Gunsthan Kramaroh

Author(s): Bhavyasundarvijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust

Page 229

[ ૨૦૮]
શ્રીગુસ્થાનમેરો. તે (જ્ઞો. શરૂ-૨૩૨-૨૨૨) - अथ सिद्धानां गुणाष्टकं सहेतुकं श्लोकत्रयेणाऽऽह -
अनन्तं केवलज्ञानं, ज्ञानावरणसंक्षयात् । अनन्तं दर्शनं चैव, दर्शनावरणक्षयात् ||१३०॥ शुद्धसम्यक्त्वचारित्रे, क्षायिके मोहनिग्रहात । अनन्ते सुखवीर्ये च, वेद्यविघ्नक्षयात्क्रमात् ||१३१॥ आयुषः क्षीणभावत्वात्, सिद्धानामक्षया स्थितिः ।
नामगोत्रक्षयादेवामूर्तानन्ताऽवगाहना ||१३२।। त्रिभिर्विशेषकम् || व्याख्या-सिद्धानामनन्तं केवलज्ञानं भवति, कस्मात् ? ज्ञानावरणसंक्षयात् । अनन्तं —- ગુણતીર્થ
– (૪) અનુપમ ઃ બીજી કોઈ ઉપમા નથી કે જે આ જ્ઞાન માટે આપી શકાય. (૫) અનુત્તર : આનાથી ચઢિયાતું બીજું કોઈ જ્ઞાન નથી. (૬) નિરવશેષ : અધૂરા જ્ઞાનરૂપ નહીં; પણ પૂર્ણ જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. (૭) સંપૂર્ણ : લોકાલોકના સર્વ જ્ઞેય પદાર્થોને જાણનારું. (૮) અપ્રતિહત : પૃથ્વી, પર્વત વગેરે કોઈપણ પ્રતિબંધ કરનાર ન બની શકે તેવું.
આ પ્રમાણે સિદ્ધપરમાત્માનાં કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શનનો વિષય બતાવ્યો. હવે સિદ્ધાત્માના આઠ ગુણો અને તે આઠ ગુણો હોવાના કારણો ત્રણ શ્લોકના માધ્યમે ગ્રંથકારમહર્ષિ જણાવે છે –
- સિદ્ધાત્માનો ગુણવૈભવ - શ્લોકાર્થ: (૧) જ્ઞાનાવરણનો ક્ષય થવાથી અનંતજ્ઞાન, (૨) દર્શનાવરણનો ક્ષય થવાથી અનંતદર્શન, (૩-૪) મોહનીયનો નિગ્રહ=ક્ષય થવાથી, શુદ્ધ-ક્ષાયિક સમ્યક્ત અને ચારિત્ર, (૫) વેદનીયકર્મનો ક્ષય થવાથી અનંત સુખ, (૬) અંતરાયકર્મનો ક્ષય થવાથી અનંતવીર્ય, (૭) આયુષ્ય કર્મ ક્ષય પામી જવાથી તે સિદ્ધોની અક્ષયસ્થિતિ થાય, અને (૮) નામ-ગોત્રકર્મના ક્ષયથી અમૂર્તિપણાથી યુક્ત અનંત-અવગાહના થાય. (૧૩૦-૧૩૧-૧૩૨)
વિવેચનઃ તે સિદ્ધ પરમાત્માને જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મોના ક્ષયથી આઠ ગુણો પ્રગટ થાય છે. તે આ પ્રમાણે –
(૧) અનંતજ્ઞાનઃ જ્ઞાનગુણને ઢાંકનાર જ્ઞાનાવરણકર્મનો ક્ષય થઈ ગયો હોવાથી, સિદ્ધાત્માને અનંત એવું કેવળજ્ઞાન થાય.