________________
[૦૨]
-K
46
*શ્રીમુળસ્થાનમારો
***
सव्वट्ठसिद्धनामे, उक्कोसठिईसु विजयमाईसुं । एगावसेसगब्भा, हवंति लवसत्तमा देवा ॥२॥"
(હ્તો. ૪)
茶
आह - ननु उपशमश्रेणिकः कथं मुक्तिगमनयोग्यः स्यात् ? उच्यते - सप्त लवा मुहूर्त्तस्यैकादशभागरूपा भवन्ति, 'लव सत्तहत्तरीए होइ मुहुत्तो' इति वचनात्, तो लवसप्तकावशेषायुरेवोपशमकः खण्डश्रेणिक एव पराङ्मुखो वलति, सप्तमं गुणस्थानमागत्य पुनः क्षपकश्रेणिमारुह्य सप्तलवान्तरे च क्षीणमोहान्तं गत्वाऽन्तकृत्केवलीગુણતીર્થ . એ જીવો સિદ્ધ થઈ જતા. પણ એટલા પ્રમાણનું આયુષ્ય ઓછું પડ્યું, તેથી એ જીવો મોક્ષમાં ન જતાં ‘લવસત્તમસુર’ (=અનુત્તરદેવલોકમાં રહેનારા દેવવિશેષ) તરીકે થયા.
-
દ્વિતીયશ્લોકાર્થ : (‘લવસત્તમસુર' કોને કહેવાય ? એ વિશેનું ચોક્કસ સ્વરૂપ બતાવવા કહે છે-) સર્વાર્થસિદ્ધ નામના વિમાનમાં અને ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિવાળા વિજયાદિ ચાર વિમાનમાં એકાવતારી (=મનુષ્યભવમાં એક જ અવતાર કરી મોક્ષે જનારા) જે દેવો છે, તે જ ‘લવસત્તમ’ દેવ કહેવાય.
પૂર્વપક્ષ ઃ તમે અનુત્તરમાં જનારા જીવ માટે ‘મુક્તિગમનયોગ્ય' એવું વિશેષણ મુક્યું હતું. પણ અમારો પ્રશ્ન એ કે, ઉપશમશ્રેણિવાળો જીવ ‘મુક્તિગમનયોગ્ય' (=મોક્ષમાં જવાને યોગ્ય) શી રીતે હોય ? (કે જેથી ત્યાં મૃત્યુ પામનાર જીવનું અનુત્તરમાં ગમન સંભવી શકે.)
[અહીં આશય એ જણાય છે કે, એકબાજુ કહ્યું કે ઉપશમશ્રેણિમાં મૃત્યુ પામે તો સર્વાર્થસિદ્ધ વગેરેમાં જાય અને પછી કહ્યું કે જેનું આયુ ૭ લવ વધુ હોત તો મોક્ષમાં જ ચાલ્યા ગયા હોત તે જ સર્વાર્થ વગેરેમાં જાય. એટલે ઉપશમશ્રેણિમાં મૃત્યુ પામીને સર્વાર્થ વગેરેમાં જના૨ લવસપ્તમ હોવા જરૂરી બને... તો પ્રશ્ન એ થાય કે, ઉપશમ શ્રેણિવાળો જીવ ૭ લવમાં જ મોક્ષે જનાર શી રીતે હોઈ શકે ? (આ વાત ટીકામાં નથી, પણ અધ્યાહારથી લેવી અનિવાર્ય છે.) પ્રશ્નકાર એ કહેવા માગે છે કે, ઉપશમ શ્રેણિ પૂર્ણ કરીને, ક્ષપકશ્રેણિ માંડીને, કેવળજ્ઞાન પામીને મોક્ષે જઈ શકાય. પણ તે બધું ૭ લવ જેટલા ઓછા કાળમાં તો ન જ થઈ શકે ને ?]
(46) સર્વાર્થસિદ્ધનાનિ (વિમાને) સ્થિતિષુ વિનયાવિષ્ણુ । एकावशेषगर्भा भवन्ति लवसप्तमा देवाः ॥२॥
ઉત્તરપક્ષ : જુઓ; ઉપશમશ્રેણિવાળા જીવ અંગે પણ કહી જ શકાય છે કે ‘જો એનું छायासन्मित्रम्
