________________
-
~
[૬૨] શ્રીગુસ્થાનમાર
(સ્સો. (૬) अथार्जिततीर्थकृत्कर्मणो विशेषमाह -
વિશેષાર્થBર્મ, ચેનાદર્યાર્થિતમૂર્ગિતમ્ |
तत्कर्मोदयतोऽत्रासौ, स्याज्जिनेन्द्रो जगत्पतिः ॥८५॥ व्याख्या-'विशेषाद्' अर्हद्भक्तिप्रमुखविंशतिपुण्यस्थानकविशेषाऽऽराधनाद् 'येन' जन्तुना 'ऊजितं' स्फीतं तीर्थकृत्कर्म 'अर्जितम्' उपार्जितमस्ति, तीर्थकृत्कर्मार्जने हि हेतुभूतान्यर्हद्भक्तिमुख्यानि विंशतिस्थानान्येतानि, यदाह -
"अरिहंत सिद्ध पवयण गुरु थेर बहुस्सुए तवस्सीसुं । वच्छलया एएसि, अभिक्खनाणोवओगे अ ॥१॥
—- ગુણતીર્થ – હવે તીર્થંકરનામકર્મનું જેમણે ઉપાર્જન કર્યું હોય, તેવા કેવળજ્ઞાની મહાત્માની શું વિશેષતા હોય? એ બતાવવા ગ્રંથકારમહર્ષિ જણાવે છે –
જ તીર્થકર કેવળીનું વૈશિષ્ટટ્ય - શ્લોકાઈ વિશેષ આરાધનાથી જે જીવે ઉર્જસ્વી એવાં તીર્થકર નામકર્મનું ઉપાર્જન કર્યું હોય, તે જીવ આ ગુણઠાણે તે તીર્થકર નામકર્મના ઉદયથી ત્રણ જગતના સ્વામી જિનેન્દ્ર થાય છે. (૮૫) - વિવેચન : અરિહંત પરમાત્માની ભક્તિ કરવી વગેરે ૨૦ પુણ્યસ્થાનો છે કે જેની આરાધનાથી પ્રચંડ પુણ્ય ઉપાર્જિત થાય. આ ૨૦ પુણ્યસ્થાનોની વિશેષ આરાધનાથી કોઈ જીવ ઉર્જસ્વી=ઉદાર=વિશાળ એવું તીર્થકરનામકર્મ ઉપાર્જિત કરે છે. કારણ કે, તીર્થંકરનામકર્મને ઉપાર્જન કરવામાં “કારણ' તરીકે આ અરિહંતભક્તિ વગેરે ૨૦ સ્થાનો છે. તે ૨૦ સ્થાનોનું સ્વરૂપ શાસ્ત્રમાં આ પ્રમાણે બતાવ્યું છે –
પ્રથમશ્લોકાઃ (૧) અરિહંત, (૨) સિદ્ધ, (૩) પ્રવચન, (૪) ગુરુ, (૫) સ્થવિર, (૬) બહુશ્રુત, અને (૭) તપસ્વી - આ સાત પ્રત્યે વત્સલતા=અનુરાગ અને તદનુરૂપ સેવાભક્તિ, (૮) સતત જ્ઞાનોપયોગ રાખવો, અર્થાત્ જ્ઞાન માટે નિરંતર વ્યાપારશીલ રહેવું. [પ્રવ. સારો. ૩૧૦]
–. છાયાબિત્રમ્ (54) મલ્લિyવનગુરુસ્થવિરવહુશ્રુતે તપસ્વિવું !
वात्सल्यमेतेषु अभीक्ष्णं ज्ञानोपयोगौ च ॥१॥
