________________
[૨૨]
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः * (श्लो. १८-१९) ___ व्याख्या-'जीवस्य' भव्यस्य संज्ञिपञ्चेन्द्रियप्राणिनो 'यथोक्तेषु' यथावत्सर्ववित्प्रणीतेषु 'तत्त्वेषु' जीवादिपदार्थेषु 'निसर्गात्' पूर्वभवाभ्यासविशेषजनितात्यन्तनैर्मल्यगुणात्मकात्स्वभावात् 'उपदेशाद्वा' सद्गुरूपदिष्टशास्त्रश्रवणाद् वा या श्रद्धा-रूचिरूपा भावना 'जायते' समुत्पद्यते, 'हि' स्फुटं तत्सम्यक्त्वं सम्यक्श्रद्धानलक्षणमुच्यते, यदाह
"रुचिर्जिनोक्ततत्त्वेषु, सम्यक्श्रद्धानमुच्यते ।
નાયતે તગ્નિ , ગુરોfધામેન વા III” i૨૮ अथाविरतसम्यग्दृष्टित्वं यथा स्यात् तत्तथाऽऽह -
—- ગુણતીર્થ – - સમ્યક્તપ્રાપ્તિનું સ્વરૂપવર્ણન - શ્લોકાર્ધ પરમાત્માએ બતાવેલા તત્ત્વો પર સ્વભાવિક રીતે કે ઉપદેશના માધ્યમે જીવને જે રુચિ પેદા થાય, તે “સમ્યક્ત' કહેવાય છે. (૧૮)
વિવેચનઃ સંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય ભવ્યજીવને, સર્વજ્ઞપરમાત્માએ યથાવસ્થિતરૂપે બતાવેલા જીવાદિ પદાર્થો પર જે રુચિરૂપ ભાવના, આસ્થા, શ્રદ્ધા પેદા થાય છે, તેને “સમ્યક્ત' કહેવાય છે. આ સમ્યક્ત, પરમાત્માએ કહેલા વચનો પર સમ્યફ શ્રદ્ધા કરવા” રૂપ છે.. આ સમ્યક્તની પ્રાપ્તિ બે રીતે થાય –
(૧) નિસર્ગથી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય ભવ્યજીવને પૂર્વભવના અભ્યાસવિશેષથી અત્યંત નિર્મળગુણરૂપ આત્મસ્વભાવ પ્રગટ થાય છે... અને એવા સુંદરસ્વભાવથી જ એ જીવને સર્વજ્ઞપ્રતિપાદિત પદાર્થો વિશે જે શ્રદ્ધા થાય, એ નિસર્ગસમ્યક્ત' જાણવું.
(૨) ઉપદેશથી : સદ્દગુરુભગવંતે ઉપદેશેલા શાસ્ત્રોનાં શ્રવણથી સર્વજ્ઞપ્રતિપાદિત પદાર્થો વિશે જે આસ્થા ઊભી થાય, એ “અધિગમસમ્યક્ત' જાણવું.
આ વિષયમાં કહ્યું છે કે –
“પરમાત્માએ કહેલા પદાર્થો પર જે રુચિ પેદા થાય, એને “સમ્યફ શ્રદ્ધાન=સમ્યક્ત' કહેવાય છે. એ સમ્યક્ત નિસર્ગથી=આત્મશ્નર્મલ્યથી થાય અથવા સદ્ગુરુભગવંતના અધિગમથી–ઉપદેશથી થાય...”
આ રીતે સમ્યક્તપ્રાપ્તિનું સ્વરૂપ બતાવીને, હવે “અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિપણુંશી રીતે થાય ? એ બતાવવા ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
