________________
[ ૨૦૪]
વસુદેવ-હિંડી :: પ્રથમ ખંડઃ
યુગલિયાઓ વડે “વિમલવાહન (સુંદર વાહનવાળો) આ રહ્યો, આ આવે” એ પ્રમાણે જેવાતો એ પુરુષ વિમલવાહન નામથી) પ્રસિદ્ધ થયે. કાળના પ્રભાવે તે મનુષ્યમાં
આ મારી ભૂમિ છે, તારી નથી; આ ગૃહ, આ ફલવૃક્ષ અથવા પુષ્કરિણું ઉપર મેં પહેલાં અધિકાર જમાવ્યું છે માટે તે ઉપર મારી માલીકી છે” એ પ્રકારનો વાદ પેદા થયો. એક વાર વિમલવાહનના પુર્યોદયથી પ્રેરાયેલા યુગલિયાઓએ તેની પાસે આવીને હાથ જોડીને વિનંતી કરી “વિમલવાહન ! આર્ય ! અમારો નિગ્રહ અને અનુગ્રહ કરવામાં તમે પ્રમાણભૂત થાઓ. તમારા હુકમમાં અમે રહીશું, કારણ કે પરસ્પરના પરાભવનું નિવારણ કરવાને અમે શક્તિમાન નથી. અમારાં જીવિત ઉપર પણ તમારો અધિકાર છે માટે કૃપા કરો.” વિમલવાહને “ભલે” એમ કહીને તે વસ્તુ સ્વીકારી. પછી તેણે મધ્ય દેશમાં રહેતા યુગલિકેને ભૂમિ, વૃક્ષો અને વા વહેંચી આપી અને કહ્યું, “આ વસ્તુઓનો સામો માણસ સંમતિ આપે તે ઉપયોગ કરે તેની મરજી વિરુદ્ધ ન કરે.” જે આ મર્યાદાનું ઉલંઘન કરે તેને યુગલિકોની સમક્ષ વિમલવાહન હંકારતો હતો. જેને આ પ્રમાણે હક્કાર (નિષેધ વ્યક્ત કરવા માટે “હા” શબ્દને પ્રગ) કરવામાં આવ્યો હોય તે આમરણાંત દંડની જેમ તેનું સ્મરણ કરીને મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરતો નહોતે. ચંદ્રપ્રભાના પ્રકર સમાન વિમલ યશવાળી વિમલવાહનની ભાર્યા ચંદ્રયશાએ, જ્યારે પિતાના આયુષ્યને દશમે ભાગ અવશિષ્ટ રહ્યો ત્યારે, ચક્ષુષ્માન અને ચંદ્રકાના એ નામના યુગલને જન્મ આપે. વિમલવાહન કુલકર પત્યે મને દશમે ભાગ જીવીને મરણ પામ્યા. દેવોને નમનમોહર લાગે તેવો તથા તેની દંડનીતિ વડે કરીને યુગલિક વડે સવિશેષ પૂજાતો ચક્ષુષ્માન્ કુલકર અસંખ્ય વર્ષ કટિ સુધી સ્વામિત્વ ભગવતો વિચરતા હતા. પછી ચક્ષુમાનની ભાર્યા ચન્દ્રકાન્તાએ, જ્યારે પિતાના આયુષ્યને દશમો ભાગ શેષ રહ્યો ત્યારે, યશના પાત્રરૂપ યશસ્વત્ અને રૂપશાળી સુરૂપ એ નામના યુગલને જન્મ આપ્યો. આઠસો ધનુષ્ય ઊંચે ચક્ષુષ્માત્ કુલકરના કાર્ય ઉપર યશસ્વતને નિયોજીને સમાધિથી કાલધર્મ પામે.
સમય જતાં યુગલિક હકકારની મર્યાદાને તોડી નાખવા લાગ્યા. આથી યશસ્વતે મકકારની (જેમાં નિષેધ કરવા માટે “મા” શબ્દનો પ્રયોગ થાય છે) દંડનીતિ પ્રજી. સુરૂપાએ પણ ચંદ્રની જેમ યુગલિકોનાં નયનને આનંદ આપનાર અભિચંદ્રકુમાર તથા રૂપવતી પ્રતિરૂપા એ નામના યુગલને જન્મ આપે. અસંખ્ય વર્ષ કેટિ જીવિતવાળે તથા સાતસો ધનુષ્યની ઊંચાઈવાળો યશસ્વત પિતાને અધિકાર અભિચંદ્રને સંપીને કાલધર્મ પામે. હકાર અને મકકાર વડે યુગલિકેનું શાસન કરતા અભિચંદ્ર સુખપૂર્વક વિહરત હતા. યુગલિકનાં નયનરૂપી કુમુદને માટે શરદઋતુના ચંદ્ર સમાન પ્રસેનજિત નામે કુમાર અને સુરવધૂઓનાં ચક્ષુને પણ રમણીય લાગે એવા રૂપવાળી ચક્ષુકાન્તા નામે કુમારી–મે યુગલને પ્રતિરૂપાએ જન્મ આપે. અસંખ્ય વર્ષ કેટિના આયુષ્યવાળે અને છસો પચાસ ઘનુષ્યની ઊંચાઈવાળે અભિચંદ્ર કુલકર કાળધર્મ પામે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
