________________
-
૪
-
-o
[૪૮]
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः * (श्लो. २३) ___ व्याख्या-'तुर्ये' चतुर्थे 'गुणालये' गुणस्थाने अविरतसम्यग्दृष्टिलक्षणे वर्तमानो जीवः ‘મદ્રતો' વતનમહિતો ‘સેવે રેવષથે, “જુરી' ગુવિષયે, “સ શ્રીવિષયે ‘સદ્ધ૪િ पूजाप्रणतिवात्सल्यादिरूपां करोति, तथा 'शासनोन्नति' शासनप्रभावनां करोत्येव, प्रभावकश्रावकत्वात् । यदाह -
—- ગુણતીર્થ વિવેચનઃ “અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ' નામના ચોથા ગુણઠાણે રહેલો જીવ અવ્રતી હોય છે. અર્થાત્ અણુવ્રત વગેરે વ્રત-નિયમના પાલન વિનાનો હોય છે.. તો પણ એ નીચે બતાવેલા ચાર જીવનકૃત્યોમાં તો અત્યંત આદરપૂર્વક પ્રયત્નશીલ હોય છે. તે ચાર કૃત્યો આ પ્રમાણે છે –
(૧) દેવસપાસના : વિતરાગ પરમાત્મા પ્રત્યે અતિશય અહોભાવ, એમની આદરપૂર્વક પૂજા-ભક્તિ, એમના અસાધારણ ગુણોની ભાવપૂર્વક સ્તવના, એમના વચનો પ્રત્યે અવિહડ રાગ, એમની આજ્ઞા અનુસારે જીવનશૈલી જીવવાનો ઉચ્ચપરિણામ - આ બધું પરમાત્માની સાચી ભક્તિસ્વરૂપ છે.
(૨) સદ્ગુરુસેવા : ગુરુભગવંત પ્રત્યે જબરદસ્ત આસ્થા અને શ્રદ્ધા... એમની ગોચરી-પાણી વગેરેના માધ્યમે સુંદર ભક્તિ... પોતાના અનુકૂળ વ્યવહારો દ્વારા એમને પ્રસન્નતાનું અર્પણ... તેઓશ્રી પાસે આત્મહિત મેળવવાનો તીવ્ર તલસાટ... તેઓશ્રી જે કહે તેને સાંભળવાની-સ્વીકારવાની-સુધારવાની પવિત્રતમ પાત્રતા - આ બધું ગુરુભગવંતની યથાર્થ ભક્તિરૂપ છે.
(૩) સંઘભક્તિઃ સંઘની સાદર ભક્તિ... સંઘ પ્રત્યે ઝુકાવ... સંઘ પ્રત્યે અપ્રતિમ વાત્સલ્ય... સંઘના કોઈપણ વ્યક્તિની અવહેલના ન કરવાનો સંકલ્પ... દરેક પ્રવૃત્તિમાં સંઘને જ પ્રધાન બનાવવાની જીવનવૃત્તિ – આ બધું સંઘની અનન્ય ભક્તિરૂપ છે.
(૪) શાસન ઉન્નતિઃ શાસનની અદ્ભુત પ્રભાવના... ઇતરોને પણ જૈનશાસન પ્રત્યે ઝુકાવ ઊભો થાય એવા વ્યવહારો કરવા... સાતે ક્ષેત્રોમાં તન-મન-ધનથી ભક્તિ કરવી... શાસન પ્રત્યે બેહદ રાગ કેળવવો... આ રીતે કરવા દ્વારા શાસનની ઉન્નતિ કરવી.
સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ આ બધા કૃત્યોને આત્મસાત્ કરે છે જ... કારણ કે એ “પ્રભાવકશ્રાવક છે. (પ્રભાવકશ્રાવક આ બધાને જીવનકર્તવ્યરૂપ માનીને આદરપૂર્વક એનું પાલન કરે છે.) એટલે જ કહ્યું છે કે –
જે વ્યક્તિ અવિરત હોવા છતાં પણ, હંમેશાં સંઘ પ્રત્યે ભક્તિ અને તીર્થની ઉન્નતિ કરે છે, તે ચોથા ગુણઠાણે રહેલો અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ જીવ પણ “પ્રભાવક શ્રાવક' કહેવાય
છે...”
