________________
[૨૩]
———
(શ્નો. ૨૧-૧૨) ગુર્નવિવેવનાવિલમત્રત: __ आह - ननु व्यक्तमिथ्यात्वधीप्राप्तिरूपस्याद्यस्य मिश्रादीनां च गुणस्थानानामुत्तरोत्तरारोहणरूपाणां गुणस्थानत्वं युक्तम्, परं सम्यक्त्वात् प्रपातरूपस्य सास्वादनस्य गुणस्थानकत्वं कथमिति, अत्रोच्यते – मिथ्यात्वगुणस्थानमाश्रित्य सास्वादनस्याप्यूर्वास्पदारोह एवास्ति यतो मिथ्यात्वगुणस्थानमभव्यानामपि भवति, सास्वादनं तु भव्यानामेव, भव्येष्वप्यपार्द्धपुद्गलपरावर्तावशेषसंसाराणामेव, यदाह -
– ગુણતીર્થ - - સાસ્વાદન અંગે ગુણસ્થાનકવિષયક શંકાનું નિરાકરણ - પૂર્વપક્ષઃ પહેલું ગુણઠાણું વ્યક્તમિથ્યાત્વબુદ્ધિની પ્રાપ્તિરૂપ છે... અને મિશ્રગુણસ્થાનકાદિ ત્રીજા વગેરે ગુણસ્થાનકો ઉત્તરોત્તર ચડાણરૂપ છે... (એટલે એ બધામાં કંઈક નવા-નવા ગુણો પ્રાપ્ત થાય છે, પ્રગતિ દેખાય છે...) તેથી એ બધાને ગુણઠાણારૂપે માનવા એ તો હજી યોગ્ય જણાય છે... પણ સાસ્વાદનગુણસ્થાનકમાં તો બિલકુલ જ ચડાણ-પ્રગતિ નથી, કારણ કે એ તો સમ્યક્તથી પડનાર જીવને જ આવે છે... તો એવા પ્રપાતમાત્રરૂપ સાસ્વાદનને “ગુણસ્થાનકતરીકે શી રીતે મનાય ?
ઉત્તરપઃ આ વિષયમાં કહેવાય છે – સાસ્વાદન નીચે પડતાં પમાય છે, એનો મતલબ એ નથી કે – એમાં કોઈ ગુણવત્તા જ નથી... એમાં પણ ગુણવત્તા છે જ... જુઓ; મિથ્યાત્વગુણસ્થાનની અપેક્ષાએ સાસ્વાદનભાવ પણ ઊંચા સ્થાને ચડવારૂપ જ છે, કારણ કે મિથ્યાત્વગુણસ્થાન તો અભવ્ય જીવોને પણ હોય છે, જયારે સાસ્વાદન ગુણસ્થાન તો ભવ્ય જીવોને જ હોવાનું... અને એ પણ બધા ભવ્યજીવોને નહીં, પણ જેમનો સંસાર માત્ર અધપુદ્ગલપરાવર્ત જ અવશેષ છે, તેવા ભવ્યજીવોને જ આ સાસ્વાદનગુણઠાણું હોવાનું... (કારણ કે સાસ્વાદન તો સમ્યક્તથી પડનાર જીવને જ હોવાનું... અને સમ્યક્ત તો જેનો સંસાર અર્ધપુદ્ગલપરાવર્તથી વધુ નથી, તેવા ભવ્યજીવો જ પામી શકે...)
આ વિષયમાં કહ્યું છે કે –
જેમને માત્ર અંતર્મુહૂર્ત જેટલા કાળ માટે પણ સમ્યક્તનો સ્પર્શ થયો છે, તેમનો સંસાર માત્ર અર્ધપુદ્ગલપરાવર્ત જ અવશિષ્ટ છે...”
એટલે મિથ્યાત્વ કરતાં સાસ્વાદન તો ઘણું સારું છે અને તેથી એના કરતાં તો આ ઊંચા પગથિયારૂપ જ છે.. આમ મિથ્યાત્વ કરતાં કંઈક પ્રગતિરૂપ=આરોહરૂપ ચડાણરૂપ હોવાથી, આ સાસ્વાદનને ગુણસ્થાનકરૂપે માનવામાં કોઈ દોષ નથી.
