasya tithinetraiH 215 / guroH paJcAgnidatraiH 235 / zukrasya trinavendubhiH 193 / zanenagasiddhaiH 247 vakratAtyAgo mArgI syAt / drAkkendrabhAgakaivizeSazcAtra yato vakrArambhe vakratyAge ca gatiH pUrNa yAto yAto yAvadbhiH zIghrakendrAMzairgatiH pUrNa syAttAvantaH kendrAMzAH pAThapaThitAH yathA zanetrirudraparimite kendrAMze 113 bhujajyA 110 / 18 koTijyA 46 / 42 zIghraphalam / / 4 / 3 karNaH 115 / 33 kendragatiH 57 / 8 gatiphalam 59 / .8 zIghabhuktiH 39 / 8 zodhitam 0 / 6 spaSTAgatirevam evaM munisiddhamite kendre 247'pi bhukterevaM sarveSAM jJeyam // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (98) karaNakutUhalam / ayodayAstasambhavajJAnaM bhaumaguruzanInAmupajAtyAhaprAcyAmudeti kSitijo'STadauH zarairguruHsaptakubhizca mandaH / svasvodayAMzonitacakrabhAgaistrayo vrajaMtyastamayaM pratIcyAm // 6 // prAcyAmiti / bhaumoSTAviMzatyA 28 sthitaiH kendrAMzakaiH pAcyAmudeti tathA guruzcaturdazabhiH 14 zaniH saptadazabhiH17 athodayAMzaizcakrAMzezyaH 360 zodhitaistattadgRhasya pratIcyAmastamayo bhavati tadyathA bhaumo dvidevaiH 332 jIvo'GgavedAmibhiH 346 zanistrivedadahanaiH 334 pratIcyAmastameti / uktaM ca "raverUnAktirmahaH prAgudeti pratIcyAmasAvastametyanyathAnyaH" // 6 // atha budhazukrayorudayAstajJAnaM vasantatilakenAhakhA: 50 jinai 24 sitayorudayaH pratIcyAmastazca paJcatithibhi 155 munisaptabhUbhiH 177 // prAgudgamaH zaranakhai 205 stridhRtipramANe 183 rastazca tatra dazavahnibhi 310 raGgadevaiH 336 // 7 // paJcAzadbhiH zIghrakendrAMzaiva'dhasya pratIcyAmudayaH; caturvizaddhiH 14 zukrasya, paJcapaJcAzaduttarazatena 155 budhasya pratIcyAmastaH, saptasaptatyuttarazatena 177 zukrasya pazcimAyAmastaH / atha budhasya paJcottaradvizatyA 205 prAcyAmudayaH, zukrasya vyazItyuttarazatena 183 prAcyAmudayaH, budhasya dazo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (99) taratrizatyA 310 prAcyAmastaH zukrasya SaTtriMzadadhikazatatrayeNa 336 prAcyAmastaH / jJazukrAvRjU pratyagudgamya krAM gatiM prApya tatraiva yAtaH pratiSThAm / tataH prAk samudgamya vakrAvRjutvaM samAsAdya tatraiva cAstaM vrajetAmiti vizeSaH / yadi spaSTArkasya spaSTagrahayorantaraM vakSyamANakAlAMzatulyaM syAttadodayosto vA bhaviSyatIti jJeyamidantu madhyamasUryasphuTasUryayorantaraM kAlaM yadA bhavati tadodayAstau sthUlatvamevAGgIkRtaM tathAvidho graho yAvati kendreNa satA spaSTo bhavati tAvatkendramudayAstasUcakamuktam, athavaibhiraktazIghrakendrabhAgaiH zIghraphalaM yAvaMtoM'zA utpadyante tdNshsvkaalaaNshyoryogH| etAvadaMzAH sphuTAste sUryAtpUrvataH paratazca tAvanta eva, yathA sUryaH 117 / 56 / 14 mandaphalasaMskRto guruH 10 / 23 / 56 / 14 zIghrakendram 014 bhujajyA 29 koTijyA 116 karNaH 42 / 21 zIghraphalam 2 / 13 / 52 spaSTo guruH 10 // 26 / 10 / 6 madhyArkaH 117 / 56 / 14 antaram 0 / 11 / 46 rudramitakAlAMzatulyA bhAgA madhyAgrahayorantarasthitA ato'trodayasambhavaH sthUlatvAdalpAntaramupekSitam // 7 // atha vakrAdInAM dinAdyAnayanamAhaavakravakrAstamayodayoktabhAgAdhikonAH kalikA vibhaktAH / drAkendrabhuktyAptadinairgataiSyairavakravakAstamayodayAH syuH||8|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 100 ) karaNakutUhalam / 7 17 / avakrAdInAM mArgAdInAM ye proktA bhAgAstebhyo'dhikabhAgAnAM kalAH zIghrakendragatyA bhaktA labdhairdinAdibhirga tairavakAdayo bhavanti atha yadA proktabhAgebhyo drAkkendrabhAgA UnAstadA prAgvallabdhadinAdibhirgamyairavakrAdayaH syuH, atrAsanne vakrI ko'pi nAsti tena tadudAharaNaM na darzitam / mArgasyodAharaNaM yathA bhaumazIghrakendram 6 / 22 / 33 / 47 granthoktamArga kendragatiH 6 / anayorantarAMzAH 5 / 33 / 45 vikalAH 20025 drAkvendragatyA vikalArUpayA bhaktA labdhaidinAdibhiH 10 / 43 / 32 proktebhyo'dhikakendrAMzatvAdiSTasamayAgato mArgI / evaM vaizAkhakRSNe 3 budhe udayAnataghaTI 16 / 28 samaye mArgI bhauma evaM sarveSAM kArya budhasya pazcimodayajJAnAya zIghrakendram 2 | 3 |8|43 proktakendram 1|20| 0|0 anayorantarAMzAH 13 / 8 / 43 vikalAH 47323 drAkvendragatyA 180 / 24 bhaktA labdhaM dinAdi 4 / 22 / 19 svalpatvAtpalAni tyaktAni proktebhyo'dhikatvAgata udayaH evaM vaizAkhakaSNe 8bhauma udayAGgataghaTI 37 / 41 samaye budhasya pazcimodayo jAta evamanye'pi // 8 // gatiH 31 1 010 atha grahANAM kAlAMzAH pAtavikSepAH zArdUlavikrIDitenAha sUryAH 12 saptadaza 17 tribhUparimitA 13 rudrA 11 navAkSendavaH 159 kAlAMzAH zazino'nRjoH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (101) kurahitAH pAtAH kujaadaashyH| rudre 11 zoGka 9 daza 10 dvipA 8 atha lavA aSTau 8 grahAH9 kuarAH 8 zUnyaM0 zailabhuvaH 17 svacaJcalaphalairvyastairamI sNskRtaaH||9|| zazinazcandrAdArabhya sUryAdayaH kAlAMzAzcandrasya dvAdazakAlAMzAH bhaumasya saptadaza budhasya trayodaza gurorekAdaza zukrasya nava zaneH paJcadaza 15 anRjorvakriNo grahasya kurahitA ekena hInA ata eva kAlAMzAH yathA vakriNo bhaumasya SoDaza 16 budhasya dvAdaza 12 gurordaza 10 agoraSTa 8 zanezcaturdaza 14 atha bhaumAdArasya rudrAdirAzayo'STAyaMzAdhikAH pAtAH syuH yathA bhaumasya pAto rAzyAdiH 118 evaM budhasya 1119 guroH 948 bhUgoH 100 shneH8|17 amI pAtAH svasvazIghraphalairvyastaiH saMskRtAH kAryAH dhanehInAH hInairyuktAH spaSTAH syuH budhazukrayoH pAtAH svamandAbhyAM phalAmyAM grahavadeva yuktahInau kAryoM tayoH pAtau spaSTau staH kenacidanayormandaphalaM vyastaM kRtaM tadasate samyagvAsanAM na jAnanti // 9 // atha bhaumAdArabhya kalAtmakaSikSepAttathA sAdhanaM ca zArdUlavikrIDitenAhamandAbhyAM budhazukrayorathakujAdvikSepakAH khezvarA 110 dISukSmAH 152 SaDagAH 76 SaDagniza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (102) karaNakatUhalam / zinaH 136 khatrIndavo 130 liptikAH / kheTAtpAtayutAttathA jJasitayoH zIghroccato doyaMkA kSepanI calakarNahatrivihRtA syAdaDulAdyaH shrH|| 10 // bhaumasya vikSepaH zaraH kalAtmakadazottarazatam 110 evaM budhasya 152 guroH 76 bhRgoH 136 zaneH130 atha zarasAdhanam / kheTAditi / sphuTagrahaH svIyasphuTapAtena yuktaH kAryaH budhazukrayostu svazIghoccaM svIyasphuTapAtena yutaM kArya tataH sapAtasya grahasya bhujajyA svasvazaraNa guNyA svasvazIghrakarNena bhaktA labdhaM kalAtmakaM tribhirbhaktamakulAtmakaM zaro bhavati sa ca spaatgrhdik| yathA spaSTo budhH1|7|27| 6 gatiH 103 / 28 mandaphalaM dhanam 0 / 15 / 7 zIghoccam 3 / 4 / 57116 shiighrkendrmu2|3|28143gtiH180|24 karNaH 145/15 atha pAtaH 11 / 9 / 00 mandaphalena dhanarUpeNa 0 / 15 / 7 yuto jAtaH spaSTaH pAtaH 11 / 9 / 15 / 7 zIghroccana 3 / 4 / 57 / 16 yutasya 2 / 14 / 12 / 23 jajyA 115 / 6 zareNa 152 guNitA 17485 / 12 karNena 145 / 14 aktA labdhaM kalAdizaraH 120027 sapAtazIghoccamuttaragole tenottrstribhktoddulaadiH40|9 zaraH // 10 // athAyanAkSajahakarmadvayamapi lAghavArthamaikyatvena zArdUlavikrIDitatrayeNAhaprAkpazcAtribhahInayuktakhacarakrAntyakSato'zA natAH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 103 ) zuddhAste navateH syurunnatalavAH sAdhye pRthaktajjayake / kSepaghnI nataziJjinI guNa 3 guNA bhaktonatAMzajyayA svarNa labdhakalA grahe zaranatAMzaikAnyadiktve kramAt // 11 // pazcAdvyastamitIha dRSTikhacarastatsUryayoralpakaH kalpyo'rkastvaparastanuzca ghaTikAH prAgvattayorantare / pazcAtpayutAttu tA rasahatAH kAlAMzakAH saMti taiH proktebhyo'bhyadhikairgataH samudayo nyUnaistu gamyastataH // 12 // vyastazcAstamayastadantarakalAH khAbhrAgnibhiH saguNA bhAno rAiyudayena cedaparatastatsaptamenoddhRtAH / tAH syuH kSetrakalA javAntarahRtA vakre javaikyoddhRtA yAteSyo'stamayo'thavA samudayo jJeyo'tra labdhairdi naiH // 13 // prAgiti prAcyAmudeti kSitijo'STada sairityAdi pUrvasambandhikendrAMzairyadi grahasyodayAstAvAyAti tasmindine tadAsannagrahaM sphuTaM vidhAya yadi prAcyAmudayAstau tadA rAzitrayeNa hInaM kuryAdrahaM pratIcyAM cettadA trirAziyutaM kuryAdevaMbhUtasya grahasya kAntiM kuryAtparaM sA kAntiH zareNa saMskRtA na kAryA kevalaiva grAhyA, uktaM ca bhASye'tra ke'pIyaM kAntiH zareNa saMskAti krAntimutpAdayanti sA vRthaiva jJeyA kasmAtribhahInayuktagrahasya vimaNDalAbhAvAttasmAdeva kevalAH kAntyaMzAH prasAdhyAH iti tataH krAntyakSayonnidiktve'ntaramekadiktve yoga ityanena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104) karaNakutUhalam / natAMzAH sAdhyAH natAMzaiIMnA navati90 runnatAMzAH syuH|ath natAMzAnAmunnatAMzAnAM ca pRthak 2 jyAM sAdhayet / atha natAMzajyakA svakIyena khedAtpAtayutAdityAdinAgatena sphuTazaregAMgulAdinA guNitA punarguNaitribhirguNitonnatAMzajyayA bhaktA labdhaM kalAdikaM phalaM zaranatAMzAnAmekadiktve sphuTagrahe dhanaM kuryAdinnadiktve hInaM kuryAtmAcyAM dizyatha pratIcyAmudayAstau tadA vyastaM zaraNatAMzayorekadiktve hInaM bhinnadiktve. dhanaM kuryAdevaM jAto dRSTakhacaro grahaH syAttasya dRkarmayahasya tAtkAlInasphuTasUryasya ca madhye yo'lpaH sa raviH prakalpyaH, atha yo graho'dhikastattanurlagnaM prakalpanIyaM tayoH kalpitayorarkalagnayorantare ghaTikAH, prAgvatkAryAH, arkasya bhogyastanubhuktayukta ityAdinA saadhyaaH| pratIcyAntu rAziSaTdayuktayo ravihaggrahayorghaTikAH sAdhyAstA ghaTikA rasairhatAH kAlAMzakA iSTA bhavanti ta iSTakAlAMzAH proktezyaH pUrvapAThapaThitakAlAMzeyo yadyadhikAstadodayo gataH nyUnAzvettadA gamyaH / astamayastu vyastaH yadISTakAlAMzA adhikAstadAsto gamyaH nyUnAstadAsto gataH atha proktA ye kAlAMzAsteSAmiSTakAlAMzAnAM cAntarakalAH khAnAnibhiH zatatrayeNa guNitAH sAyanasUryAdhiSThitarAzisvodayapalairbhaktAH pratIcyAM tu sUryAdhiSThitarAzeH saptamarAzyudayapalairmaktA labdhakalA grahasya ravezca atyantareNa bhaktAH yadi graho vakrI tadA bhuktiyogena bhaktA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (105) yallabdhaM tatsaMkhyAgatA udayAstayordivasAH bhavanti yathA pazcimodayatvAtribhayuktagrahaH 4 / 17 / 27 / 6 saaynH5|5|4116 krAntiH saumyAH 9 / 32 / 56 akSAMzA yAmyA 24 // 35 // 9 bhinnadiktvAdanayorantaram 15 / 2 / 3 natAMzA unnatAMzAH 74 / 57 / 47 natajyA 3114 unnatajyA 125 / 28 natajyA 31 / 4 zaraNADulAyena 40|9|gunnitaa 1247 / 19 guNa 3 guNA 3741157 unnatajyayA bhakte labdham 32 // 24 kalAdihakphalaM zaranatAMzayoranyadiktvANaM paraM pazcimatvAddhanaM grahe 1 / 17 / 27 / 6 dRkkarmasaMskRto yahaH 1 / 17 59 / 30 sUryaH 1 / 3 / 6 / 12 udayagrahasUryayoralpaH sUrya eva graho lagnaM pazcimatvAtsaSanArkasya bhogyaH 98 lagabhuktam 71 anayoryogo 169 ghaTI 2049 SaDaNA 16 / 54 iSTakAlAMzAHproktakAlAMzeyo'dhikAstenodayo gataH, ubhayorantarAMzAH 3 / 54 kalAH 234 khAnAmibhirguNitAH 70200 sUyokAntasaptamavRzcikodayana 343 aktA labdhaM kSatrakalAH 204 / 39 savarNitA 12289 budhagatiH 103 / 38 sUrya gtiH57|28 anayorantareNa 47 / 10 savarNitena2770 labdhaM dinagatam 4 / 35 / 58 evamiSTadinAtpUrva vaizAkhakRSNa bhaume ghaTyaH 34 / 2 samaye udayo budhaH pazcime evaM sarveSAM kartavyam // 13 // atha vizeSamindravajayAhaprAgggrahazcedadhiko kheH syAdUno'thavA pazcimadRgya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (106) karaNakutUhalam / hazca / prokteSTakAlAMzayuteH kalAbhiH sAdhyAstadAnI divasA gtaissyaaH|| 14 // kheH sakAzAtmAgggrahazcedadhikaH pratyagdRggraha UnaH syAttadA proktakAlAMzAnAmiSTakAlAMzAnAM ca yogaH kAryastasya kalAbhirgatagamyA divasAH sAdhyAH sAdhyAnantarakalAbhiH kintu saMyogaviSaya iSTakAlAMzAnAmadhikatve ye gatA divasAH prAptAste gamyA jJeyA na tu gatAH gamyAzcedtA ityarthaH / uktaM ca siddhAntaziromaNau-"tathA yadISTakAlAMzAH prokteyojayadhikAstadA / vyatyayazca gataiSyatve jJeyo'hAM sudhiyA khalu" iti // 14 // atha agastyodayAstamupajAtyAhaakSamASTahatiyuktavarjitAH aSTagomitalavA gajAdrayaH / tatsame dinamaNau ca kumbhabhUryAti darzanamadarzanaM kramAt // 15 // itIha bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdhabuddhivallabhe grahodayAstasAdhanam // 6 // svadezAkSabhAyA aSTabhi 8 ryA hatirguNanA tayA yuktA aSTAdhikanavati 98 mitAMzAstattulye sUrye'gastyasyodayo bhavati / aSTAhatiprabhAhInASTasaptatyaMzamite rakhAvUne'gastyasyAsto bhavati / yathA saMrohyAmakSamA 5 / 30 aSTa 8 guNA 44 / 0 anenASTagomitalavAH 98 yuktAH 142 / 0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (107) triMzadbhaktA rAzyAdiH 4 / 22 etatsamo yadA sUryo bhavati tadAgastyasyodayaH / atha pUrvAgatena 44 / * gajAiyo bhAgAH 78 hInAH 34 / 0 rAzyAdiH 1 / 4 / / . etatsadRze rvaavgstysyaastH| yadAgastyodayakAlo'bhISTadinAtkiyadbhirdi nairiti jJAtumiSyate tadeSTadinArkasyodayArkasya cAntarakalA ravibhuktyA bhAjyA labdhadinairagastyodaya eSyaH yadyudayasUryo mahAnyadi nyUnastadA gata evamastasUryAdastamayo'pi / atha candrasyodayAstasAdhanam-zake 1571 phAlgunazukla 10 gurau candrodayavilokanArtha gatAbdAH 412 ahargaNaH 150843 astakAlikAH svadezIyAH grahAstatra sUryaH 10 / 21 / 2 / 11 candraH 11 / 6 / 19 / 43 uccam 1 / 3 / 42 / 36 pAtaH 0 / 2 / 55 / 38 ayanAMzAH 17 / 52 / 55 spaSTo'rkaH 10 // 22 / 58 / 53 gatiH 60 / 8 candraH 11 / 19 / 26 / 17 gatiH 735 / 4 caramRNam 35 carapalasaMskRtasUryaH 10 / 22 / 58 / 18 candraH 11 / 9 / 18 / 59 pAta 0 / 2 / 55 / 33 aDulAyaH zaro yAmyaH 28 / 52 atha pazcimodayatvAtribhayuktazcandraH 2 / 9 / 18 / 59 kAntiH saumyA 23 / 50 / 17 akSAMzA yAmyAH 24 / 35 / 9. natAMzA yAmyAH / 42 / 52 dRkkarmaphalamRNam 1 / 7 dRkkarmasaMskRtazcandraH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) karaNakutUhalam / 11 / 9 / 17 / '22 zaranatAMzaikAnyAdikarma ityuktatvAdatra phalaM dhanamAgataM paraM pazcAd vyastamityatrarNa kAryamiti / atheSTakAlAMzAnayanam-pazcAtSaDyutAditi sthApito dRkarmazuddhaH sAyanaH sssddraashiyutshcndrH5|27|10|47sssddsaaynrviH5|10|51|13 anayoralpo'rkaH kalpyo'dhiko lamaM pazcAdantaraM yadyeko laggaravItyAdinApnaghaTI 3 / 1 rasa6 guNA 186 eta iSTakAlAMzAH proktakAlAMzeyo'dhikAstena gatodaya iSTakAlAMzaproktakAlAMzayorantarakalAH366 khAnAmiH300 guNaH109800 pazcimAyAmudayastena sAyanasUryAkAntarAzayaH sAyanasaptamarAzyudayena kanyAlamamAnena 333 bhaktAH 329 / 43 sUryacandrabhuktayantareNa 675 / 32 bhakte labdhaM dinaadi0|29|17 ebhirdinaizcandrasyodayo gataH / atha candrAstasAdhanam / zake 1523 laukikajyeSThakRSNa 30 gurApatradine pUrvasyAM candrAstasAdhane gatAbdAH 418 adhimAsAH 155 ahargaNaH 152762 svadezIyA madhyamAH prAtaHkAlikAH grahAstatra suuryH1|20155|40cndrH 1 / 11 / 59, 18 uccam 7 / 17 / 14 / 28 paatH3|13|33|32 ayanAMzAH 17||58|10spsstto'rkH1|21| 54 / 59 candraH 1 / 21 / 29 / 46 caramRNam 104 carapalasaMskRto'rkaH / / 21 / 53 / 17 candraH 1 / 21 / 4 / 58 pAtaH 3 / 13 / 33 / 27 zaro'GgalAdiruttaraH 51149prAkasthitatvAdvitricandraH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 109 ) 10 / 21 / 4 / 58 krAntiH 12 / 53 / 10 natAMzA yAmyAH 12 / 33 / 16 unnatAMzAH 77 / 26 / 44 natajyA 26/6 unnatajyA 116 / 43 RNaM dRkkarmakalAH 34 / 45 dRkkarmasaMskRtazcandraH 1|10|30|13 prAgvadiSTakAlAMzAH 11| 18 pUrvatvAtsaSayonaH kAryaH proktebhyaH 12 Uno'statvAdhyastazvAstamaya itivacanAdgataH prokteSTakAlAMzAntarakalAH 42 khAnAgnibhi 300 rguNAH 13600 sAyanArkarAzyudayamithunapalaiH 305 bhaktAH kSetrakalAH 41 / 18 gatyantareNa 80 1/58 bhakte dinAdayaH 0|3|5 evaM gatAstaM caturdazyAM zeSarAtrISTasamaye 3 / 5 candrAsta: sUryAsannavazena candrasyAstaH pUrvasyAM kRSNa caturdazyAsanne kArya sUryAsannavazena candrodayaH pazcimAyAM dvitIyAsanne / atha grahANAM pratyahamudayAstajJAnamucyate - tatra pratyahamudayaH pUrvasyAM sarveSAM grahANAM sAdhyaH pratyahamastaH pratIcyAM sAdhyaH yaH prAghaggrahaH sa grahasyodayalagnaM yaH pazvimadRggrahaH sa grahasyAstalanaM jJeyamuktaM ca bhAskarAcAryai:prAgdRggrahaH syAdudayAkhyalagnamastAkhyakaM pazcimadRggrahaH sa ityudAharaNaM zake 1517 mAghakRSNa 4zanau candrodayavilokanArtha gatAbdAH 412 ahargaNaH 150831 svadezIyA madhyamA astakAlikAH grahAH sUryaH 10 | 9/12/36 candraH 5 / 28 / 12 / 45 uccam 1 / 2 / 22 / 15 pAtaH 0 / 1 / 27 | 26 ayanAMzAH 17/52/52 carapala 57 saMskRto'rkaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110) karaNakutUhalam / 10 / 10 / 53156 gtiH60|28 cndrH5|26|5054 gatiH 855 / 35 paatH0|1|27|23 gatiH 3 / 11 aGgalAyaH zaraH saumyaH 2 / 55 prAgudayavilokanAya vitribhcndrH2|26|5|54 kAntiruttarA 23 / 855 akSAMzA yAmyAH 24 / 35 / 9 natAMzA yAmyAH 1 / 26 / 14 uktavahukphalamRNam 8 / 13 dRkarmasaMskRtazcandraH 5 / 26 / 5 / 41 ayaM prAgggrahaH idaM candrasyodayalamamIdRze lagne kSitijasthe candrasyodayaH / uktaM ca-"niz2anijodayalamasamudrame samudaye'pi bhavedbhananaHsadAm / bhavati cAstavilamasamudgame pratidine'stamayaH pravahanamAt" ityudayAdtanADikAnayanam / athAstakAla iSTalagnam 4|10|53|56spssttsuurymdhye rAziSaTTayukte'stakAla iSTalanaM bhavatItyudayalagnaM ca 5 / 26 / 50 / 41 anayorantarakAla Unasya bhogyo'dhikAktayukto madhyodayAvyaH samayo vilamAditi prakAreNa sAyanodayalaneSTalagnayorantarakAlaghaTI 8|30smye'staadgte pUrvasyAM candrodayo bhavipyatItyuktaM ca-"prAgggraho'lpo'tra yadISTalamAgato gamiSyatyudayaM bahuzcet / UnAdhikaHpazcimadRggrahazcedasto gato yAsyati ceti vedyam / tadantarotthA ghaTikA gatepyAstaccAlitaH syAtsa nijodayo'staH"ityevaM sarveSAM pratyahamudayAstau saadhyau||15|| iti karaNakutUhalavRttau gaNakakumudakaumudyAmudayAstavivecanaM vihitamityudayAstAdhikAraH // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (111) atha zRGgonnatyadhikArovyAkhyAyate tatrAdau valanasAdhanamupajAtyA sArddhandravajrayAha krAntaH kalAH sAyakasaMskRtendoH saSaDsUryAyamasaMskRtAstAH / vyarkendudoAguNitaiH palAMzaiH khAUddhaterapyatha saMskRtAzca // 1 // vyarkendudorAzibhirindriyabhaktA bhaveyurvalanADulAni // atra candrArkayodakSiNottaramantaraM bhujaHpUrvAparamantaraM koTiranayorantaraM tiryakkaraNa evaM vyasrakSetraM zRGgonnatisAdhanahetukaM kRSNapakSa audayikasya zuklapakSe'stakAlInasya candrasya, uktaM ca-"mAsAntapAde prathame'thavendoH shRnggonntirydivse'vgmyaa| tadodaye'ste nizi vA prasAdhya" iti tasya candrasya kalAdikA krAntiH kalAdinA zareNa saMskRtA bhinnadiktve viyuktaikadiktve yuktA tadaudayikasya tAtkAlikasya vA rAziSaTkayutasya sUryasya krAntyA pUrvavatsaMskRtA saSaDaH kasmAkriyate taducyate ubhayoH krAntyorekadizyantaramanyadizi yoga evaM kRta ubhayodakSiNottaramantaramutpadyate'traikadizi yogo'nyadizyantaramityuktaM tatsArthakyakaraNAya saSaDaH kRtaH saSa, kate diganyatvaM bhavatItyataH saSaDaH kRtaH athArkeNa hInasya candrasya (jajyayAkSAMzA guNitAH khAkai 120 bhaktA labdhena pUrvavatsaMskRtAkSAMzavazena dik / atha ravihInacandrasya bhujarAzayaH paJca 5 guNAstaiH sarvasaMskArasaMskRtA candrakrAntirbhAjyA labdhamaDulAyaM valanaM bhavati krAnteryA dik sA valanasyApi jJeyA / yathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112) karaNakutUhalam / zake 1517 phAlgunazukla 1 gurau candrodayastatrApi zRGgonatirvilokyate spaSTacandro'stakAlikaH 11/9/18/59 sAyanaH 11 / 27 / 11 / 54 bhujaH 0 | 2|48 | 6 krAntikalA yAmyA 67 / 36 zarakalAbhirdakSiNAbhiH 86 / 16 ekadiktvAdyutA 153|52punH sapajhasUryasya krAntikalAH saumyAH 456 / 15 bhinnadiktvAdantaraM saumyam 302 / 23 SaSTibhaktAMzAdi 5/2/23 | vyarkendudoriti sUryonacandraH 0 16 | 20 |41 bhujajyayA 33 / 41 akSAMzAyAmyA 24 / 35/9 guNitAH 828 / 7 / 58 khArko 120 ddhRtA labdham 6/54|4 6 / 54 / 4 akSAMzavazAdyAmyA anena 6 / 54 / 4 saumyAyAH kAnte 5/2/23 rantaraM yAmyam 1 / 51 / 41 iyaM sarvasaMskArasaMskRtA krAntiH vyarkendubhujaM rAzyAdikaM paJcaguNaM kRtvA sarva rAzyAdikaM tadevAMzAdikaM prakalpya savarNitaM kRtvA tena savarNitena savarNitA sarvasaMskArasaMskRtA kAntirbhAjyA labdhamaDulAdivalanaM sarvasaMskAra - saMskRtakAnteryA dik sA valanasya dik sarvasaMskArasaMskRtakAnteryadottarA tadA balanamatyuttaraM yadA dakSiNA tadA valanamapi dakSiNam / atha vyarkendubhujaH 0 | 16 | 20|41 paJca 5 guNaM rAzyAdijAtam 2 / 21 / 43 / 25 tadeva rAzyAdikamaMzAdikaM prakalpya 2 / 21 / 43 SaSTayA savarNitam 8503 savarNitA sarvasaMskArasaMskRtA krAntiH 6701 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (113) anena 8503 bhaktA labdhamalAyaM valanam 0 / 47 sarvasaMskArasaMskatA krAntiryAmyA tasmAdvalanamapi yAmyam // 1 // atha sitAsitapramANamindravajArddhanopajAtyarddhana ca vyAcaSTevyakaeNndukovyaMzazarendu 15 bhAgo hAro'munA SaT kRtito 36 ydaaptm||2|| dviSThaM ca hAronayutaM tadardhe syAtAM kramAdatra vibhaasvbhaakhye|| arkonacandrasya koTiH paJcadaza 15 bhaktA yadAtaM taddhAro bhavatyamunA hAreNa SaTkRtiH SaTtriMzat 36 bhaktA kAryA. yallabdhaM tatsthAnadvayasthitamekatra hAreNonamaparatra yutaM tayoraH vibhAsvabhAkhye syAtAM sitAsitAkhye bhavataH hAronArddha vinA hArayutAI svotyarthaH / yathA vyarkendukovyaMzAdiH 73 / 39 / 19 zarendu 15 bhakte labdham 4 / 54 ayaM hAro'nena patriMzadbhaktAH labdham 7 / 20 dviSThaH 7 / 20 ekatra hAreNonA 2 / 26 arddham 1 / 13 jAtA vibhA, aparatra hAraNa yutA 12 / 14 arddha 6 / 7 jAtA svabhA // 2 // atha parilekhamupajAtyarddhanendravajayA cAhavidhAya sUtreNa SaDaGgulena vRttaM digata valanaM ca vRtte // 3 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 114) karaNakutUhalam / prAkzuklapakSe paratazca kRSNe kendrAdvibhAM tadvalanAprasUtre / kRtvA vibhAgre svabhayA ca vRttaM jJeyendukhaNDAkRtirevamatra // 4 // itIha bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdhabudvivallabhe zRGgonnatiprasAdhanam // 7 // samAyAM bhUmau kAgade paTTe vA SaDaGgalena sUtreNa karnATakena vA candrabimbaM kRtvA tasminbimbe prAgaparAdikcihnaM kRtvA prAgAnItaM valanaM yathAdizaM deyaM tacca zuklapakSe prAgbhAge deyaM kRSNapakSe pazcimabhAge tato yatra valanAyaM tataH kendrAbhimukhaM sUtraM prasAryya tasminsUtre vijJAsUtrakaM deyaM tasminvalanAyasUtre kendrAdvalanAyagA vibhA deyA, evaM kadAcidvimbamullikhya dUre:pi vibhAsUtraM bhavati tasmAdvinAgrasthasvabhAmite karnATakena vRttaM kartavyamasmAdvRttAhi tamindumaNDalamindukhaNDAkRtizceti jJeyaM yadikaM valanaM tadiksthaM zRGga nIcaM jJeyamanyadiksthamunataM viddhi jAnIhItyarthaH / atha kazcidvizeSaH yadA SaDaGgalAdhikA vibhA bhavati tadA kendrAdvalanAgrarekhAbhimukhaM vibhApramANena bhUmau vA paTTe vinAcirne kArya tatastasya prabhApramANena vRttaM kAryamityetat prAyaH zuklASTamIdine na bhavati / amAvAsyAyAM candrArkayorekatvAdvibhAyA abhAvaH SaDaDalA svabhA bhavati, aSTamyAmaSTAdazAGgalA vinA svabhA ca bhavati yatra tatra koTerabhAvastadA hArAbhAvaH prAyastatra yAmyaM valanaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudIdIkAsametam / (115) jJeyam zivapuryA paramavalanamaGgulacatuSTayAsannaM bhavati tato yathA yathAkSAMzA upacIyante tathA tathA valanamupacIyate taddakSiNasyAmeva bhavatyuttaravalanaM tvekAilamadhye bhavati / anyadudAharaNaM zake 1539 Azvinazukle 6 zukre'bdAH 434 udaye'hargaNaH 158733 madhyamAH sAyaMkAlikaH sUryaH 5 / 27 / 26 / 32 candraH 8 / 17 / 44 / 34 uccam 5 / 22 / 20 / 28 pAtaH 2 / 0 / 6 / 46 ayanAMzAH 18 / 14 / 31 ravarmandaphalamRNam 2 / 8 / 5 candramandaphalamRNam 5 / 0 / 9 caraphalaM dhanam 26 viparItamRNaM carapalasaMskRto raviH 5 / 25 / 17 / 17 gatiH 59 / 21 candraH 8 / 12 / 3 / 0 gatiH 774 / 5 candrasya krAntikalA dakSiNA 1437 / 11 yodhapure'kSabhA 5 / 5zarakalA yAmyA 197 / 57 zarasaMskRtA krAntiryAmyA 1635 / 8 atha saSaDbhasUryasya 11 // 25 / 17 / 17 kAntiH 316 / 31 saumyAnayA pUrvAgatA bhinnadiktvarddhitA 1308 / 37 aMzAdiH 21 / 48 / 37 vyakenduH 2 / 17 / 16 / 43 asya bhujo'yamevAsya jyA 116 / 21 yodhapurasyAkSAMzaiH 25 / 58 / 43 gunnitaa3030|7| 23 khAkai 120bhaktA labdham25 / 15 / 3 akSAMzavazAikSiNAnena 25 / 15 / 3pUrvAgatAMzAdiH 12||48||37yutaa47|3|40ath vyarkendubhujaH2 / 17 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 116 ) karaNakutUhalam / 16 / 43paJcabhi 5 guNitA rAzyAdayo jAtamaMzAdiH 12 // 26 / 23 vikalIkRtam 44783 anena savarNitA pUrvAgatasarvasaMskArasaMskRtAH kAntivikalAH 169427 bhaktA labdhamaMgulAdivalanam 3 / 46 / 59 dakSiNaM vyarkenduH 2 / 17 / 16 / 43 asya koTiH 0 / 12 / 43 / 17 asya zarendubhAgastena cetkoTau rAzirbhavati tadA rAzeraMzAH kAryAH adhoMDazAH jJeyAstatra paJcadazabhirbhAjyA atra rAzerabhAvoM'zAyam 12 / 43 / 17 paJcadazazaktaM labdham 0 / 50 / 53 ayaM hAroM'zAdihareNa savarNitena 3053 vikalIkRtAH SaTtriMzadaMzAH 129600 bhaktA labdhamaMzAdi 42 / 27 idaM labdhaM dviSTam 42 | 27 ekatrAMzAdihareNa 0 / 50 / 53 kramAdUnam 41 / 36 / 7 ekatra yutam 43 / 17 / 53 anayorarce kramAdvibhAsvabhAkhye vibhAGgulAdiH 20 / 48 / 33 svabhA 21 / 36 / 53 / atha mAsAntapAdasyodAharaNam zake 1539 laukikakArtikakRSNa 13 zukre udaye zRGgonnatyarthamahargaNaH 158754 audayikA madhyamAH sUryaH 6|18|3|33 candraH 5 / 17 / 44|53 uccam 5 24 / 37 / 25 pAtaH 2 / 1 / 12 / 0 ayanAMzAH 18/14/34 carapalAni 66 carapalasaMskRtAH sUryaH 6/17/20/36 gatiH 61 / 28 candraH 5 / 18 / 34 / 30 gatiH 722/20 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 117 ) pAtaH 2 / 1 / 12 / 0 gatiH 3 / 11 candrasya kalAdikA krAntiH - 64 / 34 dakSiNA zaro dakSiNaH 24/50 ekadikatvAdubhayoryogaH 369 / 24 saSayasUryasAyanasya krAntiH 8 14 / 21 uttarAnayA bhinnadikatvAdantaram 444 / 57 uttarA vyrkendudorjyaa57|39plaaNshaiH 24 / 35 / 9 guNitA 1417 / 22 / 23 khArke 120 kA labdhena 11 / 48 / 41 dakSiNena bhinnadiktvAtpUrvAgatAMzAdi 7/24|57 ubhayorantaram 4 / 23 / 44 yAmyaM vyarkendukoTyaMzAH 0 | 1|13/54 bhujaH 0 / 28 / 46 / 6 rAzibhirindriyaguNitaiH 4 / 23 / 50 savarNitaiH 15830 pUrvAgatamantaram 4 / 23 / 44 savarNitam 15824 bhaktamaDulAdivalanaM yAmyam 0 / 59 / hAraH 3 / 50 vibhA 2 / 45svabhA 6 / 36 karaNakutUhalavRttau vihitaM zRGgonnaternayanam // 4 // iti brahmatulyavRttau zRGgonnatyadhikAraH saptamaH samAptaH // 7 // atha grahayutyadhikArI vyAkhyAyate tatrAdau bhaumAdInAM yojanamayAni vimbAni likhyantebhaumasya 1885 sAdhikaM budhasya 279 guroH 16649 zukrasya 1110 zaneH 2955 bhUmeH sakAzAyo dUrasthastasya bimbaM sUkSmaM dRzyate yastu bhUmerAsannaH sa sthUla iti uktaM ca uccasthito vyomacaraHsudure nIcaH sthitaH syAnnikaTe dharitryAH / ato'Nu bimbaM pRthulaM ca bhAti bhAnostathAsanna sudUravRtteH 1 iti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (118) karaNakutUhalam / atha bhaumAdikAnAM kalAmayAni bimbAni tatspaTatvaM cendravajopajAtya.nAhapaJcAGgasaptAGkazarAH pRthksthaastrijyaashukrnnaantrsmRnnaastaaH|| tripraiH parAkhyairvihRtAHphalonayuktAH pRthksthaastribhmaurvikaayaaH||1|| karNe'dhikone tritA bhavanti vimbADulAnIti kujAdikAnAm // paJcakalAparimitaM 5 bhaumasya madhyabimbaM budhasya SaTkalAH 6 sapta guroH 7 nava zukrasya 9 paJca zaneH 5tAH paMca kalAH pRthaksthApyAstrijyAzIghrakarNayorantareNa guNitAH svakIyaistriguNaiH parAkhyairbhatA yallabdhaM tena pRthaksthA UnayuktAH kAryAH yadi trijyAtaH 120adhikaH karNastadA pRthaksthA hInAH kAryAH yadyalpastadA yuktAH kAryAH tAH sphuTA grahANAM bimbakalAH syunibhirbhatA labdhaM bhaumAdikAnAM bimbAGgalAni bhavanti / atha gurormadhyabimbakalAH 7 trijyAzIghakarNayorantareNa 15 / 9 guNitAH 106 / 3 guroH parAkhyai 23 siguNaiH 69 bhaktA labdham 1 / 31 anena trijyAtaH karNasyAdhikatvAtpRthaksthA gurormadhyabimbakalAH 7 UnA jAtA gurorbimbakalAH spaSTAH 5 / 29 trivibhaktA jAtAni spaSTAni guropimbADulAni 1 / 49 / atha zukrasya madhyA bimbakalAH 9 pRthaksthAH 9 trijyA 120 zIghrakarNayo 89 / 23 rantareNa 30 / 37 guNitAH 275 / 33 parAkhyeNa 87 triguNena 261 bhaktA labdham 1 / 3trijyAtaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (119) 120 karNasyonatvAtpRthaksthAH 9 yutAH 10 / 3 tribhivibhaktA jAtaM zukrasya bimbaM sphuTamaGgalAtmakam 3 / 21 evaM sarveSAM vimbADulAni kAryANi // 1 // atha yutikAlajJAnaM sArthopajAtyAhadivaukasorantaraliptikaughAityorviyogena hRtAdyadaikaH // 2 // vakrI javaikyena dinairavAptairyAtA tayoH saMyutiralpabhuktau // vakre'thavA nyUnatare'nyathaiSyA dvayoranRjyorviparItamasmAt // 3 // yayograhayoryutirjijJAsitA tAviSTadine spaSTau kRtvA tayorantarasya kalAH bhASye'trAyanahakarma kRtvA tato yutiH sAdhyetyuktaM tadapi samIcInaM yata uktam-dRkkarma kRtvAyanameva bhUyaH sAdhyeti tAtkAlikayoryutiryaditi / paramiha granthakatA karmadvayaM sahaivoktaM tena kevalayoreva sAdhyA cedinnaM bhavettarhi AyanaM karma kRtvaiva yutiH sAdhayituM yogyA tatroktaM ca dRkkarmaNAyanabhavena na saMskRtau cetsUtre tadA tvapamavRttajayAmyasaumye / yadyakate dRkkarmaNi yutiH sAdhyate sApi bhavati tadA susthiraM tayorantarakalAH bhuktyantareNa hRtA labdhaM dinAdi, atha yadi tayormadhya eko vakrI tadA tadgatyoraikyena bhAjyA labdhaM dinAdi syAt tatra yo'lpabhuktirgrahaH so'dhika ktiyahAdUnaH, atha yo vakrI sa nyUnaH syAttadA labdhadinaryAtA gatA yutiyA, ato'nyathAlpabhuktau grahe vA vakriNi grahe'dhika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 120 ) karaNakutUhalam / gamyA jJeyA, atha yadi dvAvapi vaNiau stastadA viparItamiti tadantarakalA gatyorantareNa bhAjyA labdhadinairalpabhuktau grahe nyUne gamyA, alpabhuktAvadhike gatetyarthaH / yathA zake 1541 cAndravaizAkha kRSNa 14 ravAbudaye'hargaNaH 15 9288 guroH zIghrakendram 1 / 3 / 9 / 5 zIghraphalam 7 / 42 / 31 spaSTo guruH 11 / 16 / 39 / 7 gatiH 11 / 31 zukrasya mandaphalam 1 / 31 / 9dhanaM zIghroccam 8 / 20 / 49 / 52 zIghrakarNaH 89 / 23 spaSTazukraH 11 / 16 / 51 / 26 gatiH 60 / 57 spaSTo'rkaH 1 | 3 / 6 / 12 ayanAMzAH 18 / 16 / 10 carapalam 86 sthApito guruH 11 / 16 / 39 / 7 zukraH 11 / 16 / 51 / 26 anayorantaram 0 / 0 / 12 / 19 asya savarNitA vikalAH 739 gatyorantareNa 49 / 26 savarNitena 2966 bhaktA labdhaM dinAdi 0 / 14 / 56 atrAlpabhuktirmaho gururadhikabhukteH zukrAdUnastenAptadinAdibhiryutirgatA jJeyA // 3 // atha yutisAdhanopayuktakartavyatA mandAkrAntAbhayeNAha evaM labdhairgrahayutidinaizcAlitau tau samau staH kAya vANAviha zazizaraH saMskRto'sau svanatyA // ekAnyAzau yadi khagazarAvantaraikyaM tayoryadyAmyoda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (121) ksthaM khacaravivaraM siddhabhaktaM karAH syuH||4|| jJeyau kheTau nijazaradizAvekadiktve'lpavANo vyastAzaH syAditarakhacarAda taraM syAtsphuTeSuH / mAnakyA ddayucaravivare'lpe bhavedbhedayogaH kArya sUryagrahavadakhilaM karma yallambanAyam // 5 // . mandAkrAnto'nRjurapi raviH zIghra indurvikalpyo nRjyorvyastaM bhavati ca yuto'rkAdvidhuH sA shraashaa| lanAdalpe nizi divicare bhAIyuktAdanalpe dRzyo yogo nijadinagate lagnamarkAna kheTAt // 6 // itIha bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdhabudivallabhe grahotthayogasAdhanam // 8 // evaM prAgavAtaiZhayutidinAdibhizcAlitau yAtaiSyanADItyAdinA gatAyAM yutau hInau yutau vakriNi grahe vyastamubhayorvakriNorapi vyastaM gatAyAM yutau yutaM gamyAyAM hInaM kAryamiti rute samau rAzyAdisadRzau stastatastayoH prAgvadvANau zarau kAryoM tayormadhye vakSyamANakalpanayA candrasya vakSyamANaprakAreNAnItayA natyA candrazaraH bhinnaikadiktva UnayutaH kArya iti saMskArya tau tayoryahayoH zarau yadyekadikkau stastadA tayorantaraM kArya bhinnadikkau cettadA tayoH zarayoryogaH kAryastadeva yAmyodaksthaM dakSiNottaraM khacaravivaraM grahAntaraM jJeyaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (122) karaNakutUhalam / tadevAntaraM caturviMzatibhi 24 bhaktaM hastA bhavanti yathA pUrvAgatadinAdibhiH 0 / 14 / 56 cAlitau jAtau samau guruH 11 / 16 / 36 / 15 zukraH 11 / 36 / 36 / 15 jAtAvetatkAlInau punaH spaSTau kRtvA zarau sAdhyAvatra svalpatvAt purAkatazIghraphalaM maMdaphalaM tAbhyAM zarau sAdhyete svacaJcalaphalairityAdinA zaraH sAdhyate gurupAtaH 9 / 8 / * / * zIghraphalena 7 / 42 / 31 vyastaH saMskRtaH dhanatvAtpAte hInaH jAto guroH spaSTapAtaH 9 / 0 / 17 / 32 spaSTaguruNA 11 / 16 / 36 / 15 yutojAtaH sapAtaH 8 / 16 / 53 / 44 asya sujajyA 116 / 26 kSepeNa 76 guNA 8848 / 56 karNena 135 bhaktA 65 / 26 viktAGalAyaH zaraH 21 / 48 sapAto dakSiNagole tena dakSiNazaraH zukrasya pAtaH10 / / 010 mandaphalena 1 / 31 / 11 yutaH 10 / 1 / 31 / 11 zIghoccana 8 / 20 / 49 / 52 yutaH 6 / 22 / 21 // 3 zujajyA 45 / 28 kSepeNa 136 guNitA 6183 / 28 karNena 89 / 23 bhaktA 69 / 10 tritA 23 / 23 aDulAdizaro yAmyaH / atha lakSaNAntaraM jJeyamiti yasya grahasya dakSiNazaraH sa dakSiNastho jJeyaH yasya saumyaH sa udarastho jJeyaH zarayoksiAmye yasyAlpazaraH sa itaragrahAhaccharagrahAdanyadikstho jJeyaH / atha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (123) yAmyottarasthayorantare spaSTeSuH spaSTo bANo jJeyaH sa sphuTazaro iyodRzyA yutirbhavati tasmAllambanAdi sAdhyam |uktN ca kheTau tau dRSTiyogyau yadi yutisamaye kAryamevaM tadeva" iti tallakSaNamagre vakSyati / atha lambanArtha candrasUryakalpanA dvayormArgagrahayormadhye yo mandAkAnto mandagatiko grahaH sa raviH kalpyaH yadi vA yo vakrI sa zIgho vA mando vA raveranyazcandraH kalpya ubhayorvakriNorvyastamiti yastu zIghraHsa raviranyazcandraH prakalpya evaM kalpayitvA kalpitAtkilpito vidhuryatra yasyAM dizyuttarato dakSiNato vA vyavasthitaH sA dik zarasya jJeyA yastu sUryaH sa chAyazcaMdrazchAdaka iti / atha lambanasAdhanopAyaH yo yutisamayaH samAgatastA eva darzAntaghaTikAH kalpyAstAsya iSTaghaTIbhyaH saSaDsUryAllagnaM mAdhyaM saSaDrasUryaH kathaM kRto yataH sUryasya rAtrAveva yutiIzyA bhavatyataH saSaDnaH kRtaH kadAcitsUryasya rAtrAvapi acakravazAdahasyAstatvAyatirna dRzyate grahasya sUryadine svavazyaM na dRzyate tallakSaNaM vakSyati tatastallagnaM sAyanaM vitrioM kArya tataH samakalA pUrvavidhinA sUrya prakalpya tatribhonalamakalpitasUryAntarabhAgezyaH saptAdraya iti sakRtprakAreNa madhyamalambanaM spaSTalambanaM kRtvA yutisamayaghaTikAsu kalpitaravigrahasya prAgbhAga RNaM tribhonalagne'hIne satyubhayathApi tulyaM bhavati pazcimatribhonalagne'dhike sati vA dhanaM kArya kalpitaraveH sakAzAdayetanAH SaDrAzayo'dhikAstatpRSTha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124) karaNakutUhalam / bhAgasthAH SaDrAzayo nyUnA iti adhikonatAjJeyA natvakAnAM saMkhyAyAH prAGnatetribhonaM nyUnameva bhavati pazcimanatevitrimadhikameva bhavatyetatsarva sUryagrahaNe vyAkhyAtaM pAyo yo yatra rAzau bhavati tasmAdayetanAH SaDadhikA rAzayastatpRSThaSaDrAzaya UnA eveti bhAvaH / evaM lambanasaMskRtaH sphuTo bhavati sa eva sAyanaH lambanasaMskRtakAlAnyUnaM vitri lagnaM kRtvA natAMzAH kartavyAstannatAMzAna zIghragrahasya madhyagatipaJcadazAMzena saGkaNya trijyayA vibhajetsA kalAdikA natiH sA punaH sAIdvayena bhaktA satyaGgulAdinatibhavati tayA candrazaraH sNskaaryH| uktaM ca "dRkkSepa indonijamadhyabhuktistithyaMzanighnau triguNoddhRtau tau|ntii ravI nToriti" / yathA yutisamaye ravirAtrizeSaghaTI 14|56prmaannH lmbnaarthmettkaaliinsuuryH1|2|51|54issttkaal :14 / 56 ayanalagnaM tacchuddhasUryAtsAdhya natu kalpitakAntistacchuddhasUryAtsukhArthamutkramalagnaM sAyanam 9 / 26 / 2 / 39 asya krAntiH10 / 20 / 16 dakSiNA natAMzAH 34 / 55 / 25 unnatAMzAH 55 / 4 / 35. unnatajyA 98 / 5 mando gurustena sUryaH kalpitaH zIghraH zukraH sacandraH sAyano yutisamayiko guruH / 4 / 52 / 25 vitribham 6 / 26 / 21 / 39 anayorantaram 5 / 8 / 30 / 46 bhujaH * / 21 / 29 / 14 saptAiya ityanena madhyamalambanama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudIdIkAsametam / (125) 2 / 10 spaSTalambanam 1 / 52 idaM grahasya zeSarAzitvAt prAGnataM prAglakSaNena vitrinamapi nyUnaM tenarNa yutisamaye gatA yutiH zanivAra udayAdtaghaTyaH 45 / 4 madhye RNam 43 / 12 spaSTo yutisamayo natyarthametatkAlInaH sUryaH 1 / 3 / 43 / 12 sAyanArkaH 1 / 21 / 16 / 17 vitribham 7 / 11 / 17 / 39 pUrvavannatAMzAH 40 / 22 kalpitacandramadhyagatiH 59 / 8 tithyaMzena 3 / 0 guNitAH 158 / 8 trijyayA bhaktaM labdhaM phalam 1 / 19 natiH sArddhadvayena 2 / 30 bhaktA aGgulAdyA natiryAmyA cha / 31 anayA candrazaro yAmyaH 23 / 3 saMskRtaH 23 / 34 vizarayoH 23 / 48 ekadiktvAdantaraM yAmyam 1 / 46 idaM yAmyottaraM spaSTabANazcaikadiktvAdalpazaro gururuttare zukAt mAnaikyAt 2 / 35 UnaH spaSTabANastena bhedayogaHparaM bhacakravazAdguroryahasya rAtristenaitatsamaye yutirna dRzyate, nizIti sUryarAtrau grahayutikAlInalamAgRhe'lpe sati bhAIyuktAtsapailamAdanalpe bahutare grahe sati tatrApi nijanijagate grahasya dine natu grahasya rAtrau yogo yutizyA jJeyAnyathA neti bhaavH| atra grahaH 0 / 4 / 55 / 25 iSTalamAt 9 / 26 / 21 / 39 adhikaH saSaDAt 3 / 26 / 21 / 39 nyUnastena yutirna dRzyAto'nyatkarma na kRtaM punarudAharaNAntaraM zAke 1541 phAlgunazuddhe 13 soma udaye gatAbdAH 436 ahargaNaH159625madhyamAH guruzIghraphalam4 / 39 // 31 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (126) karaNakutUhalam / RNaM raviH 11 / 16 / 6 / 28 guruH8 / 0 / 59 / 58 zukraH 1 / 6 / 23 / 40 zukramandaphalam 1 // 29 // 45 // 40 karNaH 181 / 0 ayanAMzAH 18 / 16 / 57 carapalam 64 dinamAnam 29 / 48 rAtrimAnam 30 / 12 carapalasaMskRtaH suuryH11|8|14|19gtiH 59 // 41guruH 0|1|19|13gtiH13|27shukrH0 |1|57|57gtiH7 3|4unyoH pUrvavadyutidinAdi 038 / 14 / gataM tena phAlguna zuddhe 12ravAvudayAvaTI 21 / 46 samaye yutiratra samayikA madhyamAH spaSTAH kAryAH atra svalpatvAgatyA cAlitA palAdi tadeva gRhItaM yutisamayikaHsUryaH13 / 7 // 36 / 18 guruH / / 1 / 10 / 58 zukraH 0 / 1 / 10 / 55 pUrvavaccharau guruzaro'GgulAdiH . 20 / 56 zukrazarokulAdiH 11 / 34 gurobimbam 1 / 38 zukrabimbam 2 / 18 lambanArtha yutisamayika sAyanAMzavitribham / / 12 / 56 / 41 pUrvavadasyonnatAMzAH 81 / 26 / 52 jyA 118 / 17 kalpitasAyanaraviH 0 / 19 / 27 / 48 vitribhayorantaram / 23 / 28 khaNDakairmadhyamalambanam 2 / 28 spaSTam pazcimanatatvAdvitrinAdhikyAyutau 21 / 46 dhanam 23 / 48 spaSTo yutisamaya etatkAlInArkaH 5 / 25 / 56 dinazeSam 0 / 6 laggavitribham 2 / 23 / 36 / 55 natAMzAH 5 / 37 137 candramadhyamagatistithyaMzena 3 / 57 guNA 22 / 13 trijyA 12. labdham Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 127 ) 0 / 12 sArddhadvayena 2 / 30 bhaktaM labdham 0 / 4 yAmpaM candrazaraH 11 / 34 yAmyaH saMskRtaH 11 / 38 yAmyocaramantaram 9 / 18 spaSTavANaH siddha 24 ke hastAdi 0 / 9 / 18 zukra uttare mAnaikyArddham 1 / 58 zarAdadhikaM tena bhedayogo nAsti paraM natAdi udAharaNArthaM kalpitazaro'GgulAdi 1 / 0 sUryagrahaNavatsAdhanaM mAnaikyArddham 1 / 58 zareNonaH 0 / 58 channaM dvinnAcchrAdityAdinA sthitighaTikAH 5 / 56 anayA spaSTayutisamayaH 23 / 48 ubhayoryutiH sparzamokSakAlau, udayAGgataghaTyaH 18 / 42 sparzaH, udayAparamaye 28 / 44 mokSakAlaH / atha spaSTArtha sUryagurU sparzakAlInau sUrya: 5 / 25 / 50 / 12 guruH 0 / 0 19 / 20 vitribhalagnam 0 | 23 | 13 | 33 unnatAMzAH 74 / 33 / 51 jyA 115 / 16 gururavikalpitavitribhalagnAntarAkhaNDakaiH spaSTalambanam / 24 pazcimanatatvAddhanaM grahasya madhyAhnAsannatvAtsvalpaM spaSTaH sparzaH 19 / 6 etatkAlIna lagnam 3 / 28 / 56 / 40 / atha grahasya dinamAnArthamudayalagnaM vitribho grahaH sAyanaH 9 / 19 / 27 / 4 kAntiH 22 / 19 / 51 yAmyA natAMzAH 46 / 55| o 0 0 unnatAMzAH 43 / 5 / 0 natajyA 87 / 22 unnatajyA 81 / 37 kSepanI nataziJjinItyAdinA phalam 67 / 13 kalAdhanaM dRkkarmasaMskRtaH 0 / 2 / 28 / 40 udylgnm| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 128 ) karaNakutUhalam / athAstalagnArthe satribhasAyano grahaH 3 / 19 / 27 / 48 krAntiruttarA 22 / 19 / 51 pUrvavad dRkkarmaphalamRNam 2 / 29 dRkkarmasaMskRtaH 0 | 1|8|22 astalagnAtsaSaDUH 6 / 1 / 8 / 22 idamastalagnaM sAyanodayalagnam 0 | 20|35 / 1 asya bhogyamastalagnasya bhuktam 2|25mdhyodyaaH 1577 eSAM yogo gurorgraha sya dinamAnam 31 / 2 SaSTeH zuddham 28 / 58 rAtrimAna - mathavA sAyanagrahaM sUrya prakalpya carakhaNDakaiH dazagajadazetyAdinotpannaizvarakhaNDakaiH palAni prasAdhya carapalayutonetyAdinA dinamAnaM sAdhyaM yathA sAyano grahaH 0 / 19 / 47 / 48 carakhaNDakaiH 55 / 44 / 18 carapalairuttaraiH 35dinamAnam 31 / 10 atha sparzanatArthaM dinagataghaTikAnayanaM sparzakAlIneSTalagnam 3 / 28 / 56 / 40 udayalagnam / 20 / 25 anayorantarakAla Unasya bhogyo'dhikabhuktayukto madhyodayADhya ityAdinA bhogyamudayalagnasya bhuktam 3 / 29 madhyodayAnAM 560 yogAvaTI 16 / 0 gurordinagataghaTikA khudalagataghaTInAmityAdinA dinagatam 16 / 0 dinArddham 15 / 31 anayorantaraM natam 0 | 29 pazcimanataM khADAhatamityAdinA khudalaM grahadinArddham 15 / 31 grAhyaM jAtaM mokSavalanaM dakSiNam 1 / 12 madhyAhnAsannatvAdalpaM sparzakAlInagrahaH 0 / 19 / 27 / 13 koTijyA 113 / 6 AyanaM saumyam 22 / 39 mAnaikyArddham 1 / 58 spaSTavalanamuttaram 0 / 43 atha O / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (129) mokSakAlInAH 28 / 54 sUryaH 5 / 26 / 0 / 20 guruH * / 19 / 29 / 22 vitibhAlanam 2 // 21 / 8 / 27 asya krAntiH 23 / 19 / 17 pUrvavadunnatajyA 119 / 46 pUrvavatspaSTaM valanaM dhanam 3 / 57 grahasya sAdhyatvAtparamaM spaSTo mokSakAlaH 32 // 51 udayAdataghaTI jJeyA etatkA. lInorkaH 5 / 26 / 4 / 15 guruH / 19 / 30 / 14 rAtrigataghaTI 30 / 3 kramalagam 6 / 12 / 36 / 45 udayalane 0 / 3 / 35 / 16 / 12 136 / 45 pUrvavadantarakAlaH 29 / 46 grahasya dinagataghavyaH prAgvannatam 14 / 45 pazcimaM khADAhatamityAdinA gudalena grahasya 15 / 31 mokSavalanaM yaamym24|19sNdhytvaatprmN mokSakAlInagrahaH 0 / 19 / 30 / 14 koTijyA 113 / 14 AyanaM saumyam 22||38spssttN mokSavalanaM yAmyam ||30evN bhedayoge kartavyatAprakAro jnyeyH| atha yo grahazcandraH kalpitaH sa cedalpabhuktirvakro bhavati tadA prAcyAM dizi sparzaH pratIcyAM mokSaH, adhikAktistathA mArgI cettadA pratIcyAM sparzaH prAcyAM mokSaH / karaNakutUhalakumudakaumudyAM samAptiyutisAdhanaM spaSTam / iti zrIkaraNakutUhalavRttau yutyadhikAro'STamaH // 8 // atha pAtAdhikAro vyAkhyAyate-tatrAdau pIThikA 'lakhyate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 130 ) karaNakutUhalam / zAke 1539 laukika kArtika kRSNe 10 bhaume gatAbdAH 434 ahargaNaH 158751 udayakAle madhyamA yodhapure spaSTAstatra raviH 6 / 12 / 45 / 32 candraH 4 / 12 / 2 / 47 ayanAMzAH 18 / 14 / 34 pAtaH 2 / 1 / 2 / 31 sAyanArka H 7|1|0|6 candraH 5 / 0 / 17 / 21 // atha prastutamArabhyate pAtasambhavaM gatagamyajJAnaM ca vaMzasthenendravajrayArddhanAhavinA sapAtaindumihAyanAMza kairyuto raviH zItarucizva gRhyate / samAnatve vyatipAta vaidhRtAhvayasta daikye rasabhe'rkabhe kramAt // 1 // pAtastadUnAdhikaliptikAbhyo bhuktyaikyalabdhaiSyagatairahobhiH | iha pAtasAdhane sapAtenduM vinA ravicandrazcAyanAMzairyuta eva gRhyate yatra sapAtacandra iti noktaM tatrAyanAMzayukto ravizvandrazva grAhyastadaikye tayoH sAyanAMzayo ravicandrayoryoge rasabhe SaDrAzitalye'rkane dvAdazarAzitulye vyatipAtavaidhatAyau kramAtsyAtAM yatra SaDrAzitulyo yogastatra vyatipAtanAmA pAtaH yatra dvAdazarAzitulyo yogastatra vaidhRtanAmA pAtaH syAt, kva sati samAyanatve sati yadA sUryacandrayoH samakrAntI bhavatastadetyarthaH / samakAntitve pAtasambhavo jJeya ityarthaH / tadUneti tayoryo ge par3A zibhyastathA dvAdazarAzibhyazvonA adhikA vA liptAH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (131) kalAstA ravicandrayo ktiyogena bhAjyA labdhaM dinAdikaM grAhyam UnAsu kalAsu bhogyaM dinAdikaM jJeyamadhikAsu gataM dinAdikaM jJeyam // 1 // atha sapAtasya gataiSyajJAnaM sArddhandravajrayAhatAtkAlikau tau ca tamazca kRtvA prAgvatprasAdhyo vizikhaH klaadiH||2|| oje pade yugmapade vidhuzcedekAnyagolazca sapAtacandrAt / jJeyastadAnIM khalu yAtapAto gamyo'nyathAtvena tato'pi kAlAt // 3 // tAtkAlikAviti / taiH pUrvAgataireSyagatadinAdibhistau candrAkauM tamazca pA ca yAtaiSyanADIguNitetyAdinA tAtkAlikAn kRtvA prAgvat khaNDakenyaH kalAdivizikhaH zaraH sAdhyaH / atha gatagamyalakSaNaM ceyadyojapade sAyano vidhuH sthitvA sapAtacandrAdekagole bhavati tathA yugmapade sthitvA sapAtacandrAdanyagole bhavati tadA prAgAgatAtkAlAyasmin kAle dvAdaza SadArAzayo jAtAstasmAdityarthaH vakSyamANakAlena gatapAto jJeyaH; anyathA tu candro viSamapade sthitvA sapAtacandrAdanyagole tathA yugmapade sthitvaikagole tadA pUrvAgatakAlAdevaiSyaH pAto jnyeyH| sAyanAMzo ravi :7 / 1 / / 6 sapAtacandraH 5 / 0 / 17 / 21 anayoryogaH 12 / 1 / 17 / 27 atha dvAdazarAzito'dhikastenAdhikamaMzAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) karaNakutUhalam / 1 / 17 / 27 kalA 77 / 27 candrArkaktiyogena 801 / 58 bhakte lamdhaM dinAdi 0 / 5 / 47 dvAdazabhyo'dhikatvAllabdhadinAdibhiH / 5 / 47 gataH pAtaH / atha tAtkAlikakaraNam / navamyAM zeSarAtrighaTI 5147 yAtaiSyanADItyAdinA tAtkAliko'rkaH 6 / 12 / 39 / 45 candraH 4 / 10 / 51 / 17 pAtaH 2 / 1 / 2 / 12 sapAtacandrAtkhAzvAH zarAGgAni khaNDakenyaH sAyano'rkaH 7 / 0 / 54 / 9 candraH 4 / 29 / 5 / 51 yogaH * / / / * kalAdizaro yAmyaH 57 / 29 sapAtacandraH 6 / 11 / 53 / 30 yAmyagole sAyanacandro'tra 4 / 29 / 5 / 21 samapade dvitIyapada uttaragole tena samapadatvAtsapAtacandrabhinnagolatvAgataH pAtaH pUrvAgatAdapi 0 / 5 / 47 vakSyamANaiH spaSTAdibhiriti // 3 // .atha pAtasya gataiSyakAlasAdhanAtha saMjJAmindravajA?nAhakrAntIpukhaNDAni dhanaM krameNa vyastAni tAni svamRNaM prklpym| krAntikhaNDAni ceSukhaNDAni tAni kramAt pakrAntikhaNDAni dhanasaMjJAni tAnyeva SaDutkramANi RNasaMjJAni, punarapi SaTkamAddhanasaMjJAni tAnyutkramANi punaH SaDRNasaMjJAni kalpyAni, evaM caturvapi padeSu gaNanAdho'dhaH saMsthApya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 133 ) kAryA, evaM zarakhaNDakAnAmapi sthApanA dhanarNasaMjJA caturSvapipadeSu kAryA // atha sAdhanamindravajrArddhanAhacandrasya pAtenduyutasya bhAgAstithayuddhRtAH syurga - takhaNDakAni // 5 // sAyanacandrasya tathA ca sapAtacandrasya sarvasya ca ye bhAgAste pRthak paJcadazabhirbhAjyA labdhamubhayatra svasvagatakhaNDakAni jJeyAni teSAM pUrvoktadhanarNasaMjJitasthApitakhaNDakebhyaH gaNanAt kramAdutkramAtkramAdutkramAcca kAryA zarasya khaNDArtha sapAtacandraH 6 | 11 | 53 | 30 bhAgAH 191 53 / 30 paJcadaza 15 bhaktA labdham 12 zeSam 11 / 53 / 31 yathA sAyanacandrasya 4 / 29 / 5 / 21 bhAgAH 149/5 / 21 tithibhaktA labdham 9 gatakhaNDakAni zeSam 14/5 21 krAntikhaNDato gaNanA kRtA dazamaM khaNDaM bhogyaM dvitIyapadasya caturthakhaNDam 299 RNasaMjJakaM zarakhaNDakeSu tu trayodazaM zarakhaNDakaM teSu zarakhaNDakeSu gaNanA kRtA tRtIyapadasya prathamakhaNDaM 70 dhanasaMjJakamatha bhaktazeSamubhayatra krAntizeSam 14 / 5 / 21 zarazeSam 11 53 / 30 // 5 // atha sAdhanamupajAtIndravajjAdvayena copajAtIndravajrayAcaSTe kramotkamAttadguNanA ca kAryA cApAdayAH zeSala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134) karaNakutUhalam / vA vyatIte / pAte'tha gamye tithitazcyutAste dvidhA dvidhA bhogyadalAdikAni // 5 // dvitrINi vinyasya pRthagdalAni gamyAni gamye'tha gate gtaani| ekasthamevAsya tu bhogyakhaNDaM yasyAlpakAzcAyalavA bhavanti // 6 // vizvAMzakenApamabhogyakasya bhogyAditaH krAntidalAni tAni / saMskRtya pUrva zarakhaNDakaizca syuH saMskRtAni kramazaH sphuTAni // 7 // gate pAte ubhayatra ye zeSabhAgAste cApAyAzcApAMzakA jJeyAH / atha gamye pAte pUrvAgatAH zeSAMzAH paJcadazAyaH 15 zuddhAH zeSaM cApAMzasaMjJakA ubhayatra jJeyam / evaM kAnteH zarasya ca cApAMzAn vidhAyaikAnte sthApayedyathAtra gatapAtatvAccheSAMzakA eva cApAMzA evaM cApAMzAH kAnteH 14 / 5 / 21 zarasya ca 13 / 53 / 30 tataH kAnteH zarasya ca bhogyakhaNDamAdIkatya vitrINi khaNDAni dvidhA pRthagvinyaset, yadi pAtaM gatalakSaNaM bhavati tadA gatakhaNDAni eSyalakSaNe pAte eSyalakSaNAni khaNDAni vinyaset, zarakrAntyormadhye yasya cApAMzAH svalpAstasya bhogyakhaNDamekasthameva sthApyamanyAni dvidhA 2 yathAgatAni teSAM sthApitakhaNDAnAM dhanarNasaMjJA pUrva kataiva svalpazare khaNDakaM dvayaM mahacchare traya eva madhyamA bhavanti / anayA rItyA saMsthApya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (135) sphuTAni kAryANi / atra gatapAtatvAbhogyakhaNDamAdIkatya gatakhaNDakAni dvidhA sthApya tAni zarasya svalpacApAMzatvAccharasya bhogyakhaNDamekatra sthApitaM zeSANi gatakhaNDakAni dvidhA sthApitAni dhanarNasaMjJA pUrva kataiva yantrato jJeyA / atha spssttkriyaa| vizvAMzakeneti / apakramasya kArnogyakhaNDasya vizvAMzakena 13 trayodazAMzakena bhogyAdIni krAntikhaNDAni pUrva saMskRtyaikajAtyorddhanarUpayoHRNarUpayontiramanyajAtyordhanarNarUpayoryoga evamekagole vaiparItyamekajAtyooMgo bhinnajAtyorviyogo anthe'nuktaM bhASya uktatvAtkAryam, evaM saMskatAni krAntikhaNDAni sphuTAni syuH punaH zarakhaNDakaiH saMskatAni sphuTatarANi bhavanti, saMskArAstvekajAtyoryoga evamanyagole tvekajAtyoryogo'nyajAtyorantaramidameva siddhaM bhASya uktatvAt / yathA kAntibhogyakhaNDasya vizvAMzakena 13 zarAMzakenarNarUpeNAnyAnyRNarUpANyanyagolatvAdyuktAni, yathA vizvAMzakena yuktA zarakhaNDakaibhinnagolatvAdekajAtyorantaraM bhinnajAtyoryogaH // 7 // atha pAtamadhyAnayanamupajAtIndravajrAdvayanAhaAye'lpacApAMzamito guNaH syAccApAntarAMzAH smkhnnddkessu| tithicyutAste viSameSu jahyAtsvAMzanakhaNDAni tithinavANAt // 8 // zeSaM tvazudena hRtaM lavAdyaM saMzuddhakhaNDAMzayutaM vibhaktam / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 136) karaNakutUhalam / gatyAvidhoH SaSTiguNaM gataSyalabdhairdinaiH syAtkhalu pAtamadhyam // 9 // Aye'lpacApAMzamito guNaH syAdubhayozcApAMzAntareNa vicaturthe sati sambhave SaSThaM khaNDaM guNayette cApAMzasamakhaNDaguNarUpAH paJcadazAyaH saMzodhya zeSeNa tRtIyapaJcamakhaNDaM guNayedevaM sarvANi saguNya sphuTAni ca svAMzaghnasaMjJakAni bhavanti / evaM guNakalpanAyAM kRtAyAM kiM kAryamityata Aha-jahyAditi- tAni svAMzanakhaNDAni paJcadazannabANAt paJcadazaguNitacandrazarakalAmadhye yAvanti zuddhayanti tAvanti zodhayet, zeSamazuddhena sphuTakhaNDakena bhajennatu svAMzaghnena phalaM lavAyaM pAhyaM tadvizuddhakhaNDAMzayute yAvanti khaNDAni zuddhAni teSAM ye guNAzcApAMzodbhavAsteSAM yogaM kRtvA tairaMzairyutaM kuryAttataH SaTyA saDaNya candragatyA bhajedinAdikaM grAhyaM pUrva cetpAtasya lakSaNaM gatamAgataM tadA yasmin kAle dvAdazarAzayo jAtAstasmAtkAlAdadhunAgatairdinAdibhirgataiH pAtamadhyaM syAdityarthaH / atha cedeSyalakSaNaM tadA pUrvoktakAlAdetAvadbhirdinairgamyaiH pAtamadhyaM syAdityarthaH / atha tithipnabANasya 832 / 15 svalpatvAtkhaNDAni na zuddhayanti tena khaNDakAnAM guNakAn kRtvAnena zeSam 832 / 15 azuddhasphuTakhaNDakena392 aktaM labdhaM lavAdi0 / 27 / 23 guNakAbhAvAcchuddhakhaNDAMzAnAmiti tAH SaSTiguNAH candragatyA 741 / 50 bhaktaM labdhaM dinAdi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (137 ) 0 / 10 / 18 ebhiH pUrvakalAdapi 5 / 47 gatapAtatvAt pAtamadhyaM gatamevaM kArtikakRSNe navamyAM zeSarAtri ghaTI 16|5smye pAtamadhyaM jJeyaM pAtamadhyasamayikAdavicandrapAtAn tAtkAlikAn kRtvA rakheH krAntiH sAdhyobhayoHkrAntisAmyaM tadA pAtamadhyaM zuddhaM nAnyathA yathA raviH6 / 12 / 26 / 42 candraH 4 / 8 / 10 / 10 pAtaH 2 / 1 / 1 / 32 sUryakrAntiH 12 / 54 / 31 sUryakrAntiH 12 / 54 / 32 uccaM zaraH 48 / 48 kalAdi dakSiNaM zarasaMskRtA krAntiH 12 / 11 / 43 sUryakrAntiH 11 / 56 / 42 ubhayoH sAmyaM svalpatvAnna doSAya // 9 // atha vizeSamAha pramANikayAapakramasya bhogyakaM yadeSu khnnddtcyutm|gte SyatAviparyayAttadAtra pAtasAdhane // 10 // - candrakAnteryadrogyakhaNDaM tadyadA zarakhaNDAdogyAcchuDyati tadA gataiSyasya vyatyayatvaM syAdataH pAta eSyo jJeya eSyo gato jJeyaH // 10 // * . atha sthitisAdhanaM prmaannikyaahashuddhkhnnddbhaajitaastrikhaashcidsrnaaddikaaH| sthitizca madhyapUrvato'grato'pi tatpramANikA // 11 // trikhAzci 203 hatAH nADikAH pUrvAgatenAzuddhakhaNDena bhAjyA labdhaM ghaTyAdi madhyakAlAtpUrva sthitistatpamA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138) karaNakutUhalam / NikA tAvadeva madhyakAlAdagrato'pi sthitirbhavati yathA 2203 azuddhakhaNDena 329 bhaktA labdham 5 / 37 sthitiH gatapAtatvAnmadhyakAlamadhye 16 / 5 hIne pAtAntaH 10 / 28 yute pAtAdiH 12 / 42 udayAdgataghaTI 38 / 19 / samaye sparzaH, udayAdtaghaTI 43 / 55 samaye pAtamadhya udayAitaghaTI 42 // 32 samaye pAtamokSaH // 11 // atha pramANikAdvayena sakalazuddhakhaNDavivakSAmAhayadAkhileSu khaNDakeSvihAdyakhaNDanAtiSu / cyutedhvIha zeSakaM khanAgasAgarAdhikam // 12 // tadA na pAtasambhavo yadAstisambhavastadA / vizuddha khaNDabhAgato gataiSyakAlasAdhanam // 13 // yadA paJcadazaguNitAnAM madhye svaguNakaguNiteSvakhileSviha cyuteSu zuddheSu satsu kathambhUteSu khaNDeSvAyakhaNDajAtivAdyamiti krameNa dhanarUpeSu SaTsu cyuteSu khaNDeSvathavA krameNa rUpeSu SaTsu cyuteSu bANazeSa khanAgasAgarezyo 480 yadyadhika bhavati tadA pAtasambhavo nAsti yadA sarveSu khaNDeSyazuddheSu bANazeSakaM khanAgasAgarezyo 480'lpaM bhavati tadA sambhavo'stiAathaivaM vidhipAtasambhave gatagamyakAlasAdhanamAha-vizuddhakhaNDabhAgataH zaramadhye yAni guNakaguNitAni khaNDakAni zuddhAni teSAM guNakabhAgAdi pratikhaNDAnAmekIkRtya saMzuddha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 139) khaNDaM zarayutaM vibhaktaM gatyA vidhoH SaSTiguNamityanena prakAraNa gataiSyasAdhanaM kArya gataiSyatAlakSaNaM prAgvat // 13 // atha sarvaskhaNDakeSu zuddheSupAtasambhave sthitisAdhanamAI tathA zarAvazeSakaM khanAgavedatazcyutam / navanamantyakhaNDahRddalIkRtaM sthitistadA // 14 // yena zareNa pAtasambhavastaccheSaM khanAgavedataH 480 cyutaM saMzodhya yaccheSaM tannavaghnaM nava 9 guNaM kAryamantyakhaNDakena bhAjyamAtasya phalasya ghaTayAdikasyAI sthitiH syAdyathA madhyAhnAtpUrvataH paratazca bhavati pAtamadhyAtpUrva sparzaH pAtamadhyAtpazcAnmokSaH // 14 // atha prakArAntareNa krAntisAmye sthitilakSaNamuSNihA chandasAha tallakSaNamalaMkAracUDAmaNiviSayike tathA vRMdacUDAmaNI uSNihA chandaHsaMmRtau syAdrajo gururiti vivekAdvAcyam / mAnayogakhaNDato yAvadalpamantaram / krAntisAmyameva tattAvadeva hi sthitiH||15|| itIha bhAskarodite grahAgame kutuuhle| vidagdhabuddhivallabhe sakRcca pAtasAdhanam // 9 // candrasUryayormAnayogAdvimbaikyAAyAvat kAntyantaraM svalpaM bhavati tAvat krAntisAmyameva jJeyam / tAvadeva tasya pAtasya sthitirastIti jJeyA, aDulAyavivekAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 140 ) karaNakutUhalam / triguNaM satkalAdikaM bhavati krAntyantarasya kalAdikatvAt / atha pAtasya phalaM siddhAnte - " pAtasthitikAlAntaramaGgalakRtyaM na zasyate tajjJaiH / snAnajapahomadAnAdikamatropaiti khalu vRddhim" // 15 // sate bhAskarodita iti tu spaSTArthameva / atha punarudAharaNaM zAke 1543 zrAvaNazuklA 9 bhaume ghaTayaH 16 / 33 vizAkhA 12 / 54 zuklaH 15 / 26 ghaTayaH 38 / 42 gatAndAH 438 ahargaNaH 161230 madhyamaH sUryaH 3 | 16 | 56 | 16 candraH 6 | 26 | 18 / 30 pAtaH 4 / 13 / 45 / 34 udaye svadezIyA ayanAMzAH 18 / 18 / 21 carapalamRNam 92 carapalasaMskRtaH sUryaH 3 / 15 / 51 / 57 gatiH 57 / 2 candraH 7 / 0 / 20 / 4 gatiH 829 / 35 pAtaH 4 / 13 / 45 / 30 sAyanArkaH 4 / 4 / 11 / 23 candraH 7 / 18 / 54 / 15 yogaH 11 / 23 / 5 / 38 dvAdazarAzibhyaH 12 zuddhoM zAdiH 6 / 54 / 22 asya kalAH 414 / 22 gatyoraikyena 886 / 37 bhaktA labdhaM dinAdi 0 / 27 / 2 dvAdazabhyaH kramo yogastena gamyaM jJeyam 0 / 27 / 2 etatkAlInaH sAyanaH sUryaH 4 / 4 / 38 / 2 candraH 7 | 25 | 21 / 51 pAto nirayaNaH 4 / 13 / 46 / 59 sapAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (141 ) candraH 11 1 20 / 58 / 29 bANaH kalAdiH 42 / 44 yAmyaH atha pAtasya gataiSyajJAnaM sAyanacandro viSame pade sapAtacandrAdekagole tena gatapAto jJeyaH / athasAdhanaM sAyanacandrasya sarvabhAgAH 235/21 / 51 tithibhaktA labdhaM kAntergatakhaNDakAni 15 bhogyakhaNDam 236 zeSam 10 / 21 / 51 asya sapAtacandrasya bhAgAH 350 / 58 / 29 tithi 15 bhakte labdham 23 zarasya gatakhaNDakAni bhogyakhaNDakamRNam 70 zeSam 5 / 58 / 29 gaNanA pUrvasthApitakhaNDakebhyo dhanarNasaMjJA ca kAryA gatapAtatvAdubhayatra ye zeSAMzAsta eva cApAMzA jJeyAH zarasyAlpacApAMzatvAddhogyakhaNDaM zarasyaikasthaM gatapAtatvAtkrAntizarakhaNDakAni gatAni dvisthApitAni dvitrINItyuktatvAtkhaNDadvayaM dvidhA sthApitamalpazaratvAtpUrvamudAharaNaM bhASyAdyapekSayA kRtamidAnIM sarvasammatamucyate zarasaMskAraviSaye vizvAMzakenApamabhogyasyaitasyApi saMskAre'pi golasyApekSayA kartavyA kityeka jAtyoryogo bhinnajAtyorantaramityarthaH / ubhayordhanarUpayostathArNarUpayoryoga eva kAryaH bhede'ntaraM kAryamityartha iti srvsmmitsNskaarH| atha kAntibhogyakhaNDasya 236 vizvAMzakena dhanarUpeNa dhanasamarUpANi kAntikhaNDAni pUrvasthApitAnyekajAtitvAdyutAni tAnyeva zarakhaNDakaiH pUrvasthApitairRNarUpairbhinna jAtitvAdrahitAni golApekSayA na kRtA / atha zaram Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 142 ) karaNakutUhalam / 42 / 44 paJcadazaguNitasyAlpatvA 64 / 10 dAye cApAMzamiti prakAro na kRtastena zarazeSam 641 / 0 azuspaSTakhaNDena 184 / 9 bhaktaM labdhaM lavAyam 3 / 28 / 25 SaSTiguNam 208 / 51 candragatyA 829 / 35 bhakte labdhaM dinAdi 0 / 1 / 15 ebhirgataH pAtaH pUrvakAlAyasminkAlayoge dvAdazajAtAstasmAditi tena zrAvaNazuddhe 9 bhauma udayAnataghaTI 22 samaye raviyoge dvAdazajAtA atra kAlAt 0 / 15 / 13 ebhirgataH pAto'tra dina udayAgataghaTyaH 12 / 49 samaye pAtamadhyaM pratItyarthametatkAlInAH sAyanau ravicandrau pAtathva sUryaH 4 / 4 / 22 / 34 candraH 7 / 21 / 51 / 28 pAtaH 4 / 13 / 46 / 11 raveH krAntiH 19 / 18 / 53 / 30 aMzAdi candrasya 18 / 29 / 53 / 30 aMzAdicandrasya 18 / 29 / 53 yAmyA yAmyazareNa 59 / 18 saMskRtA 19 / 29 / 13 ubhayoH kAntyorantaraM vikalA 0 / 18 antarasya svalpatvAnna doSa ubhayoH krAntisAmyaM jAtaM tena zuddhamidaM sAdhanaM jAtam / atha sthitisAdhanam - trikhAzvidatranADikAH 2203 azuddhakhaNDena 184 / 9 bhaktA labdhaM ghaTyaH 11 / 57 madhyakAlaH 12 / 49 anayorantaramudayAdgatanADyaH 52 samaye pAtasparzakAlaH yute mokSakAlaH 24 / 46 samaye mokSaH ravibimbam 11 / 12 candrabimbam 10 / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 10 www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (143) 19 yogaH 21 / 31 asyArddhamaGgulAdi 10 / 46 triguNam 32 / 18 sarzakAlInaH sUryaH 4 / 4 / 12 / 12 cndrH7|19|6|15 pAtaH 4 / 13 / 45 / 38 / ravikrAntiH 19 / 31 / 51 saumyA candrakAntaryAmyA 17146 / 34 yAmyazaraH kalAdi 67145 spaSTA krAntiH 18154 / 19 kAntyorantaram 0 / 22 / 32 mAnakyam 32 / 21 ataH krAnteH sAmyaM syAditi / atha sparzakAlaghaTI 2 dvayasamayikAH sUryaH 4 / 4 / 14 / 6 candraH 7 / 19 / 33 / 54 pAtaH 4 / 13 / 45 / 38 ravikrAntiH 28 / 58 / 19 yAmyA candrakrAntiH 17 / 53 / 49 zarakalA dakSiNA 69 / 39 spaSTAkAntiH 19 / 3 / 28 krAntyorantaraM 519 mAnakyAt 32 / 18 UnamataH krAntisAmyaM sparzakAlaH mokSakAlInaH sUryaH 4 / 4 / 34 / 55 candraH 7 / 24 / 36 / 41 pAtaH 4 / 13 / 46 / 49 ravikrAntiH 19 / 25 / 54 uttarA candrakrAntidakSiNA 19 / 13 / 13 zarakalA dakSiNA 46 / 51 spaSTA kAntiH 20014 ravikrAnticandrakAtyorantaram 0 / 34 / 7 mAnaikyAdadhikaM tena pAtanirgamaH atha punarudAharaNaM zAke 1290 kAlInasaMvasare kArtikazuklA 7 gurau tatrodaye'hargaNaH 67823 madhyamaH sUryaH 7 / 5 / 42 / 58 candraH 3 / 29 / 4 / 17 pAtaH 9 / 12 016 spaSTau ravicandrau sUryaH 7 / 4 / 18 / 53 gatiH . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) karaNakutUhalam / 60 / 40 candraH 3 / 20145 / 17 gatiH 725 / 35 carapalam 58 ayanAMzAH 14 / 5 / 40 sAyanArko'yama 7 / 18 / 23 / 53 sAyanacandraH 4 / 4 / 54 / 17 anayoraikyam 11 / 23 / 18110 dvAdazalyaH zuddhe'zAdi 6 / 41 / 50 gatekyena 786 / 15 bhakte labdhaM dinAdi 0 / 30 / 40 evaM kArtikazuddhe 7 gurAvudayAgataghaTI 3040 samaye pAto bhaviSyatIti pAtasambhavaghaTI 30 / 40 samayikaH sUryaH 74 / 49 / 57 candraH 3 / 27 / 08 pAtaH 9 / 12 / 11 / 15 sapAtacandrAt kalAdirbANaH 169 / 21 umaraH sAyanacandraH 4 / 12 / 5 / 58 sapAtacandrA 119 / 12 / 1 dekagole vartate tasmAdeSyaH pAto jJeyaH yasminkAle yogo dvAdaza jAtAstasmAtkAlAt kAntIpukhaNDAnAM dhanarNasaMjJAsthApanA ca prAgvat sAyanacandrasya bhAgAH 1305 / 58 tithi 15 bhaktA labdham 8 zeSa bhAgAdi 11 / 5 / 8 aSTau kAntikhaNDAni gatAni kramokramAgaNanayApakramasya tRtIyaM bhogyakhaNDamRNasaMjJam 236 sapAtacandrasya bhAgAH 39 / 12 / 1 tithi 15 bhaktA labdham 2 zarasya krameNa bhuktakhaNDadvayaM tRtIyaM bhogyam 56 dhanasaMjJe zeSe 9 / 21 / 1 gamyapAtatvAdubhayoH zeSAMzAstithitazyutAH uayozcApAMzAH krAnticApAMzAH 3 / 5052 zaracApAMzAH 5 / 4 / 47 bhogyakhaNDamAdIkRtya gamyapAtatvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (145) dogyakhaNDaM kRtamujhayobidhA sthApitAni svalpakrAntezcApAMzAdikasthaM bhogyasthaM yathA vitrINIti vacanAtkhaNDakadvayaM dvidhA sthApitaM krAntibhAgyakhaNDasya 236vizvAMzabhAgenarNarUpeNarNarUpANi krAntikhaNDAni yuktAni 13 yathA zarakhaNDakairdhanarUpANi krAntikhaNDAni yojyAnyRNarUpairaNarUpANi yojyAni ekatrarNarUpamanyaddhanarUpaM tadA jinnajAtitvAdantaraM kAryamatra bhinnajAtitvAdantaraM jAtaM zarasaMskRtAni sphuTakhaNDAni prathamakhaNDam 197 svalpacApAMzaiH 54 12 guNitam775 / 3 paJcadazaguNAtpUrvAgatabANAta 25 / 40 / 15 zodhitaM zeSam 1765 / 12 dvitIyakhaNDaM 61 cApAMzAH 3 / 54 / 12cApAMzAH 5 / 47 // 57 anayorantarAMzaH 1 / 53 / 45gunnitm492|3| 27 pUrvazarazeSAt 1765 / 12 zuddham 1273 / 9 zeSa viSamaM tRtIyakhaNDam 274 antarAMzaiH 1 / 53 / 7 tithitaH 15 zuddhaiH 13 / 6 / 53 guNitam 3593 etaccheSAt 1273 / 9 na zuddhayati tena zarazeSam 1273 / 9 azuddhenAsphuTakhaNDena 274 labdhaM lavAyam 4 / 38 / 48 saMzuddhaM khaNDAMzam 3 / 4 / 52 ubhAbhyAM yutam 10 / 26 / 47 SaSTiguNam 627 / 47 candragatyA 725 / 35 bhaktaM dinAdi 0 / 51 / 50 ebhirdinAdibhiH pUrvakAlAimyaM pAtamadhyaM pUrvakAlaghavyaH 30 / 40 madhye yuktam Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146) karaNakutUhalam / 1 / 22 / 30 evaM kArtikavadi 8 bhRgAvudayAvaTyaH 22 / 30 pAtamadhyametatkAlInaH sUryaH 7 / 5 / 41 / 50 cndrH4|7| 26 / 57 pAtaH 9 / 12 / 14 / 38 ravikrAntiH 871|44cndrshrH205| 57spaSTakrAntiH 777 / 44 ubhayoH kAntisAmyatvAcchuddhaM sAdhanametA ghaTikAH 22 / 3 azuddhena 274 bhaktA ghaTyaH 8 / 2 sthitiriyaM pAtamadhyAta 22 / 30 zuddhAH 14 / 28 udayAtaghaTISu pAtasparzaH pAtamadhye yutA 30 / 32 evamudayAdrataghaTISu pAtanirgamaH mAnaM sUryasya 11 / 3 cndrsy9|48 anayoraikyAIm 10 / 25aDalAdi triguNitaM kalAtmakam 31 / 15 evaM sparzakAlInamokSakAlInakAntyantaraM prasAdhyaM mAnayogakhaNDato yAvadalpikA sthitiH pratItaH pazcAyaH karaNapAtamadhyayorhi nirNItaH // iti zrIbrahmatulyavRttau pAtAdhyAyo navamaH // 9 // atha candrasUryayohasambhavAdhyAyo vyAkhyAyate tatrAdau zarasAdhanamAhadvighno mAsagaNastrihavibhayuto varSAbhradatAMzayugvaJcoktArkaghaTIphalaM zarahRtaM svarNa tu tsmeNillvaaH| yuktA mAsamitai hairatha ve rAzyarddhayuktAzca te tabAhU ca lavA nijAIsahitAH syAdaMgulAdyaH shrH||1|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (147) itazcatvAraH zlokAH zArdUlavikrIDitenAha-zakaH paJcadikcandrahIna ityAdinAdhimAsaigardhva ityantena sAdhito mAsagaNo dvAzyAM guNanIyastribhirbhAjyo labdhAGko bhAgAdiIisaptatyuttaradvizatyA 272 yutaH kAryaH tato varSANAM karaNagatAbdAnAmabhadasrAMzena 20 viMzatitamAMzena yuktaH kArya evaMbhUte tasminaMzAye bahvAcAryoktArkaghaTIphalaM paJcabhi 5 ktiM tadyathAsambhavaM dhanamRNaM kAryamevaM tasminnaMzAye mAsagaNatulyai rAzibhI zazisthAne yutaM kAryamatha vemrahaNasambhave rAzyarddhana paJcadazabhirazaiH pUrvAgataM rAzyAdiyutaM kArya tatastasya bhujaH kAryastasyAMzAH svIyenArddhana sahitAH zaro'GgulAdiH syAtsUryagrahaNe rAzyarddhayukto yasmin gole taddika jnyeyaa| yathA zake 1542 mArgazIrSapUrNimA budhe gatAbdAH 437 mAsagaNaH 5414 dviguNaH 10828 vibhakto lavAdi 3609 / 20 dvibha 272 yutaH 3881 / 20 gatAbdAH 447 eSAmannadatrAMzena 21 / 51 yuktaH 3903 / 11 dhanuSaH pUrvapakSAghaTIphalam 3 paJcabhi 5 tiM labdhamaMzAyam / 36 pUrvasmin 3903 / 11 karkAditvAhaNam 3902 / 35 ayamaMzAdI rAzyAdikRtastriMzadbhakte labdhaM rAzyAdayaH 130 / 2 / 35 / * rAzisthAne mAsagaNaH 5414 yutaH 5544 / 2 35 / * rAzisthAne dvAdazabhirbhakte labdham 462 labdhasya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 148 ) karaNakutUhalam / prayojanAbhAvAtyaktaM zeSaM rAzyAdi 0 / 2 / 35 / 0 asya bhujo'yamevAMzAH 2 / 35 / 0 / svIyenArddhena 1 / 17 yutAt 3 / 52 ayamaGgulAdizaraH atha sUryagrahaNasambhavArthe zAke 1522 laukikazrAvaNavadi 30 tithau some gatAbdAH 4 17 mAsagaNaH 5161 sUryaH 3 / 0 / 35 dinArddham 16 / 3 pUrvaghaTI 28 / 56 mAsagaNaH 5161 dvinaH 10322 tribhaktoM'zAdi3440 / 4 / dvibhayutaH 3712 / 40/0 varSANAM 417 viMzAMzena 20 / 51 yutaH 3733 / 31 / 0 karkapUrvapakSaghaTI 3 phalaM zarabhaktena 0 / 36 hInaH 3732 / 55 / triMzadbhaktaM rAzyAdi 124 / 12 / 55 / 0 rAzisthAnaM mAsagaNaiH 5161 yutam 5285 / 12/5510 dvAdazabhaktaM zeSaM rAzyAdi 5 / 12 / 52 / 0 sUryagrahaNatvAbrAzyarddhena 0 | 15 | 0 / 0 yutaM jAtaM rAzyAdi 5 / 27 / 55 / asya bhujaH 0 / 2 / 5 / 0 asyAMzAH 1 / 5 / 0 nijArddhena 1 / 2 yutaH 3 / 7 zaro'GgulAdiruttaraH rAzyarddhayuktasya rAzyAdisaumyagole sthitatvAt // 1 // o atha natasAdhanamAha darzAnte natanADikAndhirahito yukto gRhAdyo raviH prAkpazcAdayanAMzakaizca sahitastaddogRhonAhatAH / zailAste dviguNA lavAdirayamastAtsvAkSatoM'zA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (149) natAstadvedAMzamitA natizca vizikhastatsaMskRto'kaMgrahe // 2 // darzAntakAlInaM nataM kRtvA tasyAMnizcaturthAza iti nataghaTikAnAM caturmi 4 Age labdharAzayaH zeSaM triMzadbhiH saDaNya punazcaturbhirbhAge hRte labdhA bhAgAH zeSaM SaSTayA saGkaNya caturbhakte labdhaM kalA evaM rAzyAdiphalaM grAhyaM tena darzAntakAliko gRhAyo raviH prAkkapAle rahitaH pazcimakapAle yukta iti katvA sa evAyanAMzairyuktastasya bhujaM katvA tena bhujenonA hatAzva zailAH 7 sapta kAryAH sa lavAdikrAntirbhavati tataH zaraH svAkSavazena prAgvannatAMzAH sAdhyAsteSAM caturthAzo natiH syAttayA prAgAnItaH zaraH saMskRtaH san sphuTo bhavati yathA darzAntaH 28 / 56 dinArddham 16 / 43 anayorantaraM ghaTyAdinatam 12 / 43 pazcimaM caturbhakte labdhaM rAzayaH 3 zeSam * / 13 triMzadguNam 6 / 30 caturbhaktaM labdhamaMzAH 1 zeSam 2 / 30 SaSTiguNam 150 caturbhakte labdhaM kalAH 37 zeSam 2 SaSTiguNam 120 caturbhaktaM labdhaM vikalAH 30 evaM rAzyAdinA 3 / 1 / 37 / 30 amAvAsyAntakAlInaH spaSTo vA gateSTanADItyAdinA sthUlo'pi raviH 3 / / / 35 / 34 pazcimanatatvAdyutaH 6 / 2 / 13 / 4 ayanAMzaiH 17 / 57 yutaH 6 / 20 / 10 / 24 asya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (150) karaNakutUhalam / bhujaH / 20 / 10 / 24 anena sapta 7 rAzaya UnAH 6 / 9 / 49 / 36 puna jenaiva * / 20 / 10 / 24 guNitA gomUtrikayA 2 / 40 / 20 dviguNAH 5 / 20 / 40 jAtAMzAdiH krAntiH saMskArarahitA sAyano'rko yAmyagole'smAdyAmyA yAmyAkSAMzaiH 24 / 35 / 9 saMskRtA jAtA natAzA yAmyAH 29 / 55 / 49 caturbhaktA 7 / 27 jAtA natiryAmyAnayA pUrvAnItasaumyazaraH3 / 7 saMskRto bhinnadiktvAdantaram 4 / 20 jAtaH spaSTazaraH saumyaH // 2 // atha grahaNasambhavAsambhavamAhagocandrA himagorbhavAzca taraNenikyakhaNDaM zare tanyUne grahaNaM bhavediti budhaizcintyaH purA smbhvH| cakrAyaH khalu madhyamArkatamasoryogo dvinino dviyuparvezo munibhaktazeSakamito jJeyo virNcyaadikH||3|| gocandrAiti-gocandrA ekonaviMzatizcandrasya mAnaikyAI zaraM candrazaraM mAnakyA dUne sati grahaNaM bhavediti vidvadbhiH pUrva sambhavo jJeyaH yathA candrazaraH 3 / 52 mAnakyA.t 19 Unastena candragrahaNasambhavo'sti tatazcandragrahaNavatsUryagrahaNasAdhanaM kartavyaM sUryaspaSTazaraH 4 / 20 sUryasya mAnaikyAAt 11 Unastena sUryasya grahaNasambhavo'sti tasya sAdhanaM pUrvavacandragrahaNasya sAdhanaM candragrahaNoktakasUryagrahaNasya sAdhanaM sUryagrahaNokta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / ( 151 ) vat / atha cakrAya iti kSepakarahitayormadhyamArkatamasormadhyasUryarahitayormadhyamArkatamasormadhyasUryapAtayorbhagaNAyo yogo dvighnaH dviguNIkRtaH dviyuktaH kAryaH saptabhirbhAjyaH zeSaM tena gatA vartamAnasya rAzyAdyaM bhuktaM brahmAdikaH parvezaH brahmazazIndrakuberavaruNAbhiyamAzca parvezA iti yathA candragrahaNe kSeparahito bhagaNAdyo raviH 437 / 6 / 0 / 59 / 38 pAtaH 23 / 6 14 / 38 / 25 anayoryogaH 461 / 0 | 15 |38|3 dviguNaH 922 / 0 / 31 / 16 / 6 dviyuk 924 sapta 7 bhaktaM zeSam * brahmato gaNanayA sapta gatAH brahmA parvezaH sUryagrahaNe bhagaNAdiraviH 417 / 4 / 1 / 21 / 13 pAtaH 22 5 / 9 / 24 / 18 anayoryogaH 439 / 9 / 10 / 45 / 31 dviguNaH 879/6 / 21 / 31 / 2 dviyuk 881 / 0 / 43 / 2 / 4 sapta 7 bhakte zeSam 6 parvezo yamo jJeyaH // 3 // atha granthakRtsvanAma pUrvakavarNanamAhaAsItsajjanadhAni gehavivare zANDilyagotro dvijaHzrautasmArtavicArasAracaturaH saujanyaratnAkaraH jyotirvittilako mahezvara iti khyAtaH kSitau svairgugaistatsUnuHkaraNaM kutUhalamidaM cakre kvirbhaaskrH||4|| itIha. bhAskarodite grahAgame kutUhale / vidagdha - buddhivallabhe ravInduparvasambhavaH // 10 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (152) karaNakutUhalam / aasiiditi|spssttaartho jnyeyH||4|| iti zrIkaraNakutUhale parvasambhavAsambhavamAdhyAyAnaH dazamaH samAptimagamat // 10 // atha grahaNopayogI nIradAdhyAyo vyAkhyAyatesamaliptIkRte bhAnau rAzyekaM zodhayedbudhaH / aMzakA manavazcaiva zeSaM cakrAcca pAtayet // 1 // kalitaM vargitaM dvighnaM cakraliptAbhiruddharet / labdhAvya itare saGge tarovizvAMzakairyutaH // 2 // samaliptArkasaMyuktAcchodhayedudayabhAskarAt / ya ccheSamAdyasaMyuktaM niirdaako hi sNsphuttH|| 3 // samakalasUryamadhya ekorAzizcaturdazAMzAH 1 / 14 / 00 zodhyAH zeSaM dvAdazarAziyaH 12 zodhayet tasya kalAH kAryAstAsAM vargo vidheyaH sadviguNaH kAryastaM cakrakalAbhiH 21600 bhajet labdhasya pRthak sthApitasya Anya iti saMjJA katavyA ya iti saMjJaH sa trayodazabhi 13 raMzayutaH samakalasUrye yojyastata audayikaH sUryaH zodhyo yaccheSaM tat pUrvakatAvyasaMjJena yutaM sannIradArkaH sphuTo bhavati / yathA candragrahaNe samakalasUrya 810 / 16 / 10 ekorAziraMzAzcaturdaza 1114100 zuddhAH zeSam 6 / 16 / 16 / 10 cakAt 12zuddhaH 5 / 13 / 43 / 50 asya kalAH 98. 23 / 50 AsAM vargaH 96507701 / 21 dvitaH Ti0-1 ayaM mIradANyAyaH kenacit prakSipta iti prtibhaati| - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNakakumudakaumudITIkAsametam / (153) 193015402|42ckrklaabhiH 21600 bhakte labdhaM kalA di8935|53ssssttibhktN lbdhmNshaadi148|55|53 triMzadbhaktaM jAtaM rAzyAdiH 4 / 28 / 55 / 53 etasya rAzyAdikasyAtya itarasaMjJakastrayodazabhiraMzaH 13 yutaH 5 / 11 / 55 / 53 samakalasUrye 8 / 0 / 16 / 10 yutH1|12|12| 3 audayikasUryAt 7 / 29 / 35 / 20 zuddhaH zeSam 6 / 17 / 23 / 17 Abyena 4 / 28 / 55 / 53 yuktam 11 / 16 / 19 10 ayaM nIradArko'tra spaSTo jJeyaH // 3 // asya prayojanamAharavibhaumAMzakaM dRSTvA nirabhraM grahamAdizet / zanisaumyanavAMze cetsalilaM kSudravarSaNam // 4 // zazizukranavAMze ca prAvRTkAle mahajjalam / guroraMzakamAsAdya dRzyate sabalAhakaH // 5 // grahaNe vA vilagne vA meghacchAyAM vijAnataH / tasyAhaM pAdayugalaM kusumAJjalinArcaye // 6 // iti zrIbhAskarAcAryaviracite karaNakutUhale nIradArkavicArAdhyAyaHsamAptaH // 11 // ___ yadi nIradArko ravibhaumanavAMzake bhavati tadA megho nAsti zanibudhanavAMzake kSudravarSaNaM svalpavarSaNaM candrazukranavAMzake prata tapa-rjanyo meghaH gurunavAMze yadA tadA savAtaM kSudravarSaNam // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (154) krnnkuthlm| bhatha svaprAzastyamAha-- yathAmati mayA proktaM sampradAyAdathApi vA / ucitA'nucitaM yanme tadvAkyaM kSamyatAM vidaH // 1 // vindhyAdi nikaSA purI suviditA sarvarddhivRddhAnvitA tannetAsti bhaTaH svavaMzatilakazcaulukyavaMzodbhavaH / suzrIvIramude sunItinipuNo hemAdrirekhApuro yodyAnabhUpatI sthiratarAnponmUlya raajnyke||2|| vaizAkhye khalu mantriNi priyavRSe dAnaprasUktau sati maGgalyAdikalAmite gatavati zrIvikramAtsaMvati / mAse pauSThapade vinAyakatithau daityejyavAre vare cakre zrIgurubhAvataH sumatiyuggharSeNa caiSA mudA // 3 // granthAgranthazatAnyasya sASTiAdazasaMkhyayA 1850 / jJeyaM cedaGabAhulyAnyUnAdhikyaM na doSakat // 4 // karaNavRtAvetasyAM sumatiharSaracitAyAm / gaNakakumudakaumudyAMnirNItaH parvasambhavaH // 5 // iti zrIsumatiharSaviracitAyAM brahmatulyavRttau gaNakakumudakaumudyAM grahaNasambhavAdhikAro'tra sanIradArkam vicArAdhyAyaH samAptaH // 10 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikrayyapustakeM - jyotiSagranthAH / nAma. lIlAvatI sAnvaya bhASATIkA attyuttama bRhajjAtaka saTIka bhaTTotpalITIkAsameta jilda bRhajjAtakamahIdharakRtabhASATIkA atyuttama varSadIpakapatrImArga ( varSajanmapatra banAnekA ) muhUrtaciMtAmaNi pramitAkSarA rapha ru. 1 gleja muhUrtaciMtAmaNi pIyUSadhArA TIkA tAjikanIlakaMThIsaTIkataMtratrayAtmaka 49J6 caMDezvara bhASATIkA ... 2960 ... ... ... tAjikanIlakaNThI taMtratrayAtmaka atyuttama TepakI chapI jyotiSasAra bhASATIkA sahita muhUrtaciMtAmaNibhASATIkA mahIdharakRta mAnasAgarIpaddhati ( janmapatrabanAne meM paramopayogI ) ... bALabodhajyotiSa ... grahalAghava sAnvaya sodAharaNa bhASATIkA sameta jAtakasaMgraha ( phalAdeza paramopayogI ) . camatkAra ciMtAmaNi bhASATIkA jAtakAlaMkArabhASATIkA ... ... ... ... ... paMcapakSI saTIka paMcapakSI saparihAra bhASATIkA sameta * laghupArAzarI bhASATIkA anvaya sahita ... 8000 ... ... ... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1000 ... ... mahIdharakRta bhASATIkA ... 8000 ... ... ... ... bRhatpArAzarahorAzAstram--pUrvakhaNDa sArAMza mUla va uttara khaNDa saMskRtaTIkA tathA bhASATIkA sahita.... jAtakAlaMkAra saTIka jAtakAbharaNa ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .... ... ... kI. ru. A. 1-8 1-12 ... ... ... .... 6040 .... 0000 ... ... ... ... ... ... ... ... 06 1--8 0-4 1--8 2--8 1-00 1-8 0-2 1-0 0-12 0-4 0-6 5-0 0-6 0-12 0-12 0-4 0 0-3 www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) jAhirAta / nAma.. . kI. ru. mA. muhUrtagaNapati ... ... ... ... ... ... 0-12 muhUrttamArtaNDa saMskRta TIkA va bhASATIkA sahita... zIghrabodhabhASATIkA ... ... ... ... ... ..-6 SaTpaMcAzikA bhASATIkA... ... ... ... ... --3 bhuvanadIpaka saTIka 4 A0, tathA bhASATIkA jaiminisUtrasaTIka cAra adhyAyakA ... ... ... ramalanavaratna mUla ... .... ... ... ... kezavIjAtaka saudAharaNa bhASATIkA cakroM sameta upayogI ) ... ... ... ... sarvArthaciMtAmANa- ... laghujAtakasaTIka laghujAtaka bhASATIkA ... sAmudrikabhASATIkA ... .... sAmudrikazAstra bar3A sAnvaya bhASATIkA ... vRddhayavanajAtaka bhASATIkAsaha ... ... ... ... yavanajAtaka ... ... ... ... ... ... ..-2 saMpUrNa pustakoMkA "baDAsUcIpatra" alaga hai, Adha AnekA TikaTa bhejakara ma~gAlIjiye. :: : : :: :: :: : LITEIT VTT TILI pustakoMke milanekA patA khemarAja zrIkRSNadAsa, "zrIveGkaTezvara" chApAkhAnA, khetavAr3I-caMbaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com