________________
[ ૨૬૪ ]
વસુદેવ–હિ'ડી : : પ્રથમ ખંડ:
ન હાય ’ તા પ્રાણીઓનાં શરીરે એકસરખા વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ અને આકૃતિવાળાં જ થાય; ભમરા કાળા ન થાય; પોપટ હિતવર્ણ ના ન થાય, ઇન્દ્રગેાપ લાલ ન થાય, કપાત કાખરા રંગના ન થાય, ખગલાં સફેદ ન થાય. વળી જે પ્રાણીએ ખેાડવાળાં દેખાય છે તેમના ભૂત-ગુણુ કયાં ગયા ? માટે અસાહવાળા ન થશેા. ભૂતથી ભિન્ન એવે આત્મા છે, તે શુભ-અશુભ કર્મના કરાવનાર છે, અને વિપાકદશામાં આવેલાં કર્મોના ભેાક્તા છે. ”
કૌતુકપ્રિય લેાકેા અનેક
*
ત્યારપછી વ્યાકરણુ, છંદ અને બીજી કલાએમાં પ્રવીણ એવા કેટલાકે મને પ્રશ્નો પૂછ્યા. મે' પણ મારા શાસ્ત્રજ્ઞાનના મળથી તેમને કંટાળ્યા વગર ઉત્તરા આપ્યા. પછી અભગ્નસેને અધ્યાપકેાને વાર્યા કે, “ સ્વામીને હેરાન ન કરો. ’’ પ્રકારે મારી પ્રશંસા કરવા લાગ્યા. પછી અલગ્નસેને મને પૂછ્યું કે, “ સ્વામી ! કયાંથી આવે છે ? અને ક્યાં જાએ છે? ” મેં ઉત્તર આપ્યા, “ હું બ્રાહ્મણ જાતિના છુ, અને શાસ્ત્રાભ્યાસના લાભથી ઘેરથી નીકળ્યેા છું. ” તે ખેલ્યા, “ જો તમે બ્રાહ્મણ જાતિના હા તેા તમારે ખાણુ, અસ્ર અથવા રૂપિયાનું શું કામ ? ” મેં કહ્યુ, “ સર્વ મનુષ્યાને સામાન્ય એવા કાર્યમાં કુશળ પુરુષને પ્રસંગ નિષિદ્ધ નથી. ” પછી એક મુહૂર્ત કઈક વિચાર કરીને રાજા એલ્યેા, “ કૃપા કરી, મારું ઘર જુએ, ચાલો આપણે જઇએ. ” મે પણ ‘ ભલે ’એમ કહીને તે વસ્તુ સ્વીકારી. રાજાએ સેવકને સૂચના આપી કે, “ જલદી વાહન લાવ. ” એટલે તેણે ઘેાડા ઉપર સામાન માંડ્યો, અને ચમરી સહિત તેને તરાપૂર્વ ક ત્યાં આણ્યા. રાજાના માન્ય પુરુષે મને કહ્યું, “ સ્વામી ! ઘેાડા ઉપર બેસા, આ ઉત્તમ અશ્વ છે અને સવારી કરતાં વેંત જ ઇચ્છા પ્રમાણે ચાલનારા છે. ” એટલે શીવ્રતાથી ઘેાડા ઉપર બેઠા, અને ઇચ્છાપૂર્વક ઘેાડા ખેલાવતા મને લેાકેાએ જોયા. પછી મહાવતે કૃષ્ણ મેઘની જેમ ગર્જના કરતા, અતિમદ નહીં એવી-મધ્યમ મદ-ગતિવાળા, પદ્મલતાએની ભાતના ચિત્રામણવાળી ઝુલ જેના ઉપર નાખેલી હતી એવા, સેાનાની સાંકળાથી બાંધેલા અને મધુર સ્વરવાળી એ ઘટાએ જેને બાંધેલી હતી એવા હાથીને ત્યાં આણ્યે. પછી અભગ્નસેને મને કહ્યું, “ સ્વામી ! હાથી ઉપર બેસેા; હું અશ્વ ઉપર બેસીને તમારી પાછળ પાછળ આવીશ; કૃપા કરો. ” તેના વચનને અનુસરીને હું એકદમ ઘેાડા ઉપરથી ઊતર્યાં. મહાવતે પણ રાજાની આજ્ઞાથી હાથીને નીચે બેસાડ્યો. હું સુખપૂર્વક તેના ઉપર બેઠા. મહાવતને મેં કહ્યુ, “તુ પાછળ એસ. ' અને હું હાથીના માથે ( મહાવતની જગાએ ) બેઠા. કૌતુકપ્રિય લેાકેાએ હ`પૂર્વક મારા જયશબ્દ ઉચ્ચાર્યાં. રાજા વિસ્મિત થયા. જોનારા લેાકેાથી જેના માર્ગ રુંધાઇ ગયા છે એવા હું ધીરે ધીરે આગળ ચાલ્યા. મારાં રૂપ, વય અને સત્ત્વનું વર્ણન કરતા લેાકેા મારો પ્રશ`સા કરવા લાગ્યા. ચિત્રકળામાં કુશળ એવા કેટલાક લેાકેા ખેલતા હતા, “ અહા ! આ પુરુષ જો અહીં રહે તે આપણે માટે ઉત્તમ અને સુન્દર પ્રતિચ્છન્દ બની રહે. ” પ્રાસાદમાં રહેલી યુવતીએ ગેાખ અને
૧. માઢેલ -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
