________________
૩૪
દશવૈકાલિક સૂત્ર તેનાથી હું નિવૃત્ત થાઉં છું. તે પાપને આત્મસાક્ષીએ હું નિંદું છું, આપની સાક્ષીએ તે પાપને અવગણું છું અને હવેથી તેવી પાપકારી પ્રવૃત્તિથી મારા આત્માને અળગે કરું છું.
મેં ૧૧ નોંધ:–અહીં કોઈને એમ પણ લાગે કે પૃથ્વી, પાણી, વાયુ અને વનસ્પતિ જેવા સૂક્ષ્મ જીવોને બચાવવા માટે આટલો બધો ભાર શા માટે આ હશે? આવી અહિંસા શું જીવનમાં શક્ય છે ? એવી રીતે જીવી જ કેમ શકાય ?
આનો ઉત્તર એ છે કે ત્યાગી જીવન એટલે જાગરૂક જીવન. તેથી જ એવા જાગરૂક સાધકો જ સંપૂર્ણ ત્યાગના અધિકારી છે એમ જૈનદર્શન માને છે. જે સાધક પ્રત્યેક પળે આટલે જાગ્રત હોય તેને આ વસ્તુ લેશ માત્ર અસાધ્ય નથી તેમ અશક્ય પણ નથી. અને ત્યાગીને તો તે સાધ્ય છે તેથી જ આવા કઠિન નિયમો તેના માટે છે. ગૃહસ્થજીવનમાં અસાધ્ય છે. તેથી તેના સાર અહિંસાની વ્યાખ્યા પણ મર્યાદિત અને તેને સુસાધ્ય થાય તેવા વ્રત નિયમોનું વિધાન જૈનશાસ્ત્રોમાં સ્પષ્ટ છે.
જેટલી લાગણી અને જેટલું દુઃખનું વદન મહાપ્રાણીને થાય છે તેટલું જ વેદન સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ પ્રાણને થાય છે તેથી સર્વથા અહિંસાની પ્રતિજ્ઞાવાળા ભિક્ષકે સંપૂર્ણ અહિંસા પાળે છે અને તેથી જ તે દરેક જીવોના પ્રતિપાલક ગણાય છે. તેવા ભિક્ષુજીવનની ઉપરની પ્રતિજ્ઞા છે.
ગુરુએ કહ્યું –સંયમી, પાપથી વિરત અને નવાં પાપકર્મ બાંધવાનાં પ્રત્યાખ્યાન લેનાર સાધુ છે કે સાધ્વી છે તેણે દિવસે કે રાત્રે એકાકી કે પરિષદમાં, સૂતાં કે જાગતાં, હાથ પર, પગ પર, બાંઘ પર, સાથળ પર. ઉદર પર, મસ્તક પર, વસ્ત્ર પર, ભિક્ષાપાત્ર પર, કંબલ પર, પાદપુંછન પર, રજોહરણ પર, ગુચ્છા પર, માત્રાના ભાજન પર, દંડ પર, બાજોઠ પર, પાટિયા પર, શાપર કે સંથારા બેસવાના આસન) પર કે તેવાં કોઈ પણ અન્ય ઉપકરણો (સંયમનાં સાથનો) પર રહેલા કીડાને, પતંગિયાને, કુંથવાને કે કીડીને જુએ તે તેને ઉપગપૂર્વક જુએ, જોઈને પરિમાર્જન કરે અને પછી તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
