________________
--
(શ્નો. શરૂ૪) મા ગુર્નવિવેવનાવિલનઃ
[ ૨૨૨] - ~- - अथ तैः सिद्धैर्भगवद्भिर्यत्प्राप्तम्, तस्सारमाह -
यदाराध्यं च यत्साध्यं, यद् ध्येयं यच्च दुर्लभम् ।
चिदानन्दमयं तत्तैः संप्राप्तं परमं पदम् ||१३४|| व्याख्या-'तैः' सिद्धैर्भगवद्भिस्तत्परमं पदं प्राप्तम्, तत्किम् ? 'यदाराध्यं' आराधकैर्यत्पदं समाराध्यते, तथा 'यत्साध्यं' साधकैः पुरुषैः सम्यग्ज्ञानदर्शनचारित्रादिभिः कृत्वा यत्साध्यते, तथा 'यद्धयेयं' ध्यायकैर्योगिभिर्यत्सदैव नानाविधध्यानोपायैायते, तथा 'यच्च दुर्लभं' यत्पदमभव्यानां सर्वथा दुर्लभम्, भव्यानामपि केषाञ्चिदप्राप्तसामग्रीविशेषाणां सर्वथा दुर्लभम्, दूरभव्यानां तु कष्टलभ्यमित्येवं यद् दुर्लभं तदपि तैर्धन्यैर्भगवद्भिः सिद्धैर्लब्धमिति, कथम्भूतं तत्परमं पदम् ?-"चिदानन्दमयं' चिद्रूपपरमानन्दमयमिति ॥१३४॥
– ગુણતીર્થ (E) અભિનિવેશ : આગ્રહદશા... પોતાની જે ધારણા બંધાઈ હોય, પોતાના મગજમાં જે વિચારણાઓ બેઠી હોય, તેને જ પકડી રાખવાની અપ્રજ્ઞાપનીય મનોવૃત્તિ... તે પાંચમા ક્લેશરૂપ સમજવું.
(૨) વ્યયરહિત
સિદ્ધાત્માનું પરમસુખ કદી પોતાના સ્વભાવથી વ્યય પામનારું નથી, એટલે કે ચલિત થનારું નથી. હંમેશાં એ સુખ પોતાનું અસ્તિત્વ અકબંધ જાળવી રાખશે... આવું અવ્યયસુખ મોક્ષમાં હોય છે.
હવે તે સિદ્ધભગવંતોએ મોક્ષમાં જે પામ્યું છે, તે અત્યંત સારભૂત તત્ત્વ છે, તે બતાવવા, ગ્રંથકારમહર્ષિ જણાવે છે –
- સિદ્ધોને સારભૂત તત્ત્વોની સંપ્રાપ્તિ શ્લોકાર્થ : જે આરાધવા યોગ્ય છે, જે સાધવા યોગ્ય છે, જે ધ્યાન કરવા યોગ્ય છે અને જે દુર્લભ છે, તે ચિદાનંદમય પરમપદ સિદ્ધાત્માઓએ પ્રાપ્ત કર્યું છે. (૧૩૪)
વિવેચનઃ શ્રી સિદ્ધભગવંતોએ પરમપદ પામ્યું છે, તે પરમપદ ચાર વિશેષણોવાળું છે. તે આ પ્રમાણે –
(૧) આરાધ્ય : આરાધક આત્માઓ દ્વારા તે સ્થાનની આરાધના કરાય છે.
(૨) સાધ્ય : સાધક પુરુષો દ્વારા (ક) સમ્યગ્દર્શન, (ખ) સમ્યજ્ઞાન, અને (ગ) સમ્યક્યારિત્રરૂપ રત્નત્રય દ્વારા તે સ્થાનને પામવા સાધના કરાય છે.
