________________
આચારપ્રણિધિ
૧૧૭ [૬] હમેશાં મુનિ પિદંગલિક (જડ) પદાર્થોના પરિણમનને યથાર્થરૂપે
જાણુને, તૃષ્ણ (લાલચ)થી રહિત થઈ તથા પિતાના આત્માને શાંત રાખીને સંયમ ધર્મમાં વિચરે.
નોંધઃ–પદાર્થમાત્રને પલટવાને સ્વભાવ છે. જે આજે સુંદર દેખાય છે તેજ કાલે અસુંદર અને અસુંદર સુંદર બની જાય છે. પદાર્થમાત્રના આ બને પાસાં તપાસી તિરસ્કાર કે પ્રલોભનમાં ન પડતાં સમભાવ પૂર્વકજ સાધુએ રહેવું, [૬૧] ભિક્ષુ જે શ્રદ્ધા અને વૈરાગ્યભાવથી પોતાના ઘરને છોડીને
એવા ત્યાગની ભૂમિકાને પામ્યા છે તેજ શ્રદ્ધા અને દ્રઢ - વૈરાગ્યથી મહાપુરુષોએ બતાવેલા ઉત્તમ ગુણોમાં રહી સંયમ
ધર્મનું પાલન કરે.
નેધ–ઉત્તમ ગુણેમાં મૂળ ગુણો તથા ઉત્તરગુણેને સમાવેશ થાય છે. તેનું વિસ્તૃત વર્ણન જોવા માટે જુઓ–દશવૈકાલિક સૂત્ર અધ્યયન કર્યું. [૨] તે સાધુ હમેશાં સંયમયોગ, તપ અને સ્વાધ્યાયોગનું જ સતત
અધિષ્ઠાન કરતા હોય છે અને તેવા જ્ઞાન, સંયમ અને તપશ્ચર્યાના પ્રભાવે સંપૂર્ણ શસ્ત્રોથી સજિત સેનાના ઉપરી (સેનાની જેમ પિતાનું અને પિતાના સૈન્યનું રક્ષણ કરે છે તેમ)ની માફક પિતાને અને પરનો ઉદ્ધાર કરવા માટે શક્તિમાન બને છે.
સેંધા–જે પોતાના દોષ દૂર કરી આત્મહિત સાધી શકયો નથી તે કદી પણ લોકહિત સાધવાનો દાવો કરી શકે નહિ. કારણકે પોતાના દેષોને દૂર કરવાથીજ તેવા શુદ્ધ ચારિત્રશીલની અસર અન્ય પર થઈ શકે છે અને તે જ સમર્થ પુરુષ યથાર્થરૂપે લેકનું હિત કરી શકે છે.
અહીં સવિદ્યા, સંયમ અને તપ એ શસ્ત્રો છે, સાધક એ શૂરવીર છે, દે એ શત્રુઓ છે અને સગુણે એ પોતાની સેના છે. આવો શરીર પુરુષ શત્રુઓને સંહારી પોતાનું અને સદ્દગુણેનું રક્ષણ કરી શકે છે. [૬૩] સ્વાધ્યાય તથા સુધ્યાનમાં રક્ત, સ્વ અને પર છવોના રક્ષક,
તપશ્ચર્યામાં લીન તથા નિષ્પાપી તે સાધકનું પૂર્વકાલીન પાપકર્મ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
