________________
પીઠિકા
[ ૧૨૩]
પૂછયું, “આ ચાંડાલે અહીં કન્યા માગવા આવ્યા હતા. તમારામાં કઈ એવું નહોતું કે જે તેમને તિરસ્કાર કરે ?” સભાસદોએ કહ્યું, “સ્વામી! એ ચાંડાલવૃદ્ધાની આંખમાંથી મચ્છરોની વૃષ્ટિ થતી હતી. એ મચ્છરોવડે અમારી આંખો ઢંકાઈ ગઈ, અને મચ્છરોએ અમને ચટકા ભર્યા એટલે અમે મૂંગા થઈ ગયા. એ વૃદ્ધાની સાથે મછરો પણ ચાલ્યા ગયા છે.”
આ પછી રાજાને મંત્રીઓની સાથે મંત્રણ થઈ કે “ચાંડાલનું રૂપ ધારણ કરનાર એ તેજસ્વી તરુણ કેણ હશે, કે જેની પાસેના કૂતરાઓએ હાથીને પણ ભગાડી દીધો.” કેઈએ કહ્યું, “દેવ ! કોઈ દેવ અથવા વિદ્યાધર આ રૂપ ધારણ કરીને કુમારીને વરવા ઈચછે છે. પ્રવેશ કરતા અથવા બહાર નીકળતો પણ દેખાતો નથી, માટે એમાં કંઈ સંશય નથી. રખેને એ આપણને કંઈ નુકસાન કરે, માટે એને ધમકાવો જોઈએ નહીં. ” ત્યારે રાજાએ પૂછયું, “એને કયા ઉપાયથી નિવાર?” મંત્રીઓએ કહ્યું કે, “કુમારીને સ્વયંવર આપવામાં આવ્યો છે, એમ કહેવું.”
બીજે દિવસે પેલી ચાંડાલવૃદ્ધા રત્નો લઈને રાજા પાસે આવી. સેવકોને તેણે રત્નો આપ્યાં અને પૂછ્યું, “દેવ! શું તમે વિચાર કરી લીધો ? જવાબ આપો, એટલે વખતસર મારે બીજે વિચાર કરવો હોય તે તે પણ કરી શકું.” રાજાએ સભા સામે જોયું, તે સર્વે સભાસદે મનવ્રત ધારણ કરીને બેઠા હતા. પછી રાજાએ ચાંડાલવૃદ્ધાને કહ્યું, “વૈદભી કન્યાને મેં સ્વયંવર આપેલો છે, આથી તેના ઉપર મારો અધિકાર નથી.” વૃદ્ધાએ કહ્યું, “જો એમ હોય તે કન્યા મારા પુત્રને જુએ. પછી ભલે તે જ નિર્ણય કરી લે.” રાજાએ કહ્યું, “ભલે, એમ થાઓ; પરંતુ તમે અહીંથી જાઓ.” એટલે અદષ્ટ રીતે ચાંડાલે ચાલ્યા ગયા. પછી સભાસદને રાજાએ પૂછયું, “તમે કોઈ કેમ કંઈ બોલ્યા નહીં?” ત્યારે તેઓએ ઉત્તર આપે, “દેવ ! શું બોલીએ? અમે તે અત્યારે જ ભાનમાં આવીએ છીએ. દેવ! આ રૂપ ધારણ કરીને કોઈ (દેવ અથવા વિદ્યાધર) છલના કરવા ઈચ્છે છે, માટે તેને તિરસ્કાર કરશો નહીં.”
પછી પ્રદ્યુમ્ન વૈદભીને પિતાનું રૂપ બતાવ્યું. વૈદભએ સાંબ અને પ્રદ્યુમ્ન બને જણને જોયા, અને પૂછયું, “ અહીં આવેલા દેવરૂપી તમે કોણ છે? અને કેમ આવ્યા છે?” તેઓએ જવાબ આપે, “અમે સાંબ અને પ્રદ્યુમ્ન છીએ; તેં અમારાં નામ કદાચ સાંભળ્યા હશે. મામા એમ બેલ્યા હતા કે, “વૈદભી હું ચાંડાલોને આપીશ, પણ પ્રદ્યુમ્નને નહીં આપું,” માટે અમે ચાંડાલેને વેશ ધારણ કરીને તેમની પાસે કન્યા માગી, પણ તેઓ કહે છે કે “કન્યાને સ્વયંવર આપ્યો છે. તો જે તને અમારી સાથે આવવાનું રુચતું હોય તે કહે, અમે તને હરી જઈએ.” પ્રશ્નના રૂપથી મોહ પામેલી કન્યાએ કહ્યું, “પિતા રજા આપે તે હું તમારે આધીન છું. ” એટલે તેઓ પાછા ગયા, અને ફરી રાજાને કહ્યું, “કુમારીને પૂછી જુઓ, નકામો વિલંબ શા સારું કરો છો?”
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
