Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू० ३७ नन्दनवनस्वरूपवर्णनम् 'उत्तरपुरथिमेणं' उत्तरपौरस्त्येन ईशानकोणे 'एत्थ' अत्र-अत्रान्तरे ‘णं' खलु ‘णंदणवणे' नन्दनवने 'बलकूडे णामं कूडे' बलकूटं नाम कूटं 'पण्णते' प्रज्ञप्तम् अत्रेदं तात्पर्यम्-मेरुगिरितः पञ्चाशयोजनानन्तरे ईशानकोणे ऐंशानप्रासादः प्रज्ञप्तस्ततोऽपि ईशानकोणे बलकूटं नाम कूट विशालतमस्य वस्तुन आधारस्यापि विशालतमत्वात् प्रकृते विशालतमस्य बलकूटस्याधारभूतेशानकोणस्य विशालतमप्रमाणकत्व मिति । एवं' एवम्-अनेन प्रकारेण उक्ताभिलापानुसारेण 'ज चेव' यदेव 'हरिस्सहकूडस्स' हरिस्सहकूटस्य-माल्यवन्नामकवक्षस्कारपर्वतवतिनो नवमकूटस्य 'पमाणं' प्रमाणं सहस्रयोजनलक्षणं तदिरिकूटवर्णनप्रकरणे प्रागुतम् 'रायहाणी य' राजधानी च हरिस्सहा नाम्नी आयामविष्कम्भतश्चतुरशीति योजनसहस्रप्रमाणा वर्णिता 'तं चेव' तदेव प्रमाणं 'बलकूडस्सवि' बलकूटस्यापि वाच्यम्, एवं हरिस्सह राजधानी वद् बलकूटस्थिमेणं एत्थणं णंदणवणे चलकडे णामं कूडे पण्णते) हे गौतम ! मन्दर पर्वत की ईशान विदिशा में नन्दनवन में बलकूट नामका कूट कहा गया इस कूटका दूसका नाम सहस्त्राङ्क कूट भी है इसका तात्पर्य ऐसा है कि मेरु पर्वत से ५० योजन आगे जाने पर ईशानकोण में ऐशान इन्द्र का प्रासाद है इसके भी ईशानकोण में यह बलकूट नामका कूट है । जो वस्तु विशालतम होती है यहां उस विशाल तम ही आधार की आवश्यकता होती है इस कूटकी आधारभूत जो विदिशा है वह विशालतम प्रमाणवाली है। (एवं जं चेव हरिस्सहकूडस्स पमाणं रायहाणी अतं चेव बलकूडस्स वि, णवरं बलो देवो रायहाणी उतरपुरत्थिमेणंति) इस तरह जो हरिस्सह कुटकी-माल्यवान् पर्वतवती नौवें कट की-एक हजार योजनरूप प्रमाणता-पहिले कही गई है, तथा हरिस्सहा नामकी जो राजधानी आयाम विष्कंभ की अपेक्षालेकर ८४ हजारयोजन प्रमाण वाली कही गई है वही सब कथन यहां पर भी कहलेना चाहिये अर्थात् इस बलकट का छ १ प्रभु छ-'गोयमा ! मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरपुरस्थिमेणं एत्थणं गंदणवणे बलकूडे णामं कूडे पण्णते' 3 गौतम ! भन्४२ ५५तनी शान शाम नन्नयनमा मत કૂટ નામક ફૂટ આવેલ છે. એ કૂટ સહસ્ત્રાંક કૂટ નામથી પણ સુપ્રસિદ્ધ છે. આનું તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે મેરુ પર્વતથી ૫૦ એજન આગળ જવાથી ઈશાન કોણમાં એશાન ઈન્દ્રને મહેલ છે. તેને પણ ઈશાન કોણમાં આ બલકૂટ નામક કૂટ છે જે વસ્તુ વિશાલતમાં હોય છે, તેના માટે વિશાળતમ આધારની જરૂરત રહે છે. અહીં એ કૂટની જે આધારભૂત વિદિશા छते विसभ प्रभावाणी . 'एवं जं चेव हरिस्सहफूडस्स पमाणं गयहाणी अ तं चेव बलकूडरस वि, णवरं बलो देवो रायहाणी उत्तरपुरस्थिमेणं ति' मा प्रमाणे नवम इरिस दूटनी - માલ્યવાન પર્વતત નવમ કૂટની-એક સહસ્ર જન રૂપ પ્રમાણતા પહેલાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવેલી છે. તેમજ હરિસ્સા નામે જે રાજધાની છે તે આયામ–વિષ્ક્રભની અપેક્ષાએ ૮૪ હજાર યોજન પ્રમાણ જેટલી કહેવામાં આવેલી છે. આ પ્રમાણે શેષ બધું કથન અહીં
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
