________________
(હ્તો. ૧૨-૧૩)
‘औदारिकाङ्गयोगः स्यात्' औदारिकशरीरयोगवान् भवति, द्वितीयषष्ठसप्तमकेषु समयेषु तु पुनः स केवली समुद्घातं कुर्वन् 'मिश्रौदारिकयोगी च स्यात्' मिश्रौदारिकयोगवान् भवति, मिश्रत्वं चात्र कार्मणेनैव सहौदारिकस्य, 'तृतीयाद्येषु त्रिषु तु' पुनस्तृतीयप्रमुखेषु
ગુણતીર્થ
[ ૨૭૬ ]
•
* શ્રીમુળસ્થાનમારો જૈ
**
K
થતા આત્મપ્રદેશોના પરિસંદ-કંપનવ્યાપારને ‘યોગ' કહેવાય છે. તે યોગ આલંબનોની અપેક્ષાએ ત્રણ પ્રકારે છે :
(૧) મનોયોગ : મનોવર્ગણાના પુદ્ગલોના આલંબનથી આત્માનું જે પ્રદેશ-કંપન થાય તે.
(૨) વચનયોગ ઃ ભાષાવર્ગણાના પુદ્ગલોના આલંબનથી આત્માનું જે પ્રદેશ-કંપન થાય તે.
(૩) કાયયોગ : ઔદારિકાદિ વર્ગણાના પુદ્ગલોના આલંબનથી આત્માનું જે પ્રદેશકંપન થાય તે.
પ્રસ્તુતમાં, કેવળીસમુદ્દાતની પ્રક્રિયામાં (૧) મનોયોગ, અને (૨) વચનયોગનું તો કોઈ પ્રયોજન હોતું નથી. ધર્મસાર ગ્રંથની ટીકામાં પૂ. હરિભદ્રસૂરિ મ.સા.એ. જણાવ્યું છે કે, ‘મનોવષસી તવા ન વ્યાપારયતિ, પ્રયોજ્ઞનામાવાત્' એટલે અહીં કાયયોગ હોય.
કાયયોગના સાત પ્રકાર છે : (૧) ઔદારિક, (૨) ઔદારિકમિશ્ર, (૩) વૈક્રિય, (૪) વૈક્રિયમિશ્ર, (૫) આહારક, (૬) આહારકમિશ્ર, અને (૭) કાર્પણ... આ સાતમાંથી સમુદ્ઘાત કરનારા કેવળજ્ઞાની મહાત્માને ઔદારિક, ઔદારિકમિશ્ર અને કાર્યણ - આ ત્રણ યોગ જ ઉપયોગમાં આવે છે. તે આ પ્રમાણે
(૧) ઔદારિકકાયયોગ : (૧+૮ સમય)
સમુદ્ઘાત કરનાર કેવળજ્ઞાની મહાત્મા સમુદ્દાતના પહેલા અને છેલ્લા સમયે ‘ઔદારિકકાયયોગવાળા' હોય છે.
-
(૨) ઔદારિકમિશ્રકાયયોગ : (૨+૬+૭ સમય)
અહીં ‘મિશ્રપણું’ એટલે ઔદારિક શરીરનું કાર્યણશ૨ી૨ સાથે જ જોડાણ... એટલે કે અહીં ઔદારિકરૂપ સ્થૂલ શરીરની સાથે કાર્યણકાયરૂપ સૂક્ષ્મ શરીર પણ પ્રયત્નશીલ બને છે. તે સમુદ્ઘાત કરનાર કેવળીભગવંત બીજા, છઠ્ઠા અને સાતમા સમયે ઔદારિકમિશ્રકાયયોગવાળા હોય છે.
(૩) કાર્મણકાયયોગ : (૩+૪+૫ સમય)
સમુદ્દાત ક૨ના૨ કેવળજ્ઞાની મહાત્મા ત્રીજા, ચોથા અને પાંચમા સમયે કેવળ એક કાર્મણકાયયોગવાળા હોય છે. અને કેવળ કાર્યણકાયયોગ જ હોવાથી, એ અવસરે જીવ
