________________
મૂળ સંજ્ઞાને પ્રારંભકાળ - વાસ્તવિક રીતે તે આ ગ્રંથને મૂળ સંજ્ઞા શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યના કાળમાંજ (૧૨ માં સૈકાની આસપાસ) પ્રાપ્ત થઈ હોય તેમ અનુમાન થાય છે. કારણ કે અન્ય સૂત્રગ્રંથમાં ક્યાંય તેવો ઉલ્લેખ નથી. નંદીસૂત્રમાં આગમગ્રંથના બે વિભાગ છે. (૧) અંગપ્રવિષ્ટ અને (૨) અંગબાહ્ય. તેમજ અંગબાના પણ બે ભેદો છે. (૧) કાલિક (૨) ઉત્કાલિક. તેમાં દશવૈકાલિક સૂત્રની ઉત્કાલિકમાં ગણના બતાવી છે. પરંતુ ત્યાં મૂળ સંસાનો ઉલ્લેખ મળતો નથી.
ગ્રંથકાર કેણ?
સંજ્ઞા સંબંધમાં આટલે ઉહાપે કર્યા પછી દશવૈકાલિકના રચયિતા કોણ? તે પ્રશ્ન સહેજે ઉપસ્થિત થાય છે. * અન્ય આગમાં ભગવાન મહાવીર કથિત શબ્દોને સંગ્રહ શ્રી સુધર્મવામીએ કરેલ અને તે પ્રવચનો પોતાના શિષ્ય જંબુસ્વામીને ઉદ્દેશીને કહેલાં. જેમકે -ગુમે તેજ માવયા જીવમસાચા એ પરથી સિદ્ધ થાય છે કે તેવાંજ સુકતિ દશવૈકાલિકમાં પણ મળી આવતા હોવાથી એક એવી માન્યતા ચાલી આવે છે કે દશવૈકાલિક પણ સુધર્મસ્વામીએ જંબુસ્વામીને ઉદ્દેશીને કહેલું. પરંતુ આ માન્યતા સર્વમાન્ય થઈ શકી નથી. એટલે કે તેના રચયિતા સંબંધી મતભેદ પ્રવર્તે છે. - નિર્યુક્તિકાર કહે છે કે –નિવૂ વિર છે નંમા રારિર્ચ તેજ છે મકવાડુંનિ૧૨. અર્થાત ભવ નામના આચાર્ય પ્રણીત આ સૂત્ર છે. હેમચંદ્રાચાર્યે પણ આ જ વસ્તુને સિદ્ધ કરી છે.
દશવૈકાલિક સત્રની સળંગ સંકલના પણ તે મતમાં પુષ્ટી કરે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
