________________
•૦ -
[૨] • श्रीगुणस्थानक्रमारोहः . (શ્નો. ૨)
- 'नमस्कृत्य' प्रणिपत्य 'जिनेश्वरं' श्रीसर्वज्ञम्, कथम्भूतम् ? 'गुणस्थानक्रमारोहहतमोहं' गुणस्थानानां क्रमो गुणस्थानक्रमः, गुणस्थानक्रमेणाऽऽरोहणं गुणस्थानक्रमारोहः, गुणस्थानक्रमारोहेण-क्षपकश्रेण्यारोहलक्षणेन हतो मोहो येन स तथा तं गुणस्थानक्रमारोहहतमोहम्, क्षपकश्रेण्यारोहक्रमेणैव मोहो हन्यते, यदाह वाचकमुख्यः -
"पूर्वं करोत्यनन्तानुबन्धिनाम्नां क्षयं कषायाणाम् । मिथ्यात्वमोहगहनं, क्षपयति सम्यक्त्वमिथ्यात्वम् ॥१॥
--- ગુણતીર્થ
વિવેચન :
ગુણસ્થાનની વ્યાખ્યા - પૂર્વે ન પામેલો એવો વિશેષગુણ જે જે અવસ્થામાં પ્રાપ્ત થાય છે, તે તે અવસ્થાને “ગુણસ્થાન' એવું કહેવાય છે. આવાં ગુણસ્થાનો અનેક છે... તેઓનું સ્વરૂપ ગ્રંથકારશ્રી અહીં કંઈક અંશે અલ્પમાત્રાએ કહે છે. એ પહેલા વીતરાગ પરમાત્માને નમસ્કાર કરે છે –
- જિનેશ્વરોને પ્રણિપાત - TUસ્થાનમારોહહતમોદK – ગુણસ્થાનોનો અનુક્રમ તે “ગુણસ્થાનક્રમ' કહેવાય છે. એ ગુણસ્થાનો પર ક્રમપૂર્વક ચડવું તેને “ગુણસ્થાનક્રમારોહ' કહેવાય છે. આવા ગુણસ્થાનો પર ક્ષપકશ્રેણિના ક્રમે ચડવા દ્વારા જેમણે મોહનીયકર્મને પૂર્ણપણે હણી નાંખ્યું છે, તેવા...
વિનેશ્વરમ્ - જિનેશ્વર પરમાત્માને=ભૂત, ભવિષ્ય, વર્તમાન ત્રણે કાળમાં રહેનારી બધી વસ્તુઓને બધા જ પર્યાયોથી જાણનાર એવા સર્વજ્ઞભગવંતને...
નમસ્કૃત્ય નમસ્કાર કરીને=મનથી અહોભાવ દ્વારા, વચનથી અસાધારણ ગુણોની સ્તવના દ્વારા અને કાયાથી ઝૂકવા દ્વારા પ્રણિપાત કરીને... (ગુણસ્થાનોનું સ્વરૂપ કંઈક કહેવાય છે – એમ સંબંધ જોડવો.)
જીવ ક્ષપકશ્રેણિના માધ્યમે ગુણસ્થાનો પર ચડે, તો જ એના દ્વારા મોહનીય કર્મનો ઘાત શક્ય છે... બાકી એ સિવાય ઉપશમશ્રેણિ કે બીજી કોઈપણ પ્રક્રિયાઓ દ્વારા મોહનીય કર્મનું પૂર્ણપણે હનન શક્ય નથી. આ વિષયમાં (=ક્ષપકશ્રેણિ દ્વારા મોહનન અંગે) વાચકમુખ્ય શ્રી ઉમાસ્વાતિમહારાજે પ્રશમરતિપ્રકરણમાં કહ્યું છે કે –
“જીવ પહેલા (૧) અનંતાનુબંધી નામના ચાર કષાયોનો ક્ષય કરે છે, ત્યારબાદ
