Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५२६
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे वासस्स' हैरण्यवतवर्षस्य हैरण्यवतक्षेत्रस्य 'दक्खित्तेणं' दक्षिणेन-दक्षिणदिशि 'पुरस्थिमलवणसमुदस्स' पौरस्त्यलवणसमुद्रस्य-पूर्वलवणसमुद्रस्य 'पञ्चत्थिमेणं' पश्चिमेन-पश्चिमदिशि 'पच्चत्थिमलवणसमुदस्स' पश्चिमलवणसमुद्रस्य 'पुरस्थिमेणं' पौरस्त्येन-पूर्वदिशि "एत्थ' अत्रअत्रान्तरे 'ण' खलु 'जंबुद्दीवे दीवे' जम्बूद्वीपे द्वीपे रुप्पी' रुवमी 'णाम' नाम 'वासहरपव्वए' वर्षधरपर्वतः 'पण्णत्ते' प्रज्ञप्तः स च 'पाईणपडीणायए' प्राचीनमतीचीनायत:-पूर्वपश्चिनयोदिशो दीर्घः 'उदीणदाहिणवित्थिण्णे' उदीचीनदक्षिणविस्तीर्णः उत्तरदक्षिणयोदिशो विस्तारयुक्तः 'एवं' एवम्-पूर्वोक्ताभिलापकानुसारेण 'जा चेव' यैव 'महाहिमवंतवत व्वया' महाहिमद्वक्तव्यता महाहिमवतो वर्षधरपर्वतस्य वक्तव्यता वर्णनपद्धतिः 'सा चेव' सैव वक्तव्यता 'रुप्पिस्स वि' रुक्मिणोऽपि अस्य वर्षधरपर्वतस्य बोध्या, अथ हिमवद्वर्षधरपर्वतापेक्षयाऽस्य यो विशेषस्तं प्रदर्शयितुमाह-'णवरं' नवरं केवलं 'दाहिणेणं' दक्षिणेन-दक्षिणदिशि 'जीवा' जीवा धनुः प्रत्यश्चाकार प्रदेशः 'उत्तरेणं' उत्तरेण-उत्तरदिशि 'धणु' धनुः-धनुष्पृष्ठम् 'अवसेसं' अवकहां पर कहा गया हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! रम्मगवासस्स उत्तरेणं हेरण्णवयवासस्स दक्खिणेणं पुरथिमलवणसमुदस्स पच्चत्थिमेणं पच्चत्थिमलवणसमुदस्स पुरस्थिमेणं एत्थणं जंबुद्दीवे दीवे रुप्पीणामं वासहरपव्वए पण्णत्तेत्ति' हे गौतम ! रम्यक क्षेत्र की उत्तरदिशा में एवं हैरण्यवत क्षेत्र की दक्षिणदिशा में, पूर्वदिग्वर्ती लवण समुद्र की पश्चिमदिशा में तथा पश्चिम दिग्वर्ती लवण समुद्र की पूर्वदिशा में जम्बूद्वीप नामके द्वीप में रुक्मी नामका वर्षधर पर्वत कहा गया है 'पाईणगडीणायए उदीणदाहिणविच्छिण्णे' यह पर्वत पूर्व से पश्चिम तक लम्बा है एवं उत्तर से दक्षिण तक चौडा है 'एवं जागेव महाहिमवंते वत्तव्वया सा चेव रुप्पिस्स वि णवरं दाहिणेणं जीवा उत्तरेणं धणु अवसेसं तंचेव' इस तरह से जैसी वक्तव्यता महाहिमवान् पर्वत के विषय में पहिले कही जा चुकी है वैसी ही वह सब वक्तव्यता रुक्मीवर्षेधर पर्वत के सम्बन्ध में भी कहलेनी चाहिये इसकी मेना वाममा प्रभु छ 'गोयमा ! रम्मगवासस्स उत्तरेणं हेरण्णवयवासस्स दक्खिणेणं पुरस्थिमलवणसमुदस्स पच्चत्थिमेणं पच्चत्थिमलवणसमुदस्स पुरथिमेणं एस्थ णं जंबुद्दीवे दीवे रुप्पी णामं वासहरपव्वए पण्णत्ते' हे गौतम ! २भ्य क्षेत्री उत्तर शिम तेमा હૈરણ્યવત ક્ષેત્રની દક્ષિણ દિશામાં પૂર્વ દિગ્વતી લવણ સમુદ્રની પશ્ચિમ દિશામાં તથા પશ્ચિમ દિગ્દર્તી લવણ સમુદ્રની પૂર્વ દિશામાં જબૂદ્વીપ નામક દ્વીપમાં રુમી નામે વર્ષધર પર્વત मावतो छ. 'पाईणपडीणायए उदीणदाहिणविच्छिण्णे' या पति पूर्वी पश्चिम सुधा aiमा छ भने उत्तरथी क्षि सुधी पहाणे। छे. 'एवं जा चेव महाहिमवंते वत्तव्वया सा चेव रुप्पिस्स वि णवरं दाहिणेणं जीवा उत्तरेणं धणु अवसेसं तं चेव' 21 प्रमाण पीतવ્યતા મહા હિમવાનું પર્વતના વિશે પહેલાં કહેવામાં આવી છે. તેવી જ વક્તવ્યતા રુકમી વર્ષધર પર્વતના સંબંધમાં પણ અહીં સમજી લેવી જોઈએ. એની છવા-પ્રત્યંચાકાર પ્રદેશ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર