________________
-૯૦-
-
[ ૨૨૪]
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः * (श्लो. १३५) -- क्लिष्टकर्मभिर्विषयसुखघना=विषयसुखमयी मुक्तिरुच्यते, सर्वविद्भिस्तु-श्रीसर्वज्ञैरभावरूपा जडिममयी व्योमवद्व्यापिनी व्यावृत्तिरूपा विषयसुखमयी वा मुक्तिर्नेष्यते,
—- ગુણતીર્થ
– (૩) સર્વવ્યાપકરૂપ મોક્ષનો નિષેધ :
૦ કેટલાક જીવો મોક્ષને આકાશની જેમ સર્વવ્યાપી માને છે. ત્રિદંડી વગેરે દર્શનકારો વિષ્ણુને સર્વવ્યાપી વિભુદ્રવ્ય માને છે. “નને વિષ્ણુ વિM[, વિષ્ણુ: સર્વત્ર ભૂતને એવી તેમની માન્યતા છે. હવે આત્માનો મોક્ષ એટલે એ જીવાત્માનો વિષ્ણુરૂપ સર્વવ્યાપી પરમાત્મામાં વિલય થવો. પોતાનું ખંડ અસ્તિત્વ છોડીને પરમાત્માના સર્વવ્યાપી અખંડ અસ્તિત્વમાં ભળી જવું. તો આ રીતે તેઓ સર્વવ્યાપી મોક્ષને માને છે.
+ પણ આ વાત ફલ્યુ એટલા માટે છે કે, કોઈપણ આત્માનું બીજા આત્મામાં વિલીનીકરણ થઈ શકે નહીં. દરેક આત્મદ્રવ્યનું પોતાનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ અકબંધ ઊભું જ રહે છે. હા, દરેક ધ્યાતાનું ધ્યેયાકારે પરિણમન થાય. પણ એનો મતલબ એવો નથી કે એ ધ્યેયરૂપ બની જાય. વાસ્તવિકતા એટલી જ છે કે, એનો જ્ઞાનોપયોગ ધ્યેય વિશે એકદમ તન્મય બની જવાના કારણે તેવો વ્યવહાર થાય. બાકી અન્યનું અન્યરૂપે પરિણમન કોઈ કાળે કોઈ દ્રવ્યનું થાય નહીં.
(૪) પુનરાવૃત્તિરૂપ મોક્ષનો નિષેધ :
૦ કેટલાક દર્શનવાળા એમ માને છે કે, આત્મા મોક્ષમાં ગયા પછી ફરી અમુક કારણોસર તે જન્મ લે છે... તેમાં બે કારણ : (૧) ભક્તોને તારવા, કે (૨) અધર્મીનો વિનાશ કરવા... આ બે કારણોસર મુક્તાત્મા પણ પુનર્જન્મ લે.
- + પણ આ વાત એટલે ખોટી જણાય છે કે, કર્મમુક્ત બનેલા આત્મામાં કર્મરૂપ બીજ જ નથી કે જેનાથી જન્મ-મરણરૂપ અંકુરાઓ જન્મે... તો પછી તેમનો પુનર્જન્મ થાય જ શી રીતે ?
(૫) વિષયસુખરૂપ મોક્ષનો નિષેધ
૦ કેટલાક નાસ્તિક જીવો પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયસુખોને જ મોક્ષસુખ માને છે. જેમાં આહ્વાદ અનુભવાય તે મોક્ષસુખ' એવી માન્યતાના આધારે ભોગાકાંક્ષી જીવોને વિષયોમાં આહ્વાદ અનુભવાય એટલે એને જ મોક્ષસુખ માની લે.
+ પણ એ માન્યતા ભ્રાંત હોવાનું કારણ એ કે, જે તૃષ્ણાપરિવર્ધક હોય તે પરંપરાએ દુઃખનું સર્જન કરે જ. પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયોનું સુખ તૃષ્ણાપરિવર્ધક હોવાથી, પરંપરાએ
