________________
રતિવાકય ચૂલિકા નેધ દેવેન્દ્રની ઉપમા તે સાર આપેલી છે કે ક્યાં એ સ્વર્ગીય સુખ અને કયાં એ મૃત્યુલોકનાં દુખ ! તે જ રીતે કયાં એ સંયમી જીવનને આનંદ અને કયાં એ પતિત જીવનની વિપત્તિ! સંયમભ્રષ્ટની લેકમાં પણ અપકીર્તિ ફેલાય છે અને તેના હૃદયમાં પણ ઊંડાણનું દર્દ થયા કરે છે. [2] પ્રથમ તે વિશ્વનો વંદનીય હોય છે અને ભ્રષ્ટ થયા પછી અવંદ
(તિરસ્કારને પાત્ર) બને છે ત્યારે પિતાના સ્થાનથી ભ્રષ્ટ થયેલી
(સ્વર્ગથી વ્યુત થયેલી) દેવીની માફક તે ખૂબ પરિતાપ પામે છે. [૪] શ્યમ તે મહાપુરુષને પણ પૂજા હોય છે અને પછી તેજ
અપૂજ્ય બને છે ત્યારે રાજ્યથી પદભ્રષ્ટ થયેલા રાજાની માફક
તે ખૂબ પરિતાપ પામે છે. [૫] પહેલાં તે માન્ય હેય છે અને પછી તેજ (ત્યાગાશ્રમથી ભ્રષ્ટ
થઈ) અમાન્ય થાય છે ત્યારે ખેડુની જીંદગીમાં પલટાયેલા (અથવા સાવ નાના ગામડામાં અનિચ્છાએ મૂકાયેલા) ધનિક શેઠની માફક પરિતાપ કરે છે.
નેધ –પતિત થઈ હલકા કુળમાં ગયેલો અથવા ધનહીન બની હલકા સ્થાનમાં ગયેલો શેઠ જેમ પૂર્વની સ્થિતિ સંભારીને જીવન પર્યન્ત ખેદ કર્યા કરે છે તેમ મુનિવેશ ત્યાગી ગૃહસ્થજીવનમાં ગયેલો સાધક પરિતાપ કરે છે.
[૬] ભેગની લાલચે ત્યાગાશ્રમને તરછોડી ગૃહસ્થ જીવનમાં ગયેલો
સાધક જ્યારે યૌવન વયથી પરવારીને જરાવસ્થાથી ગ્રસ્ત થયેલો
બુદ્ધ બને છે ત્યારે જાળમાં મૂકેલી વસ્તુ ખાવાની લાલચે - લોકના દાંતામાં ક્ષાયેલ માછલાંની માફક ખૂબ પીઢ પામે છે. s] અને જ્યારે તે પિતાના મળેલા કલેશકારી કુટુંબની ચારકારની
ચિંતાઓથી ઘેરાય છે-હણાય છે ત્યારે તે બંધનમાં ફસાઈ ન પડેલા હાથીની માફક ખૂબ પરિતાપ કર્યા કરે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
