________________
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
બાલચન્દ્રા લંભક
[ ૩ર૭ ]
ગેરુ વડે રંગાયેલા અંજનગિરિના શિખર સમાન સુશોભિત અને કુસુમભાર વડે નમેલી અને ભમરાઓ વડે શબ્દાયમાન સહકારલતા વડે આલિંગિત એવા અશોક તરુવરની નીચે નીલકમળના પત્રરાશિ જેવી શ્યામ શિલા ઉપર બેઠેલી, નાગપાશ વડે બંધાયેલી, જાણે કનકની બનાવેલી દેવતા હોય એવી કન્યાને અમે જોઈ. મેં વિચાર કર્યો, “શું આ વનદેવતા હશે? અથવા કેઈની આજ્ઞાથી આવું રૂપ ધારણ કરનારી અસરો હશે ?” તેને જોઈને વેગવતી મને કહેવા લાગી, “આર્યપુત્ર ? ઉત્તરશ્રેણિમાં આવેલા ગગનવલલભ નગરના અધિપતિ ચંદ્રાભની પુત્રી અને મેનકા દેવીથી જન્મેલી આ કન્યા મારી બાળપણની સખી બાલચન્દ્રા નામે છે. મોટા રાજકુલમાં જન્મેલી આ કન્યા અપરિણીત છે. તેને જીવિતદાન આપીને કૃપા કરો. વિદ્યાના પુરશ્ચરણમાં (ચકી જવાથી) પીડિત થયેલી અને નાગપાશ વડે બંધાયેલી તે પ્રાણસંશયમાં છે. તેનું જીવન જોખમમાં છે. તમારા પ્રભાવ વડે કઈ વસ્તુ અસાધ્ય નથી.” પછી તેના વચનનું અનુસરણ કરતા મેં દયા લાવીને “એમ થાઓ” એ પ્રમાણે કહીને તે વસ્તુ સવીકારી. બંધન વડે અત્યંત પીડાયેલી એવી તેને મેં ઉપાડી અને બોલાવી; છતાં ભયને કારણે, જેની દેરી છૂટી ગયેલી હોય એવી ઈન્દ્રયણિની જેમ, તે ધડાક દઈને ધરતી ઉપર પડી અને મૂચ્છ પામી. જેનું વિન દૂર થયું છે એવી તેનું પત્રપુટમાં ભરેલ પાણી છાંટવા વડે અમે સમાવાસન કર્યું, એટલે દક્ષિણ દિશાના પવન વડે વીંજાયેલી વસત ઋતુની નલિનીની જેમ તેની શોભા પાછી વળી. તે સ્વસ્થ થઈ અને વેગવતીને પ્રણામ કરીને તે કહેવા લાગી, “સખિ ! જીવિતદાન આપવા વડે તેં મારા પ્રત્યેનો સ્નેહ દર્શાવ્યું છે. વળી આ જીવિતદાન કરતાં ચડિયાતું બીજું કઈ દાન જીવેલકમાં નથી. ” પછી હાથ જોડીને, વાયુ વડે આંદલિત કમળની શેભાનું હરણ કરનારા, (મતીના) હાર જેવા ધવલ દંતરૂપી પત્રવાળા મુખકમળ વડે, પિતાના હોઠ હલાવતી તે વિનંતી કરવા લાગી, “દેવ ! અમારા કુલમાં વિશેષ કરીને દુખપૂર્વક સાધી શકાય એવી અને મહાઉપસર્ગવાળી મહાવિદ્યાઓ છે, પણ તમારી કૃપાથી મારી વિદ્યાઓ સિદ્ધ થઈ છે અને પ્રાણત્યાગના પ્રસંગે જીવિત પ્રાપ્ત થયું છે. ” એટલે મેં તેને કહ્યું, “ વિશ્વસ્ત થા. અમે તારાં સ્વજને છીએ. જે તને દુઃખ ન થતું હોય તો નિ:સંકેચપણે કહે કે–તમારા કુલમાં વિશેષ કરીને દુઃખપૂર્વક કેવી રીતે વિદ્યાઓ સિદ્ધ થાય છે?” પછી તે બોલી, “ તમારા તેજના પ્રભાવથી મને દુઃખ થતું નથી. બેસે, પછી તમને કહીશ” પછી હું વેગવતીની સાથે અશોક જન વડે સેવનીય એવા અશોક વૃક્ષની નીચે બેઠે. સરસ્વતી જેવા રૂપવાળી તે બાલચન્દ્રા પણ ત્યાં બેસીને પ્રત્યક્ષ કહેવા લાગી.વિઘુદષ્ટ્ર વિદ્યાધરને વૃત્તાન્ત.
દેવ ! ભારતવર્ષને જેણે વિભાગ કર્યા છે એવો તથા પૂર્વ અને પશ્ચિમે લવણ
૧. મળમાં સુન્નાર
છે. તેમાં ડુમયને અર્થ અસ્પષ્ટ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
