________________
-
-
-
-
___(श्लो. ४१) * गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः *
[ ૨૦૨] ___ तथा यः सप्तलवाधिकायुष्को भवति स मुक्तिगमनयोग्यश्च भवति, स एव सर्वार्थसिद्धादौ याति, यदाह -
"सत्तलवा जइ आउं, पहुप्पमाणं तओ हु सिझंता । तत्तिअमित्तं न हुअं, तत्तो लवसत्तमा जाया ॥१॥ —- ગુણતીર્થ
– ન કયા સંઘયણવાળાને કયો દેવલોક ? એનું યંત્ર - છેવટ્ટાસંઘયણથી - ૧, ૨, ૩, ૪ કલ્પ સુધી, નારાચથી - ૯-૧૦ કલ્પ સુધી) કિલિકાથી - પ-૬ કલ્પ સુધી ઋષભનારાચથી - ૧૧-૧૨ કલ્પ સુધી અર્ધનારાચથી - ૭-૮ કલ્પ સુધી વજઋષભનારાચથી - યાવત્ મોક્ષ સુધી
અહીં ઉપશમશ્રેણિમાં મૃત્યુ પામનાર જીવ અહમિન્દ્રમાં જ જાય એવું જણાવ્યા પછી આ નિયમ પ્રથમ સંઘયણીને જ લાગુ પડે એમ કહ્યું તે જ જણાવે છે કે બીજા-ત્રીજા સંઘયણવાળો જીવ ઉપશમશ્રેણિમાં મરે તો અહમિન્દ્રમાં જ જાય તેવો નિયમ નથી. અથવા તો આવી પણ કલ્પના થઈ શકે કે બીજા-ત્રીજા સંઘયણવાળો જીવ ઉપશમશ્રેણિમાં મરે જ નહીં અને જો મૃત્યુ પામવાનો હોય તો એ ઉપશમશ્રેણિ ચડે જ નહીં, નહીં તો ઉપશમશ્રેણિમાં મૃત્યુ પામનારની અહમિન્દ્રમાં જ જવાની વાત અસંગત ઠરે. આ અમારી યથાયોપશમ વિચારણા છે. છતાં નિર્ણય બહુશ્રુતો પર આધારિત છે.
વળી સર્વાર્થસિદ્ધ વગેરેમાં કોણ જાય? એ વિશે બીજું પણ વૃત્તિકારશ્રી બતાવે છે – જો જીવ (૧) સાત લવથી વધારે આયુષ્યવાળો હોત અને એટલે નિયમા (૨) મોક્ષમાં જવાને યોગ્ય જ હોત, તો એ જીવ જ સર્વાર્થસિદ્ધ વગેરેમાં જાય... આશય એ કે, આ જીવોની એવી પ્રબળ વિશુદ્ધિ હોય કે જો પોતાનું આયુષ્ય સાત લવ જેટલું વધારે હોત, તો એ વિશુદ્ધિના માધ્યમે ક્ષપકશ્રેણિ માંડી કેવળજ્ઞાન પામી મોક્ષે જતા રહેતા... પણ “સાત લવ જેટલું આયુષ્ય ઓછું પડ્યું... તેથી ક્ષપકશ્રેણિ ન માંડી શકાઈ... આવા જીવો મૃત્યુ પામીને પણ વિશુદ્ધિના બળે અનુત્તર દેવલોકમાં જ ઉત્પન્ન થાય.
આ વિશે જણાવ્યું છે કે – પ્રથમ શ્લોકાર્ધઃ જો “સાત લવ' જેટલા વધુ પ્રમાણવાળું આયુષ્ય હોત, તો અવશ્ય
–. છાયાચિત્રમ્ (45) સત નવા ઃિ બાપુઃ પ્રવિખ્યત્ તદ્દાડમેરાન્નેવ |
तावन्मानं नाभूत् ततो लवसप्तमा जाताः ॥१॥
