________________
૦
(શ્નો. ૨૨) ગુર્નવિવેવનાવિસતિવૃતિઃ - - -
ततो जीवो यथाप्रवृत्तिकरणेन ग्रन्थिदेशं सम्प्राप्यापूर्वकरणेन ग्रन्थिभेदं विधाय कश्चिन्मिथ्यात्वपुद्गलराशिं विभज्य मिथ्यात्वमिश्रसम्यक्त्वरूपं पुञ्जत्रयं कुरुते, ततो
– ગુણતીર્થ ટૂંઠાની ટોચના મૂળ આગળ જ ઊભી રહી જાય છે, અને (૫) કેટલીક કીડીઓ સૂંઠાની ટોચ ઉપર ન ચડતા ઉતરી જાય છે. પાછી વળી જાય છે. [વિશેષા. ૧૨૦૮]
ઉપનયઃ પાંચ પ્રકારની કીડીઓની જેમ ત્રણ કરણના સંબંધમાં પણ પાંચ પ્રકારના જીવો હોય છે. તે આ પ્રમાણે –
(૧) કીડીઓના સ્વાભાવિક ગમનની જેમ અનાદિકાળથી સ્વાભાવિક રીતે પ્રવર્તતું એવું આ “યથાપ્રવૃત્તકરણ' સમજવું.
(૨) કીડીઓનું ટોચ પર ચડવા સમાન “અપૂર્વકરણ' સમજવું...
(૩) કીડીઓનું ટોચ પરથી ઉડવા સમાન “અનિવૃત્તિકરણ” સમજવું... કારણ કે અનિવૃત્તિકરણના બળે જીવ મિથ્યાત્વથી ઉડીને સમ્યગ્દષ્ટિગુણઠાણે આવે છે.
(૪) કેટલીક કીડીઓનું ઠૂંઠાની ટોચના મૂળ આગળ જ ઊભા રહેવાની જેમ, કેટલાક ગ્રંથિકસત્ત્વ (ઋગ્રંથિભેદ ન કરેલ) જીવોનું સ્થાણુતુલ્ય ગ્રંથિદેશે જ અવસ્થાન હોય છે.
(૫) કેટલીક કીડીઓનું પૂંઠાની ટોચ પરથી ઊતરી જવાની જેમ, કેટલાક જીવો ગ્રંથિદેશથી પાછા ફરી જાય છે... અને ફરી કર્મસ્થિતિનો વધારો કરે છે. [વિશેષા. ૧૨૦૯-૧૨૧૦]
- ક્ષયોપશમસમ્યક્તપ્રાતિક્રમ - સૌ પ્રથમ જીવ (૧) યથાપ્રવૃત્તકરણના માધ્યમે ગ્રંથિદેશને પામે, ત્યારબાદ (૨) અપૂર્વકરણના માધ્યમે રાગ-દ્વેષની તીવ્ર ગ્રંથિનો ભેદ કરે, અને (૩) એ અપૂર્વકરણના માધ્યમે જ મિથ્યાત્વમોહનીયના પુગલોને ત્રણ વિભાગે વિભાજિત કરીને એ પુગલોના મિથ્યાત્વમોહનીય, મિશ્રમોહનીય અને સમ્યક્વમોહનીય એમ ત્રણ પુંજ બનાવે છે,
૭ અલબત્ત, ત્રણ પુંજ બનાવવાની પ્રક્રિયા અનિવૃત્તિકરણના માધ્યમે થાય છે, એવો કાર્મગ્રંથિકમત છે. પણ અહીં સિદ્ધાંત મત મુજબ અપૂર્વકરણના માધ્યમે ત્રણ પુંજ હોવાનું જણાવ્યું છે - એમ સમજવું. તે સિદ્ધાંતમત આ પ્રમાણે છે – __ "अपुव्वेण तिपुंज मिच्छत्तं कुणइ कोद्दवोवमया ।
નિયટ્ટીવાળા ૩ મો સમૂહૂં તરફ ." [ વિશેષા. ૧૨૧૮] આ રીતે આગળ પણ જ્યાં અપૂર્વકરણથી ત્રણ પુંજ હોવાનું જણાવ્યું હોય, ત્યાં બધે સિદ્ધાંત મત સમજવો.
-
~
