Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका-चतुर्थवक्षस्कारः सू०४४ रम्यकवर्षनिरूपणम् ‘णेयव्या' नेतव्या बोध्य । अथास्याश्चतुर्दशनदीसहस्रपरिवारादियुत नदीदृष्टान्तमाह-'जहा' यथा 'रोहियंसा' रोहितांशानदी पद्महृदस्यौत्तरेण तोरणेन निर्गत्य पश्चिमदिशि लवणसमुद्र गच्छति तथेयम् 'पुरस्थिमेणं' पौरस्त्येन-पूर्वदिशि 'गच्छइ' गच्छति पूर्वलवणसमुद्रं समुपैति सुवर्णकूला दक्षिणतोरणेन पुण्डरीकहदानिर्गत्य पूर्वलवणसमुद्रं पूर्वाभिमुखवाहिनी सती समु. पैति रोहितांशा सुवर्णकूलयोदृष्टान्तदान्तिकभावो हृदनिर्गमननदीपरिवारहैरण्यवर्षगमनलवण समुद्र ममनादि साम्यमभ्युपेत्य न तु दिक्साम्यम् ‘एवं' एवं पूर्वोक्ताभिलापानुसारेण सुवर्णकूलानद्या रोहितांशा नदी दृष्टान्तत्वरीत्या 'जह चेव' यथैव 'गंगा सिंधूओ' गङ्गासिन्धु महानद्यौ प्राग्वर्णिते 'तह चेव' तथैव 'रत्तारत्तवईओ' रक्तारक्तवत्यौ ‘णेयच्याओ' नेतव्ये बोध्ये अनयो दिग्भेदं प्रदर्शयितुमाह-'पुरस्थिमेणं रत्ता' पौरस्त्येन पूर्वदिशि रक्ता रक्ताभिधा महानदी निकली है 'जहा रोहियंसा' जिस प्रकार रोहितांशा नदी पद्मद के उत्तरदिग्वर्ती तोरणद्वार से निकल कर पश्चिमदिशा की ओर पश्चिम लवणसमुद्र में मिलती है उसी प्रकार से यह नदी पूर्वदिशा की और जाकर पूर्वलवण समुद्र में मिलती है सुवर्णकूला महानदी पुण्डरीक हद से दक्षिण तोरण द्वार से निकल कर पूर्व दिशा की ओर बहती हुई पूर्व लवण समुद्र में मिलती है, यह
रोहितांशा एवं सुवर्णकूला इन दोनों में जो दृष्टान्त दाान्तिक भाव प्रदर्शित किया गया है वह ह्रद निर्गमन, नदीपरिवार, हैरण्यवत गमन एवं लवणसमुद्र गमन आदि को लेकर ही प्रदर्शित किया गया है, दिक्साम्य को लेकर नहीं 'एवं जह चेव गंगा सिंधूओ तह चेव रत्तारत्तवईओ णेयवाओ जिस प्रकार से गंगा और सिन्धु इन दो महानदियों का वर्णन किया गया है उसी प्रकार से रक्ता और रक्तवती नदियों का वर्णन जानना चाहिये इनमें पूर्वदिशा की ओर रक्ता नामकी महानदी वहती है पूर्वदिशा की ओर वहनेवाली महानदी पूर्वताण द्वारथी सुपए ॥ नामे भानही नीजी छ. 'जहा रोहियंसा' रभ शतांशन પદ્મદના ઉત્તર દિગ્વતી તેરણ દ્વારથી નીકળીને પશ્ચિમ દિશા તરફ પશ્ચિમ લવણ સમુદ્રમાં પ્રવેશે છે તેમજ આ નદી પૂર્વ દિશા તરફ પ્રવાહિત થઈને પૂર્વ લવણ સમુદ્રમાં પ્રવેશે છે. સુવર્ણ કૂલા મહાનદી પુંડરીક હદથી, દક્ષિણ તરણ કારથી નીકળીને પૂર્વ દિશા તરફ પ્રવાહિત થતી પૂર્વ લવણસમુદ્રમાં પ્રવેશે છે. આ રોહિતાશા તેમજ સુવર્ણ કૂલા એ બન્નેમાં જે દષ્ટાન્ન અને દાર્દાન્તિક ભાવ પ્રદર્શિત કરવામાં આવેલ છે તે હદ નિર્ગમન, નદી પરિવાર, હૈરણ્ય ગમન તેમજ લવણસમુદ્ર ગમન વગેરેને લઈને જ પ્રદર્શિત કરવામાં આવેલ છે. ६साम्यने नह. 'एवं जह चेव गंगासिंधूओ तहचेव रत्तारत्तवईओ णेयव्वाओ' જે પ્રમાણે ગંગા અને સિંધુ એ બે મહાનદીઓનું વર્ણન કરવામાં આવેલું છે. તે પ્રમાણે રક્તા અને રક્તવતી નદીઓનું વર્ણન પણ સમજી લેવું જોઈએ. એમાં પૂર્વ દિશા તરફ રક્તા નામક મહાનદી વહે છે અને પશ્ચિમ દિશા તરફ રક્તવતી નામની મહાનદી વહે છે,
ज०६८ જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
