________________
•
(હ્તો. ૧૪-૯-૬)
* गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः
***
-
“जैह गुडदहीणि महियाणि, भावसहिआणि हुंति मीसाणि । ભુંગંતસ્સ તહોમય, તદ્દિકી મીઠ્ઠી ય ॥॥' ૪-॥
अथ मिश्रगुणस्थानस्थो जीवो यन्न करोति तदाह
-
[ ૨૭ ]
•K
ગુણતીર્થ
“જેમ ગોળ અને દહીં બંનેને ભેગું કરીને મથવામાં આવે, તો એ બંને પોતપોતાના ગુણધર્મો સાથે મિશ્ર બને છે અને પછી તેનું ભોજન ક૨ના૨ને મિશ્ર એવો કોઈક નવીન જ રસ લાગે છે... તેથી એ જીવ તદ્દભયદૃષ્ટિવાળો કહેવાય. તેમ મિથ્યાત્વ અને સમ્યક્ત્વ બંને પરિણામ મિશ્રિત થતાં જીવ ‘મિશ્રર્દષ્ટિ' કહેવાય....'
વિશેષાર્થ : જેમ ગોળ અને દહીંના મિશ્રણથી બનાવેલા શ્રીખંડને જમતા એકલી ખટાશ કે એકલી મીઠાશનો અનુભવ થતો નથી, પણ ખટ-મીઠા સ્વાદનો અનુભવ થાય છે. તેમ મિશ્રમોહનીયકર્મના ઉદય વખતે એકલા સમ્યક્ત્વની શુદ્ધિ કે એકલા મિથ્યાત્વની મલિનતાનો અનુભવ થતો નથી, પણ સમ્યક્ત્વની શુદ્ધિ અને મિથ્યાત્વની મલિનતાનો મિશ્રભાવે અનુભવ થાય છે, તેથી તેને મિશ્રદષ્ટિ કહેવાય છે.
छायासन्मित्रम्
(12) યથા ગુડધિની થિત, માવત્તેિ ભવતો મિત્રે । भुञ्जानस्य तथोभयं, तद्दृष्टिमि श्रदृष्टिश्च ॥१॥
આ જીવને નાલિકેરદ્વીપના મનુષ્યની જેમ જિનવચનો પર રાગ કે દ્વેષ હોતો નથી... કારણ કે જે જીવ મિથ્યાત્વગુણઠાણેથી મિશ્રગુણઠાણે આવે, તેણે મિથ્યાભાવનો ત્યાગ કરેલો હોવાથી, સર્વજ્ઞવચન પર અરૂચિ હતી તે દૂર થઈ ગઈ... અને સમ્યક્ત્વના અભાવે રૂચિ તો હતી જ નહીં... તથા જે જીવ સમ્યક્ત્વગુણઠાણેથી મિશ્રગુણઠાણે આવે, તે જીવ સમ્યક્ત્વ છોડીને આવતો હોવાથી, સર્વજ્ઞભગવંતના વચનો પર જે રૂચિ હતી તે દૂર થઈ ગઈ અને મિથ્યાત્વના અભાવે અરૂચિ તો હતી જ નહીં... એટલે મિશ્રદૃષ્ટિને સર્વજ્ઞભગવંતના વચનો પર રાગ કે દ્વેષ હોતો નથી.
મિશ્રગુણઠાણાનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત જેટલો છે... એટલે ત્યાં જીવ અંતર્મુહૂર્ત રહીને, પછી જો તે અશુદ્ધ અધ્યવસાય તરફ ઝૂકે તો મિથ્યાત્વગુણઠાણે આવે.. અને વિશુદ્ધ અધ્યવસાય તરફ ઝૂકે તો અવિરતસમ્યક્ત્વગુણઠાણે આવે...
હવે મિશ્રગુણઠાણે રહેલો જીવ શું ન કરે ? એ ગ્રંથકારશ્રી બતાવે છે
