________________
____ (श्लो. ४१-४२) * गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः .
[ ૨૦૩]
- भूत्वा मुक्तिं गच्छतीत्यदोषः, तथा यस्तु पुष्टायुरुपशमश्रेणी प्रतिपद्यते, स चाखण्डश्रेणिकः 'चारित्रमोहनं' चारित्रमोहनीयं कर्म 'उपशान्तान्तम्' एकादशगुणस्थानप्रान्तं “નયેત્ ૩ પ્રાપતિ, ઇશા अथोपशमक एवापूर्वादिगुणस्थानकेषु यत्करोति, तदाह - – ગુણતીર્થ
– ૯ સાત લવ વધુ આયુષ્ય હોત તો એ પણ વિશુદ્ધિ અનુસાર મોલમાં જાત જ..” અને આવું શી રીતે કહી શકાય ? એ જણાવવા જ વૃત્તિકારશ્રી ભાવના બતાવે છે –
સાત લવ' તે એક મુહૂર્તનો અગ્યારમો ભાગ છે. કારણ કે એવું વચન છે કે – ૭૭ લવે એક મુહૂર્ત થાય...” (તેથી સાત લવ તે એક મુહૂર્તના અગ્યારમા ભાગનું ગણાય.) - આવા સાત લવ જેટલું જ આયુષ્ય જેનું બાકી છે, તેવો ઉપશમશ્રેણિવાળો જીવ ખંડશ્રેણિવાળો થઈને જ – અગ્યારમે ગુણઠાણે પહોંચ્યા વિના જ – પાછો ફરે છે. અને સાતમે ગુણઠાણે આવે છે. ત્યારબાદ વળી ક્ષપકશ્રેણિની શરૂઆત કરે છે અને સાત લવ જેટલા કાળની અંદર જ ક્ષીણમોહ સુધીના ગુણઠાણે જઈને (આગળ ચાવતુ) અંતકૃત્ કેવળી થઈને મોક્ષમાં જતો રહે છે.)
આમ “સાત લવ જેટલું આયુ વધારે હોત તો મોક્ષે જાત' એવી સંભાવના ઉપશમશ્રેણિવાળા જીવ અંગે પણ થઈ જ શકે છે... અને માટે જ એ પણ કાળ કરીને અનુત્તરમાં જઈ જ શકે છે. આ પ્રમાણે કોઈ દોષ રહેતો નથી.
(૨) કરણીવિચારણા : જેનું આયુષ્ય પુષ્ટ હોય, દીર્ઘ હોય, હમણાં તુટી જવાનું ન હોય, એ જીવ જો ઉપશમશ્રેણિ ચડે, તો તે અખંડશ્રેણિવાળો થઈને “ઉપશાંતમોહ' નામના અગ્યારમા ગુણઠાણા સુધી ચારિત્રમોહનીય કર્મને ઉપશમાવી દે છે... (આ રીતે મોહનીય કર્મ સંપૂર્ણપણે ઉપશાંત થઈ જતું હોવાથી, અગ્યારમે ગુણઠાણે એ જીવ “ઉપશાંતમોહી બને છે.)
હવે ઉપશમશ્રેણિવાળો જીવ અપૂર્વકરણ વગેરે ગુણઠાણે શું કાર્ય કરે ? એ બતાવવા ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
૭ જે જીવ આઠમા ગુણઠાણાથી ઉપશમશ્રેણિ માંડીને ૧૧મા ગુણઠાણા સધી ન પહોંચી વચ્ચેથી જ પાછો વળી જાય છે, તે જીવ “ખંડશ્રેણિવાળો' કહેવાય.
છે જે જીવ આઠમા ગુણઠાણાથી ઉપશમશ્રેણિ ચડીને વચ્ચે ક્યાંય પાછો ન વળી છેક અગ્યારમા ગુણઠાણાના અંતિમ ભાગ સુધી પહોંચે જ, તે જીવ “અખંડ-શ્રેણિવાળો” કહેવાય.
