________________
રૂ૦ -
[૪૦]
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः * (श्लो. २२) , -
जा गंठी ता पढम, गंठिं समइच्छओ भवे बीअं ।
अनियट्टिकरणं पुण, संमत्तपुरक्खडे जीवे ॥४॥" अथवा पथिकत्रयदृष्टान्तेन करणत्रययोजना यथा - —- ગુણતીર્થ
– સંગ્રામમાં જીતવા નીકળેલા સુભટની જેમ, અનેક દુર્જય કર્મશત્રુના સમુદાયને જીતવામાં સખત પરિશ્રમ લાગે છે. જેમ વિદ્યા સાધનારને ભય વગેરેના કારણે અનેક મનોવિઘાતો સર્જાય છે, તેમ ગ્રંથિભેદ કરવા ઉલ્લસિત થયેલા જીવને અનેક માનસિક ક્ષોભો સર્જાય છે... એટલે જ આ ગ્રંથિભેદ દુષ્કર કહેવાય છે. [વિશેષા. ૧૧૯૬]
હવે ત્રણ કરણોમાં કયું કરણ કઈ અવસ્થામાં હોય? એ જણાવે છે – ભાષ્ય : ના સંતી તા પH, ifä સમરૂછો ભવે વીગં |
अनियट्टिकरणं पुण, सम्मत्तपुरक्खडे जीवे ॥४॥ અર્થ: (૧) યથાપ્રવૃત્તકરણ : અનાદિકાળથી આરંભીને ગ્રંથિદેશ સુધી પહેલું યથાપ્રવૃત્તકરણ હોય છે. કારણ કે જીવને કર્મ ખપાવવાના નિમિત્તરૂપ અધ્યવસાય તો સર્વદા હોય છે જ અને એના માધ્યમે જીવ આઠેય કમને સતત જ ખપાવતો રહે છે, એટલે આ યથાપ્રવૃત્તકરણ તો અનાદિકાળથી ગ્રંથિદેશ સુધી ચાલુ જ હોય છે. (૨) અપૂર્વકરણ : (પૂર્વના અધ્યવસાય કરતાં જયારે વિશુદ્ધતર અધ્યવસાય આવે, ત્યારે ગ્રંથિનો ભેદ થાય છે.) વિશુદ્ધ અધ્યવસાય દ્વારા જે જીવ ગ્રંથિનું ઉલ્લંઘન કરે, તે જીવને બીજું અપૂર્વકરણ હોય છે... (૩) અનિવૃત્તિકરણઃ જે જીવ સમ્યક્તાભિમુખ ( હમણાં જ થોડા સમયમાં સમ્યક્ત પામવાનો) છે, એ જીવને ત્રીજું અનિવૃત્તિકરણ હોય છે. (આ જીવને વિશુદ્ધ અધ્યવસાયથી તરત જ સમ્યક્તનો લાભ થવાનો છે. એટલે એને સમ્યક્તાભિમુખ કહેવાય છે. [વિશેષા. ૧૨૦૩] હવે ત્રણ મુસાફરોનાં ઉદાહરણથી ત્રણ કરણનું જોડાણ કરવા કહે છે –
- ત્રણ મુસાફરોનાં ઉદાહરણ ત્રણ કરણની યોજના છે ઉદાહરણઃ જેમ કોઈ ત્રણ મનુષ્યો સ્વાભાવિક ગમન મુજબ અટવીમાં જતાં ઘણો લાંબો રસ્તો ચાલી ગયા... ત્યારે વેળાનો અતિક્રમ થવાથી (=ઘણું મોડું થઈ જવાથી)
-- છયાત્રિમ (17) યાવત્ સ્થિ: તાવત્ પ્રથમ, પ્રલ્વેિ સમતિ/મતો મવેત્ દ્વિતીયમ્ |
अनिवृत्तिकरणं पुनः पुरस्कृतसम्यक्त्वे जीवे ॥४॥
